Μήνυμα ΗΠΑ σε Άγκυρα και Μόσχα η «θωράκιση» της Αν. Μεσογείου

Βαρύνουσα σημασία στις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο σηματοδοτεί η σημερινή παρουσία του αμερικανού υπουργού Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο, στη Σύνοδο Ισραήλ, Κύπρου και Ελλάδας που αναμένεται να ξεκινήσει το απόγευμα στην Ιερουσαλήμ.

Η συμμετοχή των ΗΠΑ -και με τον πλέον επίσημο τρόπο- στέλνει μηνύματα με πολλούς αποδέκτες σε μια περίοδο όπου το γεωστρατηγικό παιχνίδι, με αφορμή και τα πλούσια κοιτάσματα στην ευρύτερη περιοχή, είναι σε πλήρη ανάπτυξη.

Σύμφωνα με πληροφορίες που μετέδωσε το OPEΝ τόσο ο έλληνας πρωθυπουργός όσο και πρόεδρος της Κύπρου κινούνται προς την κατεύθυνση το κοινό ανακοινωθέν των «3+1» να στέλνει ξεκάθαρο μήνυμα προς την Τουρκία και τις κινήσεις της στην Ανατολική Μεσόγειο.

Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, ο Έλληνας πρωθυπουργός θα σημειώσει ότι η ασφαλής μεταφορά ενεργειακών πόρων προς την Ε.Ε., μέσω του πολλαπλασιασμού πηγών και διόδων, αποτελεί έναν από τους βασικούς άξονες της εξωτερικής μας πολιτικής. Σε αυτό το πλαίσιο, κατά τις ίδιες πληροφορίες, θα ανακοινωθεί η υπογραφή, εντός του αμέσως επόμενου διαστήματος, της διακυβερνητικής συμφωνίας για την προώθηση του αγωγού φυσικού αερίου East - Med. Όπως υπογραμμίζουν πηγές της κυβέρνησης, η συνάντηση αυτή αναδεικνύει την υποστήριξη των ΗΠΑ στην τριμερή συνεργασία Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ και σηματοδοτεί τον ενισχυμένο ρόλο των τριών χωρών στην ασφάλεια και τις ενεργειακές εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Σημειώνεται ότι κατά την συνάντηση καθιέρωσης Στρατηγικού Διαλόγου Ελλάδας-ΗΠΑ τον περασμένο Δεκέμβριο είχε συζητηθεί η συνεργασία του τριμερούς αυτού σχήματος με τις ΗΠΑ, κάτι που, όπως παρατηρούν, αντανακλά και τη συνολική αναβάθμιση των σχέσεων της χώρας μας με τις ΗΠΑ.

Το μήνυμα που θα στείλει ο πρωθυπουργός

Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, ο πρωθυπουργός θα υπογραμμίσει ότι η ασφαλής μεταφορά ενεργειακών πόρων προς την Ε.Ε., μέσω του πολλαπλασιασμού πηγών και διόδων, αποτελεί έναν από τους βασικούς άξονες της εξωτερικής μας πολιτικής. Στο πλαίσιο αυτό, θα ανακοινωθεί η υπογραφή, εντός του αμέσως επόμενου διαστήματος, της διακυβερνητικής συμφωνίας για την προώθηση του αγωγού φυσικού αερίου East - Med, "έργου με μεγάλη γεωπολιτική σημασία για τη χώρα μας, αλλά και ευρύτερα για την ενεργειακή ασφάλεια της Ανατολικής Μεσογείου και ευρύτερα της Ε.Ε.". Παράλληλα, αναμένεται να συζητηθούν οι νέες δίοδοι μεταφοράς LNG με αξιοποίηση της Ρεβυθούσας και του σχεδιαζόμενου FSRU στην Αλεξανδρούπολη.

