Ελληνική Χρεοκοπία: Από τους Ολυμπιακούς Αγώνες στο Καστελόριζο (video)

Τα γεγονότα της περιόδου από το 2004 και τους Ολυμπιακούς Αγώνες μέχρι το ξέσπασμα της κρίσης και την απόφαση του Γιώργου Παπανδρέου να μεταβεί στο Καστελόριζο ανέλυσε το τέταρτο επεισόδιο της σειράς ντοκιμαντέρ «Ελληνική Χρεοκοπία» του ΣΚΑΪ με τον Άρη Πορτοσάλτε και τον Τάσο Τέλλογλου.

Καταβάλλοντας μία τεράστια προσπάθεια να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις που είχε αναλάβει η χώρα για την διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων από το 2001 έως το 2004 η Ελλάδα επένδυσε μεγάλες δυνάμεις ώστε να υλοποιήσει έργα που συνδέονταν με τους Αγώνες. Έτσι το πολιτικό προσωπικό θεωρούσε ότι δεν υπάρχει ο αναγκαίος χώρος για τις συγκρούσεις που αναπόφευκτα θα ξεσπούσαν εάν προσπαθούσε να υλοποιήσει τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις, όπως εκείνη του Ασφαλιστικού.

Οι Αγώνες έμμεσα αποτρέπουν αυτές τις αλλαγές. Όχι γιατί επισώρευσαν κάποιο τεράστιο χρέος- άλλωστε οι Αγώνες κόστισαν συνολικά 12 δισ.- αλλά γιατί για άλλη μία φορά το πολιτικό δυναμικό επικαλέστηκε τους Αγώνες για να δικαιολογήσει την αναβολή των αναγκαίων για τη χώρα μεταρρυθμίσεων.

Μετρό, Αττική Οδός, αεροδρόμιο και Ολυμπιακές εγκαταστάσεις αλλάζουν την εικόνα της Αθήνας. Στην καθημερινότητα του πολίτη το ευρώ είναι ένα σοκ, θετικό και αρνητικό. Από την μία η δυσκολία είναι ότι κρατάμε στα χέρια μας ένα «σκληρό» νόμισμα που αξίζει 340 παλιές δραχμές. Ταυτοχρόνως αυτό συνοδεύεται από την αδιαφορία για τις υποδιαιρέσεις που μετατρέπει με την στρογγυλοποίηση την αξία του μαϊντανού στην λαϊκή στο 1 ευρώ.

«Με μία έννοια ήταν λογικό (σ.σ. που η Ελλάδα και η Γερμανία είχαν το ίδιο επιτόκιο δανεισμού) γιατί αυτή είναι η σοφία- ας το πούμε έτσι, εγώ το βάζω σε εισαγωγικά- των χρηματαγορών. Σας θυμίζω ότι στη πέρα του Ατλαντικού πλευρά όταν εκλήθη ο κεντρικός τραπεζίτης Γκρίνσπαν από την επιτροπή της Γερουσίας να πει ποιες ήταν οι αιτίες της κρίσης είπε ότι ‘’παρά πολλά χρόνια τα πράγματα πήγαιναν καλά. Αυτό για’ μένα ήταν αδιανόητο. Ήταν κάτι καινούργιο που δεν μπορούσα ποτέ να φανταστώ’’. Με αυτή την έννοια η σοφία των αγορών εκείνης της εποχής έκρινε με αυτό τον τρόπο», είπε στον ΣΚΑΪ το πρώην μέλος της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ, καθηγητής ΕΜΠ, Γιάννης Μηλιός.

Όλες οι δαπάνες του κράτους, οι συντάξεις, τα επιδόματα, οι μισθοί αρχίζουν να πληρώνονται σε ευρώ. Κάποιες παροχές βελτιώνονται αλλά το συνολικό κόστος δεν φαίνεται να απασχολεί όσο υπάρχει «φθηνό» χρήμα στην Ελλάδα.

«Οι κοινωνικές δαπάνες στην Ελλάδα στα χρόνια πριν από την κρίση σαν ποσοστό του ΑΕΠ αυξάνονταν με ταχύτατο ρυθμό κιόλας. Αυτές οι δαπάνες ήταν ουσιαστικά αναπαραγωγή των πολιτικών που είχαμε προηγουμένως. Δηλαδή να δώσουμε περισσότερα λεφτά για τη σύνταξη χωρίς να ανταποκρίνονται στο τι εισφορές είχαν πληρωθεί προηγουμένως και ούτω καθεξής. Η Ελλάδα ήταν μία από τις ελάχιστες χώρες της Ε.Ε. στην οποία δεν υπήρχε ο θεσμός του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος. Δηλαδή αν τυχόν έμενες άνεργος και εξαντλούσες το επίδομα ανεργίας πρακτικά δεν υπήρχε κανένα δίχτυ προστασίας από κάτω», τόνισε ο καθηγητής Οικονομικών του ΕΚΠΑ, Πάνος Τσακλόγλου.

Μία από τις επιτυχίες της ελληνικής δημοκρατίας αυτής της περιόδου είναι η εξάρθρωση της τρομοκρατικής οργάνωσης «17 Νοέμβρη» στη διάρκεια προετοιμασίας για τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Η δίκη των μελών της οργάνωσης γίνεται στις φυλακές Κορυδαλλού σε ειδικά διαμορφωμένη αίθουσα και εισαγγελέας είναι ο Βασίλης Μαρκής.