Η χρονική περίοδος που οι ΗΠΑ αποφασίζουν να στηρίξουν ενεργά τη συμμαχία Νετανιάχου - Αναστασιάδη - Τσίπρα δεν είναι τυχαία και πολλοί εκτιμούν ότι έρχεται ως μια ακόμη «απάντηση» στις προσπάθειες προσέγγισης ανάμεσα σε Ουάσιγκτον και Άγκυρα, οι οποίες μέχρι στιγμής έχουν πέσει στο κενό και έχουν οδηγήσει σε μια πολύμηνη κόντρα τους Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και Ντόναλντ Τραμπ.

Επιπλέον, η παρουσία των ΗΠΑ στην τριμερή Σύνοδο έρχεται λίγες εβδομάδες μετά την επίσημη ανακοίνωση των ευρημάτων της Exxon Mobil στην κυπριακή ΑΟΖ και το οικόπεδο 10 ενώ μια ακόμη παράμετρος αφορά προσωπικά τον πρωθυπουργό του Ισραήλ και τις επερχόμενες εκλογές, καθώς ο Λευκός Οίκος επιθυμεί να μην χάσει στις εκλογές ο Νετανιάχου.

Στα παραπάνω έρχεται να προστεθεί και η δεδομένη στήριξη των ΗΠΑ στον αγωγό EastMed. Ο EastMed εξυπηρετεί τις επιθυμίες της Ουάσινγκτον καθώς στην «αντίπερα όχθη» βρίσκονται οι ρωσικοί ενεργειακοί σχεδιασμοί μέσω του Turk Stream.

Στο γεωστρατηγικό παιχνίδι ενεργό ρόλο φαίνεται πως επιχειρεί να παίξει και η Βουλγαρία η οποία εξετάζει τη συμμετοχή της στο πιθανό νέο ενεργειακό πρότζεκτ της Ρωσίας, το TurkStream 2. Σύμφωνα με το βουλγαρικό υπ. Ενέργειας, η χώρα είναι έτοιμη να επενδύσει 1,4 δις ευρώ στον αγωγό εάν διέλθει από το έδαφός της. Ωστόσο τα σχέδια αυτά εξαρτώνται συγχρόνως από σχετική άδεια της Κομισιόν που απαιτείται για κάτι τέτοιο. Ειδικοί εκτιμούν ότι είναι αμφίβολο ωστόσο κατά πόσο τα οικονομικά οφέλη από ένα τέτοιο έργο θα είναι μεγάλα. Πολλοί εκτιμούν ότι με τον τρόπο αυτό ότι η βουλγαρική κυβέρνηση χρησιμοποιεί τον TurkStream για να κάνει «λόμπινγκ» υπέρ ρωσικών συμφερόντων.

Ο αρχικός αγωγός ΤurkStream μήκους 910 χλμ. διέρχεται από τη Μαύρη Θάλασσα και ενώνει τη Ρωσία με την Τουρκία. Το πρότζεκτ αυτό αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του έτους μαζί με τον αγωγό Power of Siberia που ενώνει τη Ρωσία με την Κίνα και τον Nord Stream 2 που ενώνει τη Ρωσία με τη Γερμανία. Η Τουρκία είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος πελάτης της ρωσικής Gazprom μετά τη Γερμανία. Ο δευτερος αγωγός TurkStream 2 έχει ως στόχο να φτάσει στην ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας, είτε μέσω Ελλάδας και Ιταλίας είτε μέσω Βουλγαρίας, Σερβίας, Ουγγαρίας και Αυστρίας. Τον Φεβρουάριο ο γενικός διευθυντής της Gazprom Αλεξέι Μίλερ συναντήθηκε με τον πρόεδρο της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς έχοντας το θέμα του TurkStream 2 στην κορυφή της ατζέντας.

Ωστόσο και η Ελλάδα εξετάζει τη διέλευση ενός νέου αγωγού από την επικράτειά της.