«Ένας από τους δράστες που είναι ο κατηγορούμενος που παίρνει τις άδειες τον τελευταίο καιρό περιφέρεται απ’ έξω ελέγχοντας μήπως πλησιάσει κάποιο περιπολικό κρατώντας όπλο. Αντιλαμβάνεται ότι ο ταμίας επιχειρεί να πατήσει το κουδούνι του συναγερμού και τον πυροβολεί έξω από την βιτρίνα. Θρυμματίζεται η βιτρίνα και σκοτώνεται ο ταμίας. Είπα τότε και στην αγόρευση μου, αν θυμάμαι, ότι δεν μπορώ να αντιληφθώ πως μπορεί να θεωρηθεί τίποτα άλλο εκτός από ένα στυγνό έγκλημα αυτή η συμπεριφορά», σημείωσε ο πρώην αντιεισαγγελέας Αρείου Πάγου, Βασίλης Μαρκής.

Αμέσως μετά την είσοδο στο ευρώ οι προϋπολογισμοί παρουσιάζουν ισχυρά πλεονάσματα. Όσο πλησιάζει το τέλος του εκλογικού κύκλου αυτό αντιστρέφεται. Η ελληνική προεδρία ανοίγει το 2003 την πόρτα της Ένωσης σε άλλα 10 μέλη, μεταξύ των οποίων, και η Κύπρος. Το 2004, ενώ είμαστε μία διετία στην ΟΝΕ, προκηρύσσονται εκλογές. Ο Κώστας Σημίτης που δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τη διαφθορά στο κόμμα του παραδίδει την προεδρία του ΠΑΣΟΚ στον Γιώργο Παπανδρέου.

Μεγάλος νικητής των εκλογών του Απριλίου του 2004 είναι ο Κώστας Καραμανλής με βασική εξαγγελία την επανίδρυση του κράτους και την απογραφή των δημόσιων οικονομικών. Ο Αντώνης Μακρυδημήτρης ήταν σύμβουλος του πρωθυπουργού Κώστα Καραμανλή για τη δημόσια διοίκηση. «Πολλοί το παρεξήγησαν όταν εξέλαβαν ότι η επανίδρυση του κράτους σήμαινε μόνο και μόνο περιστολή. Δεν σημαίνει περιστολή. Σημαίνει κυρίως ενίσχυση της ικανότητος κράτους. Όπως αντιλαμβάνεστε αυτό το σχέδιο, το οποίο είχε τύχει της συστηματικής επεξεργασίας από ομάδα επιστημόνων με την βασική συμβολή και ενός πολιτικού, του Γιώργου Σουφλιά, ο οποίος ήταν επικεφαλής του προγράμματος έγινε αποδεκτό από τον τότε πρόεδρο της ΝΔ, τον Κώστα Καραμανλή και νομίζω συγκίνησε και τις λαϊκές μάζες. Στη συνέχεια εκλήθη να εφαρμοστεί αυτό το πρόγραμμα. Όπως ξέρετε πάντοτε η κυβερνητική πολιτική αντιμετωπίζει προβλήματα εφαρμογής και το ζητούμενο δεν είναι μόνο να διατυπώσει ιδέες. Το ζήτημα είναι πως θα τις εφαρμόσει», υπογράμμισε ο πρώην σύμβουλος του Κ. Καραμανλή και καθηγητής του ΕΚΠΑ, Αντώνης Μακρυδημήτρης.

Οι προεκλογικές εξαγγελίες της ΝΔ στην υλοποίηση ακολούθησαν την πεπατημένη όλων των ελληνικών κυβερνήσεων. Προτίμησε δηλαδή η κυβέρνηση να μην δυσαρεστηθούν οι ψηφοφόροι. «Επελέγη μία πολιτική ήπιας προσαρμογής, δηλαδή αργής προσαρμογής, όπως εγώ το αντιλαμβάνομαι. Με συνέπεια να ανακύψουν νέες συνθήκες, εν πολλοίς και η μεγάλη οικονομική κρίση που άρχισε το 2007 και 2008, και όλο το πρόγραμμα να μετατεθεί. Θεωρώ, λοιπόν, ότι ήταν μια σωστή ιδέα, η οποία δεν εφαρμόστηκε εγκαίρως. Εάν εφαρμοζόταν εγκαίρως ίσως θα είχαμε αποφύγει κάποια προβλήματα πολύ σοβαρά που ανέκυψαν αμέσως μετά», σημείωσε ο καθηγητής του ΕΚΠΑ, Αντώνης Μακρυδημήτρης.

«Θα μου πει κανένας: Την πετύχατε την επανίδρυση του κράτους; Θα σας πω όχι. Κάναμε πάρα πολλές προσπάθειες και μπορώ αν θέλετε να αναφερθώ σε μερικές από αυτές. Ας πούμε τα ΚΕΠ, τα οποία ίδρυσε το ΠΑΣΟΚ και ο Σταύρος Μπένος που του αξίζει ιδιαίτερη αναφορά από 700 ή 800 πράξεις στις οποίες μπορούσαν να ανταπεξέλθουν τις διπλασιάσαμε σχεδόν σε ένα πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Γιατί δεν μπορέσαμε να κάνουμε επανίδρυση του κράτους; Έχεις να αντιμετωπίσεις νοοτροπίες δεκαετιών και η νοοτροπία δεν αλλάζει σε μια τετραετία», είπε ο πρώην υπουργός, Θεόδωρος Ρουσόπουλος.

Η κυβέρνηση είχε εκλεγεί με την δέσμευση να μονιμοποιήσει τους συμβασιούχους με περισσότερες από δύο παρατάσεις συμβάσεων. Αυτό εκτίναξε τον αριθμό των δημοσίων υπαλλήλων. «Το 1998 ήταν 300.000 και το 2000 ήταν 245.702 και το 2004- εδώ είναι 100% και παραπάνω διόγκωση- πήγε 447.520 και το 2010, άκουσον άκουσον, 768.009. Δηλαδή είχαμε τρομερή αύξηση και επί των εκσυγχρονισμών του Σημίτη και επί της περιόδου του Κώστα Καραμανλή», ανέφερε ο δικηγόρος Γιάννης Μαντζουράνης.

Μετά την διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων και την κατάκτηση του Euro η ευφορία αρχίζει να δίνει τη θέση της στην αφασία και την ευδαιμονία. Διαρκεί μόλις δύο χρόνια. «Εμείς αποθρασυνθήκαμε στην κυβέρνηση Καραμανλή η οποία και λόγω ελλείψεως ελέγχου και λόγω ελλείψεως παρουσίας του πρωθυπουργού έκανε φριχτά λάθη και πολλαπλασίασε το έλλειμμα και το χρέος», είπε ο πρώην υπουργός, Θεόδωρος Πάγκαλος.

Στις αρχές του 2007 και υπό την πίεση των ευρωπαϊκών θεσμών, που πιέζουν την υπουργό Παιδείας να προσαρμοστεί στις αποφάσεις της Ε.Ε. γιατί διαφορετικά θα σταματούσε η αναγνώριση των τίτλων σπουδών για την ανώτατη εκπαίδευση, η Μαριέττα Γιαννάκου θεσπίζει την αξιολόγηση στα ΑΕΙ. «Όταν πήγα στο Μπέργκεν για τη συνάντηση που ήταν συνέχεια της διαδικασίας Μπολόνια το πρώτο που με ρώτησαν ήταν: Τι έγινε με την αξιολόγηση; Και τότε τους παρουσίασα τον νόμο και μου είπαν: Welcome (σ.σ. καλώς ορίσατε), δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα. Το πρώτο λοιπόν ήταν αυτό. Το δεύτερο ήταν οι δεξιότητες και η δια βίου μάθηση, όπου εκεί τα πανεπιστήμια πραγματικά ενώ είχαν διαθέσιμα 180 εκατ. ευρώ φοβούνταν-όχι όλα- να δημιουργήσουν δομές δια βίου μάθησης που θα μπορούσαν να δώσουν ευκαιρία σε ανθρώπους που είχαν τελειώσει το πανεπιστήμιο αλλά απείχαν αρκετά από το πέρας των σπουδών τους να μπορούν να εκπαιδεύονται συνεχώς», τόνισε η πρώην υπουργός, Μαριέττα Γιαννάκου.

Και συνέχισε: «Όταν πέρασα τον νόμο για την ανώτατη εκπαίδευση στις αρχές Μαρτίου του 2007, σε μία έρευνα μετά που έκανε η κυβέρνηση, φάνηκε αμέσως ότι η ΝΔ είχε απογειωθεί. Γιατί ο κόσμος είπε: Επιτέλους. Και εκεί σταμάτησαν και οι φασαρίες και άρχισε αμέσως να ικανοποιείται ο νόμος, υπουργικές αποφάσεις, προεδρικά διατάγματα κλ.π. Και εμείς πηγαίναμε με το κεφάλι ψηλά αλλά και με τη σιγουριά, και εγώ ως υπουργός, ότι από το 2010 και μετά δεν θα είχαμε ερωτηματικά ως προς την αναγνώριση των τίτλων σπουδών, το οποίο ήταν βασικό».

Ο καθηγητής, Θάνος Βερέμης ήταν πρόεδρος του Συμβουλίου Παιδείας της κυρίας Γιαννάκου. «Εμένα κανείς δεν με προστάτευσε όταν μου χτίζαν το γραφείο ή όταν με κυνήγαγαν. Μόνος μου έπρεπε να πάρω πρωτοβουλίες. Είχα και κάτι καλούς φοιτητές που με προειδοποιούσαν: Μην έρθετε κύριε καθηγητά στο μάθημα σήμερα γιατί σας την έχουν στημένη. Αλλά το χειρότερο που πρέπει να θυμόμαστε γιατί είναι πράγματι αξιομνημόνευτο είναι η στάση του κόμματος της έναντι της Γιαννάκου. Την προστάτευσαν; Όχι. Την εξωπέταξαν», είπε ο ομότιμος καθηγητής Ιστορίας του ΕΚΠΑ, Θάνος Βερέμης.

Τον Αύγουστο του 2007 ο Κώστας Καραμανλής προκηρύσσει αιφνιδιαστικά εκλογές επικαλούμενος την κατάσταση της οικονομίας. Ταυτόχρονα χάνεται η ευκαιρία για την αναθεώρηση του Συντάγματος.

«Μιλάμε για πανεπιστήμια που θα τελούν υπό την κρίση της Ανώτατης Αρχής Αξιολόγησης, δηλαδή το κράτος θα έχει ευθύνη για την ποιότητα στην εκπαίδευση και θα μπορεί παίρνει πίσω τις άδειες αν αυτά δεν ανταποκρίνονται. Δεν μπορεί να ισχυριζόμαστε ότι η χώρα μας δεν έχει δυνατότητα να διασφαλίσει ορισμένους κανόνες και αρχές βάση των οποίων θα λειτουργεί ένα σύστημα», τόνισε η Μαριέττα Γιαννάκου.