Ο Έλληνας πρωθυπουργός στην ομιλία του στην 3η Σύνοδο κορυφής Thessaloniki Summit 2018 των Βαλκανικών χωρών, στην οποία παρέστησαν ο πρωθυπουργός της Βουλγαρίας, η πρωθυπουργός της Σερβίας και η αντιπρόεδρος της ρουμανικής κυβέρνησης, μιλώντας για την ενεργειακή συνεργασία στην περιοχή των Βαλκανίων, αναφέρθηκε στις προοπτικές που θα μπορούσε να έχει η επέκταση του αγωγού Turkish Stream προς την Ελλάδα».

«Την ίδια στιγμή, όμως, διερευνούμε, όπως προείπα, και τη δυνατότητα διακλάδωσης του αγωγού EastMed προς τα Βαλκάνια, αλλά δεν έχουμε σταματήσει να εργαζόμαστε και σε ένα τρίτο project, προωθώντας στις Βρυξέλλες τις σημαντικές προοπτικές που θα μπορούσε να έχει η επέκταση του αγωγού Turkish Stream προς την Ελλάδα», είπε χαρακτηριστικά ο Αλέξης Τσίπρας.

Να σημειωθεί ότι στο έδαφος της Τουρκίας πραγματοποιήθηκε χθες η τελευταία συγκόλληση του θαλάσσιου με το χερσαίο τμήμα του Turk Stream, όπως ανακοίνωσε η διαχειρίστρια εταιρεία του έργου South Stream Transport B.V. Στην ανακοίνωση επισημαίνεται ότι η ένωση αυτή «συμβολίζει την ολοκλήρωση όλου του έργου που αποσκοπεί στη δημιουργία ενός συστήματος αγωγών φυσικού αερίου στην Μαύρη Θάλασσα».

Στις 19 Νοεμβρίου ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν και ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα παρακολουθήσουν την ολοκλήρωση του υποθαλάσσιου τμήματος του αγωγού φυσικού αερίου Turkish Stream. Οι δύο πρόεδροι, όπως έγραψε η εφημερίδα Izvestia επικαλούμενη τον σύμβουλο του Ρώσου προέδρου επί διεθνών θεμάτων, Γιούρι Oυσακόφ, θα παρακολουθήσουν την ολοκλήρωση της τοποθέτησης του αγωγού, από την Κωνσταντινούπολη μέσω μιας μορφής τηλεδιάσκεψης.

Κύπρος: Αυξημένο το ενδιαφέρον για το φυσικό αέριο, παρά τις τουρκικές προκλήσεις
Οι νέες ανακαλύψεις στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και στην Κύπρο και οι επιπλέον γεωτρήσεις που προγραμματίζονται δημιουργούν αισιοδοξία ότι το ενδιαφέρον των εταιρειών θα συνεχιστεί, παρά τις τουρκικές προκλήσεις, όπως ανέφερε ο Υπουργός Ενέργειας Γιώργος Λακκοτρύπης, απαντώντας σε ερωτήσεις στη διάρκεια συζήτησης πάνελ στο 10ο Φόρουμ Οικονομικών Ιδεών του Κέντρου Βίλφριντ Μάρτενς, που πραγματοποιήθηκε στη Λευκωσία σε συνεργασία με τον Ινστιτούτο Γλαύκος Κληρίδης. Ο κ. Λακκοτρύπης ανέφερε επίσης ότι το ενδιαφέρον της ΕΕ έχει αυξηθεί το τελευταίο διάστημα εξαιτίας αυτών των νέων ανακαλύψεων.

Τουρκία: Αν βρούμε κοιτάσματα θα αλλάξουν οι όροι του παιχνιδιού
Την ίδια στιγμή, σε δηλώσεις του στο Αφιόνκαραχισαρ της Τουρκίας, ο Τούρκος Υπουργός Ενέργειας Φατίχ Ντονμέζ. είπε ότι γίνονται εργασίες για φυσικό αέριο στη Μεσόγειο. «Πρώτα ο Αλλάχ θα έχουμε αποτελέσματα σύντομα εκεί. Φυσικά τώρα δεν είναι δυνατόν να πω κάτι. Είναι ένα πεδίο με μεγάλα ρίσκα όσο και να θέλουμε να τα μειώσουμε. Άλλωστε κανένας δεν βρίσκει από την πρώτη φορά. Εμείς έχουμε ένα σύνθημα, ‘αν υπάρχει θα το βρούμε’. Αυτοί που ψάχνουν βρίσκουν, λέει. Προσευχηθείτε να βρούμε φυσικό αέριο ή πετρέλαιο στην πρώτη γεώτρηση. Τότε θα αλλάξουν οι όροι του παιχνιδιού, πρώτα ο Αλλάχ», δήλωσε.