«Το να πάρεις 140 ταμεία και να τα κάνεις 3 ήταν ένα πρώτο βήμα πάρα πολύ σπουδαίο, το οποίο δέχθηκε πολλές αντιδράσεις. Είχαμε διαδηλώσεις. Είχαμε αντιπαραθέσεις. Πρέπει να εξάρω τον ρόλο της εμφάνισης Πετραλιά που έπαιξε καθοριστικά το παιχνίδι το πολιτικό για να πείσει αυτούς τους ανθρώπους», υπογράμμισε ο Θεόδωρος Ρουσόπουλος.

«Τότε λοιπόν προχωρήσαμε στο να κάνουμε τις βαθιές τομές χωρίς όμως να αγγίξουμε ως ταμπού κάποια πράγματα, το οποίο ήταν το γεγονός ότι η ηλικία, δηλαδή η ηλικία για την κύρια σύνταξη, δεν πειράχτηκε», υπογράμμισε η πρώην υπουργός, Φάνη Πάλλη – Πετραλιά.

Και συνέχισε: «Και όλοι έρχονταν και η συζήτηση ξεκινούσε από το γεγονός ότι: Εμείς είμαστε ένα υγιές ταμείο. Όλοι μου έλεγαν ότι ήταν υγιές το ταμείο τους και εγώ δεν είχα κανένα λόγο να αμφισβητήσω αλλά καμία συζήτηση δεν την κάναμε χωρίς στοιχεία. Εδώ είναι τα στοιχεία του 2009 τον Νοέμβριο που είναι η κινητή και η ακίνητη περιουσία που άφησα το τέλος Νοεμβρίου του 2009 στο υπουργείο. Ξέρετε για τι ποσό μιλάμε; 39,6 δισ. ευρώ. Αυτή είναι η περιουσία των ταμείων».
Να σημειωθεί ότι 39 δισ. είναι τα χρήματα που έβαζε ο προϋπολογισμός το 2009 για δύο χρόνια συντάξεων. Με μία κουβέντα τα ταμεία είχαν πολύ μικρή περιουσία. Τα ταμεία συγχωνεύονται αλλά διατηρούν ξεχωριστές διοικήσεις. Η μόνη αλλαγή που προχωρά είναι οι ιδιωτικοποιήσεις και εκεί όμως ο δρόμος της κυβέρνησης δεν είναι χωρίς εμπόδια.

«Το κλίμα είχε γίνει βαρύ τόσο σε διεθνές επίπεδο όσο και εθνικό επίπεδο, καθώς η κυβέρνηση είχε ισχνή πλειοψηφία και υπήρχε μία επίθεση τότε από την πλευρά της αντιπολίτευσης και ορισμένων μίντια για το Βατοπαίδι και άλλα θέματα», είπε ο βουλευτής της ΝΔ και πρώην υπουργός, Κωστής Χατζηδάκης.

Παράλληλα υπογράμμισε ότι «όταν ανέλαβα ο Καραμανλής μου είπε: Θέλω να μου τελειώσεις το θέμα(σ.σ. της αποκρατικοποίησης της Ολυμπιακής) μέσα σε τρεις μήνες. Και του είπα: Εντάξει αλλά αν θες να βρεις άλλον υπουργό να το τελειώσει σε τρεις μήνες. Κοιτάξτε δεν είμαστε κινούμενα σχέδια. Είμαι υπέρ της ταχύτητας αλλά μόνο τα κινούμενα σχέδια τελειώνουν τα πράγματα από τη μια μέρα στην άλλη, ιδιαίτερα όταν έχεις να κάνεις με 8.000 ανθρώπους, όταν θες να πετάει η εταιρεία, όταν θες να συμφωνήσουν οι Βρυξέλλες, όταν θες να βρεθεί άνθρωπος να αγοράσει ένα πράγμα το οποίο μπαίνει 1 εκατ. την ημέρα μέσα και να μην κληρονομήσει επομένως τα χρέη, να αγοράσει και τα χρέη».

«Οι πιλότοι μου είπαν την Κυριακή που θα δεις τις δημοσκοπήσεις θα δούμε αν θα έχεις την ίδια άποψη που έχεις τώρα. Γιατί προφανώς αυτό λειτουργούσε με διαφόρους από τους προκατόχους μου. Δεν μου το είπαν τυχαία. Πράγματι την Κυριακή δημοσιεύθηκαν διάφορες δημοσκοπήσεις που έδειχναν ότι ο κόσμος δεν θέλει την παρέμβαση αυτή και αργότερα δημοσιεύθηκαν και άλλες δημοσκοπήσεις, που είχε κατρακυλήσει η δημοτικότητα μου. Ήμουν υπουργός δύο μηνών και ήμουν ο δεύτερος αντιπαθέστερος υπουργός της κυβέρνησης. Επομένως εγώ έπρεπε να αντέξω ψυχολογικά. Κυκλοφορούσαν διάφορα τότε στους διαδρόμους. Γράφονταν στις εφημερίδες: Νέα Μαριέττα μας προέκυψε. Η Μαριέττα είχε αναστατώσει με τις παρεμβάσεις της την εκπαίδευση. Μας προέκυψε νέα Μαριέττα για την Ολυμπιακή», είπε ο Κωστής Χατζηδάκης.

Παρόλα τα βήματα προς την αύξηση του ανταγωνισμού στο εσωτερικό η οικονομία παραμένει εσωστρεφής στον ευρωπαϊκό και παγκόσμιο περίγυρο της. Οι επιδόσεις της είναι κορυφαίες όταν πρόκειται για αμοιβές που διανέμονται χωρίς να υπάρχει αντίστοιχη αύξηση της παραγωγικότητας. «Είχαμε ετήσιες αυξήσεις όλη αυτή την περίοδο της τάξης του 6%. Όταν λοιπόν η Ελλάδα επιβάρυνε το κόστος εργασίας κατά 6% κάθε χρόνο ενώ οι υπόλοιπες ανταγωνίστριες χώρες το αύξαναν πολύ λιγότερο ή και καθόλου μοιραία τα ελληνικά προϊόντα εκτοπίζονταν από τις διεθνείς αγορές υπέρ άλλων προϊόντων άλλων χωρών», τόνισε ο πρώην διοικητής της ΤτΕ, Γιώργος Προβόπουλος.

«Όταν ήρθε η κρίση, η χρηματοπιστωτική κρίση η παγκόσμια ξεκίνησε το 2008 με την κατάρρευση της Lehman εδώ είχαμε ύφεση ήδη από το ’08 και το ’09 βάθυνε η ύφεση και το ’10 βέβαια μπήκαμε σε μνημόνιο. Αλλά τότε ήταν πια αργά. Δεν μπορούσαμε να κάνουμε επεκτατική πολιτική σε μία προσπάθεια να αποτραπεί η ύφεση διότι δεν είχαμε ρευστά διαθέσιμα», σημείωσε η οικονομολόγος, Μιράντα Ξαφά.

«Το καμπανάκι είχε χτυπήσει ήδη από τα τέλη του 2008. Όχι το 2009 όπως λέτε. Θυμίζω ότι τον Σεπτέμβρη του 2008 είχαμε την κατάρρευση της Lehman Brothers, της οποίας οι καταστροφικές συνέπειες ήρθαν μετά από λίγους μήνες και στην Ευρώπη και ως αποτέλεσμα αυτού οι χώρες οι οποίες ήταν πιο αδύναμες και η δική μας ήταν η πιο αδύναμη επόμενο ήταν να είναι και από τις πιο ευάλωτες. Στις αρχές του 2009 τα δημοσιονομικά στοιχεία κατέγραφαν κάθε μήνα μια ανησυχητική αύξηση του δημοσιονομικού ελλείμματος. Θα πρέπει όμως εδώ να πω ότι το 2008 είχαμε μία εκρηκτική αύξηση του ελλείμματος του ισοζυγίου πληρωμών που έδειχνε ένα μεγάλο έλλειμμα της ανταγωνιστικότητας της χώρας και αυτό ήταν ακόμη πιο επικίνδυνο από το δεύτερο έλλειμμα», είπε ο Γιώργος Προβόπουλος.

«Μην νομίζετε όμως ότι οι Έλληνες πολιτικοί ήταν τόσο πίσω. Οι Ευρωπαίοι πολιτικοί όταν πλέον έχει ξεσπάσει η κρίση στην Αμερική, έχει καταρρεύσει η Lehman Brothers, στην Ευρώπη υπάρχουν οι πολιτικοί, η κυρία Μέρκελ και πολλοί άλλοι και λένε: Η Ευρώπη είναι θωρακισμένη. Το ίδιο το γερμανικό τραπεζικό σύστημα κόντεψε να πέσει σε μια βδομάδα. Άρα ενώ ξέραμε ότι έρχεται κάτι δεν κάναμε αυτά που θα χρειαζόταν για να το αντιμετωπίσουμε με μία κάποια επιτυχία. Κυρίως θα έπρεπε να ξέρουμε ότι όταν θα σκάσει στη δική μας προκυμαία η δική μας προκυμαία θα διαλυθεί διότι ποτέ δεν την είχαμε ενισχύσει, διότι είχαμε τεράστια προβλήματα», ανέφερε ο δημοσιογράφος του ΣΚΑΪ, Μπάμπης Παπαδημητρίου.

Στις αρχές του 2009 παραιτείται ο υπουργός Οικονομικών, Γιώργος Αλογοσκούφης και διάδοχος του αναλαμβάνει ο Γιάννης Παπαθανασίου. Ο Παπαθανασίου πιστεύει ότι μπορεί να ανακόψει την ύφεση με μέτρα τόνωσης της οικονομίας. Έτσι αποφασίζει να ρίξει «κακό» χρήμα πίσω από «καλό» στην προσπάθεια να κρατήσει την οικονομία ζωντανή.

«Επειδή η κρίση είχε ξεκινήσει κοιτάζαμε πως αντί να είναι περιοριστική-και είδαμε τώρα τα αποτελέσματα της περιοριστικής πολιτικής που οδηγεί σε ύφεση- να κοιτάξουμε πως θα μπορούσαμε μέσα στα πλαίσια του προϋπολογισμού που είχε ψηφιστεί να κινήσουμε την αγορά. Παραδείγματος χάρη το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων θυμάμαι ότι ήδη τον Αύγουστο μήνα του 2009 είχε καλυφθεί σχεδόν ολόκληρο. Και ο στόχος ήταν: Κοιτάξτε να δείτε τρεις μήνες απομένουν μέχρι το τέλος του χρόνου δεν πρόκειται να δώσουμε άλλα λεφτά. Θυμάμαι ότι εγώ είχα χρησιμοποιήσει τον όρο θα κατεβάσουμε τα ρολά αλλά για ένα τρίμηνο. Στο μεταξύ όμως από τον Γενάρη του ’09 μέχρι τον Αύγουστο που σας λέω το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων έτρεχε πιο γρήγορα από κάθε άλλη χρονιά και δεν είχε γίνει καμία περικοπή», σημείωσε ο πρώην υπουργός, Γιάννης Παπαθανασίου.