"Ο βασικός λόγος που ξεκίνησαν παιχνίδια εναντίον της Τουρκίας είναι επειδή η Τουρκία ενισχύθηκε στρατιωτικά, οικονομικά και διπλωματικά. Πρώτα ο Αλλάχ όταν γίνει μια χώρα αυτάρκης στο πεδίο της ενέργειας θα είμαστε πιο άνετοι. Με λίγα λόγια το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο δεν είναι ένα σύνηθες αγαθό. Όσο και να φαίνεται ότι είναι ένα προϊόν που το αγοράζεις και το πουλάς στην αγορά, είναι ένα πολύ στρατηγικό προϊόν. Δηλαδή μπορεί να έχετε πετρέλαιο ή φυσικό αέριο αλλά να μην σας αφήνουν να το πουλήσετε ή να έχετε λεφτά και να μην σας αφήνουν να το αγοράσετε. Γι αυτό πρέπει το παιχνίδι να παίζεται έξυπνα”, ανέφερε.

Η Ευρώπη εξαρτάται από τις εισαγωγές φυσικού αερίου
Σήμερα η ΕΕ εισάγει το μεγαλύτερο μέρος του φυσικού αερίου που χρειάζεται. Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, το πρώτο εξάμηνο του 2018 εισήγαγε φυσικό αέριο πρώτα από τη Ρωσία και έπειτα από τη Νορβηγία και την Αλγερία. Μέχρι πριν από την ουκρανική κρίση το ρωσικό φυσικό αέριο έφτανε στην ΕΕ εξ ολοκλήρου μέσω Ουκρανίας. Με τον NordStream και τον TurkStream η Ρωσία θέλει να αποφύγει στο μέλλον τη χρήση της ουκρανικής οδού κάτι από το οποίο η Ουκρανία αναμένεται να έχει σημαντικές οικονομικές απώλειες.

Στη Ρωσία επίσης το 67% των δημοσίων εσόδων προέρχονται από τις εξαγωγές ενεργειακών πόρων. Οι εξαγωγές υδρογονανθράκων είναι ταυτόχρονα βασικό εργαλείο πολιτικής στα χέρια του Κρεμλίνου. Εταιρείες όπως η Gazprom λειτουργούν υπό την εποπτεία του Κρεμλίνου. Και σε χώρες, όπως η Βουλγαρία, η Σερβία ή η Τουρκία τοπικές ελίτ έλκονται από τη Ρωσία. Άλλωστε τόσο οι οπαδοί του NordStream στη Γερμανία όσο και η ουγγρική κυβέρνηση Όρμπαν έχουν κατηγορηθεί ότι διευκολύνουν τα γεωπολιτικά παιχνίδια της Ρωσίας.

Η Βουλγαρία από την πλευρά της εξαρτάται επίσης σε μεγάλο βαθμό από το ρωσικό φυσικό αέριο ενώ λίγο πριν την ένταξη της χώρας στην ΕΕ το 2007, ο Βλαντιμίρ Σίτσχοφ, Ρώσος πρέσβης στις Βρυξέλλες, είχε αποκαλέσει τότε τη Βουλγαρία «δούρειο ίππο εντός της ΕΕ». Το 2014 η κυβέρνηση Μπορίσοφ ανέστειλε τα σχέδια για τον SouthStream, τον «πρόγονο» του αγωγού TurkStream, μετά από έντονη πίεση των ευρωπαϊκών θεσμών, διότι το σχέδιο αυτό δεν πληρούσε τους όρους που θέτει η σχετική ευρωπαϊκή νομοθεσία. Ωστόσο το ρωσικό λόμπι στη βουλγαρική πολιτική παραμένει ισχυρό, δεδομένου ότι και δύο αντιπολιτευόμενα κόμματα το υποστηρίζουν ανοιχτά. Αξίζει να σημειωθεί επίσης ότι σύμφωνα με στοιχεία της Διεθνούς Διαφάνειας, η Βουλγαρία είναι η χώρα με τη μεγαλύτερη διαφθορά στον δημόσιο τομέα στην ΕΕ.