«Αυτή η συνταγή δεν ήταν η πρέπουσα για τη χώρα μας διότι η Ελλάδα δεν έπασχε από το θέμα ζήτησης. Έπασχε από το θέμα προσφοράς. Είχε ανεπαρκή προσφορά. Υπήρχε ζήτηση η οποία κατευθυνόταν σε εισαγόμενα προϊόντα γι’ αυτό μίλησα και για το μεγάλο έλλειμμα του ισοζυγίου πληρωμών. Αλλά αυτό είναι κάτι ανεπιθύμητο», τόνισε ο πρώην διοικητής της ΤτΕ, Γιώργος Προβόπουλος.

Η αγωνία της κυβέρνησης Καραμανλή αλλά και του Eurogroup είναι ότι η Ελλάδα ως πιο αδύναμος κρίκος θα μείνει κάποια στιγμή από δανεικά. Δεν θα μπορεί δηλαδή να έχει πρόσβαση στις αγορές χρήματος.

«Θυμάμαι το χαρακτηριστικό που όταν κάποια φορά με είχαν πιέσει παρά πολύ και τι θα γίνει αν. Και τους έλεγα δεν υπάρχει περίπτωση. Μα εάν. Στο τέλος είχε πει ο Γερμανός, θυμάμαι, να κάνουμε ένα μικρό working group να μην το συζητάμε έτσι όλοι μαζί που να εξετάσει την περίπτωση τι θα γίνει εάν η Ελλάδα. Αυτό πρακτικά το ίδιο πράγμα ήταν αλλά δεν μπορούσα να αρνηθώ ακόμη και τη συζήτηση και θυμάμαι ότι είπα: Κοιτάξτε να δείτε βεβαίως να κάνουμε αυτό αλλά να κάνουμε τρία working group. Ένα αυτό. Ένα τι θα γίνει με τα τοξικά προϊόντα των τραπεζών διότι εμείς δεν είχαμε τότε τέτοιο πρόβλημα το είχαν οι ξένοι και το άλλο ήταν τι θα γίνει με τις μεγάλες επιχειρήσεις των 10.000, 20.000, 30.000 υπαλλήλων, που είχαν στο εξωτερικό και δεν έχουμε εμείς και που εκεί κινδύνευαν να υπάρχουν τέτοιες μαζικές απολύσεις. Θυμάμαι τότε η απάντηση του προεδρεύοντος του Γιούνκερ: the matter has never been discussed (σ.σ. το θέμα δεν έχει συζητηθεί ποτέ). Και το θέμα έκλεισε εκεί», ανέφερε ο Γιάννης Παπαθανασίου.

«Το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών του 2008 είχε φτάσει στο 15% του ΑΕΠ. Αυτά τα χρήματα δεν υπήρχαν πια διαθέσιμα στην Ελλάδα. Είχαμε την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση. Όλοι προσπαθούσαν να συμμαζέψουν τους ισολογισμούς τους και χώρες με μεγάλες δανειακές ανάγκες, όπως ήταν η Ελλάδα, δεν μπορούσαν πια να αντλήσουν στις κεφαλαιαγορές τα κεφάλαια που χρειάζονταν», υπογράμμισε η Μιράντα Ξαφά.

Για το καλοκαίρι του 2009 έχουν προγραμματιστεί ευρωεκλογές. Ο κομματικός ανταγωνισμός δεν επιτρέπει να δημιουργηθούν συνθήκες συναίνεσης ενόψει του κινδύνου που πλησιάζει. «Εμείς όμως πήραμε μέτρα τρεις φορές μέσα στο ’09. Πήραμε και τον Φεβρουάριο και τον Απρίλιο και τον Ιούνιο πιστεύοντας ότι θα μπορέσουμε να πετύχουμε τους στόχους μας. Δυστυχώς η κρίση ήταν μεγαλύτερη του αναμενομένου και δεν καταφέραμε. Τότε λοιπόν το ερώτημα σας είναι: Γιατί δεν τα έπαιρνε η ΝΔ τα μέτρα ανεξάρτητα από τις αντιδράσεις; Πρώτον αυτό θα δημιουργούσε τεράστιο πρόβλημα στη χώρα, δηλαδή θα είχαμε επανάσταση», ανέφερε ο Γιάννης Παπαθανασίου.

«Εκτιμούσαμε ότι η ΝΔ δεν μας αποκάλυπτε τα πραγματικά δεδομένα και αυτό φάνηκε εκ των υστέρων όταν διαπιστώσαμε ότι υπήρχε ανταλλαγή επιστολών με τους Ευρωπαίους, υπήρχε η επιστολή του κ. Γιούνκερ, μια σειρά δηλαδή από κείμενα τα οποία ήδη προεξοφλούσαν ότι το έλλειμμα θα διαμορφωθεί σε διψήφιο ποσοστό και σας θυμίζω ποια ήταν η αντίδραση της ΝΔ. Στις ευρωεκλογές μιλούσε για τα ‘’παπαγαλάκια’’ του ΠΑΣΟΚ. Υπήρχε εκείνη η φοβερή διαφήμιση της ΝΔ η οποία έλεγε ότι αυτά που λέει το ΠΑΣΟΚ για το που βρίσκεται η οικονομία είναι τα ‘’παπαγαλάκια’’ που λένε ότι κάτι δεν πάει καλά», είπε ο πρώην υπουργός, Φίλιππος Σαχινίδης.
Μετά τις ευρωεκλογές ο Καραμανλής καλεί τον Γιώργο Παπανδρέου να συμφωνήσουν σε μία κοινή πολιτική αντιμετώπισης της κρίσης. Από την πρόταση αυτή δεν προκύπτει το παραμικρό. Ο Καραμανλής ανακοινώνει το «πάγωμα» των αμοιβών των δημοσίων υπαλλήλων από την Έκθεση Θεσσαλονίκης.

«Η απόφαση του Καραμανλή τότε να πάρει την έγκριση του ελληνικού λαού για μία περιοριστική πολιτική, που είναι και πρώτη φορά που έγιναν εκλογές στις οποίες τάζεις μόνο περικοπές και μόνο μειώσεις, όχι προσλήψεις και τέτοια πράγματα. Θυμάμαι ότι όταν στη Θεσσαλονίκη διάβαζε ο Καραμανλής την ομιλία και ανακοίνωνε τα μέτρα του, που καθόταν δίπλα μου ένας υπουργός της κυβέρνησης, συνάδελφος δηλαδή και μου λέει: Είσαστε καλά; Δεν θα βρούμε ούτε την ψήφο μας», υπογράμμισε ο Γιάννης Παπαθανασίου.

«Το έλλειμμα κάθε καινούργιου μήνα του 2009 ήταν σχεδόν διπλάσιο σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα ή με την αντίστοιχη περίοδο του 2008. Φυσικά (σ.σ. το ήξερε αυτό η κυβέρνηση). Δεν ξέρει το υπουργείο Οικονομικών ποια είναι τα δημόσια οικονομικά της χώρας; Φυσικά το ήξερε», είπε ο Γιώργος Προβόπουλος.

Οι εκλογές γίνονται στις 4 Οκτωβρίου και το ΠΑΣΟΚ κερδίζει με μεγάλη διαφορά τη ΝΔ, που πάντως δεν καταρρέει. Ένα από τα συνθήματα του ΠΑΣΟΚ είναι ότι «λεφτά υπάρχουν» αλλά λεφτά δεν υπάρχουν. Στο χρονικό αυτό σημείο το γνωρίζουν οι πάντες αλλά παριστάνουν ότι συμβαίνει το αντίθετο. Με την εκλογή της νέας κυβέρνησης ο υπουργός Οικονομικών, Γιώργος Παπακωνσταντίνου συγκαλεί σύσκεψη στο υπουργείο.

«Δεν μας παρέδωσαν φακέλους. Δεν μας παρέδωσε υπολογιστές με στοιχεία και στη συνέχεια ανακαλύψαμε ότι κεντρικές πληροφορίες που θα έπρεπε να είχε ο νεοεισερχόμενος υπουργός Οικονομικών, για παράδειγμα για τις διαπραγματεύσεις οι οποίες γίνονταν εκείνη την εποχή με τις Βρυξέλλες, δεν υπήρχαν. Πολλά απ’ αυτά τα χαρτιά τα πήραμε από τις Βρυξέλλες για παράδειγμα το γεγονός ότι είχε στείλει ο κ. Γιούνκερ τότε πρόεδρος του Eurogroup στον κ. Παπαθανασίου την επιστολή με την οποία του ζητούσε να λάβει μέτρα και να έρθει στη συνεδρίαση του Eurogroup του Οκτωβρίου και να του τα πει, να τα ανακοινώσει, αυτό το πήραμε από τις Βρυξέλλες αρκετούς μήνες αργότερα. Επίσης, δεν είχαμε και δεν παραλάβαμε εκείνη τη στιγμή μία πάλι εσωτερική επιστολή του Eurogroup από τον Ιούλιο ακόμα του έτους που έλεγε ότι με βάση τα στοιχεία του πρώτου τριμήνου του 2009 το έλλειμμα θα πήγαινε για να κλείσει στο 10%», είπε ο πρώην υπουργός, Γιώργος Παπακωνσταντίνου.

«Όταν ρώτησαν τον κ. Σαχινίδη ήταν 20 Δεκεμβρίου νομίζω: Πόσο προβλέπετε ότι θα είναι το έλλειμμα; Λέει: Κοιτάξτε να δείτε είναι πολύ νωρίς για να πούμε πόσο θα είναι το έλλειμμα γιατί στο έλλειμμα πρέπει να μπουν όσα είναι το τελευταίο τρίμηνο και μάλιστα το πρώτο δίμηνο του επόμενου έτους διότι προσμετράται στα αποτελέσματα του προηγούμενου έτους. Σε εμάς, λοιπόν, η μοναδική πρόβλεψη που έκαναν και έπεσε ακριβώς μέσα ήταν αυτή του ελλείμματος. Γιατί; Διότι τόσο ήθελαν να το βγάλουν. Τόσο το βγάλανε και για να βγει τόσο εκεί που είχαν προβλέψει ότι θα γινόταν επιπλέον στις δαπάνες 2 δισ. για τα εξοπλιστικά έγιναν 1,5. Αυτό όμως δεν τους άλλαξε το τελικό νούμερο γιατί είχαν μείνει παρά πολύ πίσω στα έσοδα και έτσι η συνολική διαφορά φρόντιζαν πάντα να πετύχει στο 12,7%», τόνισε ο πρώην υπουργός, Γιάννης Παπαθανασίου.

«Η τότε κυβέρνηση δεν είχε δημοσιοποιήσει τα μηνιαία δελτία προϋπολογισμού του καλοκαιριού. Επί τρεις μήνες δηλαδή πηγαίνοντας προς τις εκλογές δεν τα είχε δημοσιοποιήσει. Στη συνέχεια όταν έγινε στη Βουλή η εξεταστική επιτροπή για το έλλειμμα ο τότε γενικός γραμματέας του υπουργείου είχε πει: Δεν θέλαμε να ανησυχήσουμε τις αγορές. Το οποίο δεν είναι μία δικαιολογία. Στην πράξη εάν είχαν δημοσιευθεί θα υπήρχε επίσημη παραδοχή ότι ήδη το Σεπτέμβριο το έλλειμμα είχε φτάσει το 9% και από τον Σεπτέμβριο μέχρι το τέλος του έτους υπήρχαν και άλλοι τρεις μήνες. Άρα μαθηματικά και μόνο αποκλείεται να έκλεινε κάτω από το 12%», τόνισε ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου.

«Δεν ήξερε κανείς τον Ιανουάριο ή τον Φεβρουάριο του 2009 ότι θα κλείσει το έλλειμμα στο 15%. Ούτε από την κυβέρνηση και να σας πω γιατί. Έχει ιδιαίτερη σημασία να παρακολουθήσουμε τι ακριβώς εκτιμήσεις είχαμε για το έλλειμμα του 2008. Είναι πολύ σημαντικό να δούμε για παράδειγμα την εξέλιξη του ελλείμματος του 2008. Κοιτώντας τα στατιστικά στοιχεία διαπίστωσα εκ των υστέρων ότι ξεκινήσαμε με ένα θεωρητικό έλλειμμα της τάξης του 1,7% και αν κοιτάξετε σήμερα να δείτε ποιο είναι το πραγματικό έλλειμμα του 2008 είναι περίπου 7,7%», ανέφερε ο Φίλιππος Σαχινίδης.

Παρά τη δημοσιονομική κατάσταση που είναι ήδη εκτός ελέγχου η κυβέρνηση Παπανδρέου ξεκινά τη θητεία της με ένα επίδομα, που βρίσκεται σε προφανή δυσαρμονία με εκείνη την κατάσταση των δημοσίων οικονομικών, όπως παραδέχεται σήμερα ο τότε αντιπρόεδρος της. «Η κυβέρνηση Γεωργίου Παπανδρέου του δεύτερου, του εγγονού δηλαδή, είχε δώσει τέτοιες υποσχέσεις προς το εκλογικό σώμα που δεν ήταν δυνατόν να κάνει περιοριστική πολιτική», είπε ο Θεόδωρος Πάγκαλος.

«Στην πράξη δόθηκαν τα 500 εκατ. Εισπράχθηκε το 1 δισ. από τις πιο κερδοφόρες επιχειρήσεις και τελικά μετά από τρεις μήνες που επρόκειτο να δοθεί το δεύτερο μέρος, τα υπόλοιπα 500 εκατ., αυτά δεν δόθηκαν ποτέ. Για τον απλούστατο λόγο ότι πλέον είχε φανεί ότι η κατάσταση είναι πολύ χειρότερη άρα δεν είχαμε την πολυτέλεια να το κάνουμε αυτό», ανέφερε ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου.

Τα σπρεντ αργά αργά όσο αποκαλύπτεται η πραγματική δημοσιονομική κατάσταση της χώρας αρχίζουν να ανεβαίνουν αλλά πρόσβαση στις αγορές υπάρχει ακόμα. «Τα περίφημα περιθώρια δανεισμού, τα περίφημα σπρεντς, ήταν ακόμα αρκετά χαμηλά και συνεπώς μπορούσαμε και βγαίναμε στις αγορές. Βγήκαμε στις αγορές για παράδειγμα τον Γενάρη. Ξαναβγήκαμε τον Μάρτιο μέχρι και τον Απρίλιο βγαίναμε στις αγορές. Βγαίναμε στις αγορές με ένα σπρεντ που είναι περίπου το ίδιο για να μην σας πω και λίγο χαμηλότερο με το σπρεντ με το οποίο βγήκε τώρα, τον Μάρτιο του 2019 η κυβέρνηση με το 10ετες ομόλογο», σημείωσε ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου.

«Εκείνο το οποίο δεν υπολογίζαμε ήταν η άρνηση της Ευρώπης να αναγνωρίσει ότι το πρόβλημα της Ελλάδος δεν ήταν πρόβλημα της Ελλάδος και ένα μεγάλο μέρος από τις προσπάθειες που έγιναν από τη στιγμή που συνειδητοποιήσαμε το μέγεθος και την έκταση του προβλήματος ήταν να επιστήσουμε την προσοχή των Ευρωπαίων και ιδιαίτερα της Γερμανίας που ήταν αυτή που έφερνε τις περισσότερες αντιρρήσεις ότι το πρόβλημα αυτό δεν είναι ελληνικό. Είναι πρόβλημα ευρωπαϊκό», τόνισε ο Φίλιππος Σαχινίδης.

Τον Απρίλιο του 2010 ο Γιώργος Παπανδρέου παίρνει τον δρόμο για το Καστελόριζο σε αχαρτογράφητα νερά τόσο για την Ελλάδα όσο και για την Ευρώπη.

Δείτε εδώ το τέταρτο επεισόδιο της σειράς ντοκιμαντέρ «Ελληνική Χρεοκοπία» του ΣΚΑΪ με τον Άρη Πορτοσάλτε και τον Τάσο Τέλλογλου