O EastMed
Κατά την Τριμερή Σύνοδο της Μπερ Σέβα, οι τρεις πλευρές είχαν καταλήξει στο κείμενο της διακρατικής συμφωνίας που θα διευκόλυνε την προώθηση και υλοποίηση του αγωγού EastMed. Ωστόσο το θέμα των τελικών υπογραφών παραμένει ανοικτό, λόγω των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η κυβέρνηση στην Ιταλία.

Η ιταλική κυβέρνηση έχει έρθει αντιμέτωπη με αντιδράσεις από ένα εκ των μικρών κομμάτων που συγκροτούν τον κυβερνητικό συνασπισμό στην Απουλία της Νότιας Ιταλίας, όπου αναμένεται να καταλήξει ο αγωγός EastMed αλλά και τοπικές αντιδράσεις από οργανωμένες ομάδες πολιτών που επιθυμούν να μη συνεχιστεί η κατασκευή αγωγών. Αποτέλεσμα των αντιδράσεων σε τοπικό επίπεδο φαίνεται πως είναι η ολιγόμηνη αναβολή των υπογραφών που φαίνεται πως έχει ζητήσει η ιταλική κυβέρνηση.

Το πρότζεκτ East Med Pipeline που συζητείται τώρα προβλέπει την κατασκευή αγωγού 1.900 χλμ. κατά μήκος της ανατολικής Μεσογείου. Θα ξεκινάει στις περιοχές εξόρυξης στις ισραηλινές ακτές και θα οδηγεί μέσω Κύπρου και Κρήτης στην Πελοπόννησο. Η διαδρομή θα συνεχίζει στην ηπειρωτική Ελλάδα όπου ο αγωγός θα συναντά τον σχεδιαζόμενο αγωγό Ποσειδώνα ο οποίος θα καταλήγει στο Ότραντο της Ιταλίας απ' όπου το αέριο θα μπορεί να διοχετεύεται στο ευρωπαϊκό δίκτυο 1.300 χλμ. του αγωγού θα κατασκευαστούν υποθαλάσσια. Με βάθη που φτάνουν τα 3.000 μέτρα αυτό συνιστά μεγάλη τεχνική πρόκληση.

Σύμφωνα με δηλώσεις του πρέσβη του Ισραήλ στη Κύπρο στο Κυπριακό πρακτορείο Ειδήσεων, ο EastMed αποτελεί «ένα σημαντικό όραμα και μια στρατηγική επιλογή» και μπορεί να συμβάλει στην ενεργειακή ασφάλεια και στη διαφοροποίηση της ενεργειακής προμήθειας στην Ευρώπη.

Μετά τη συνάντηση Ισραήλ, Κύπρου και Ελλάδας στη Μπερ Σεβά, ο πρέσβης των ΗΠΑ στο Ισραήλ είχε δηλώσει:«Από την οπτική γωνία των Αμερικανών ο αγωγός αυτός έχει ενδιαφέρον κυρίως στα συμφραζόμενα της ρωσικής κυριαρχίας στην προμήθεια φυσικού αερίου. Μπορεί ο αρχικά προβλεπόμενος όγκος των 10 δισ. κυβικών μέτρων φυσικού αερίου να αντιστοιχεί μόλις στο ένα πέμπτο του North Stream. Παρά ταύτα όμως ο αγωγός θα ήταν μια εναλλακτική για την ενεργειακή τροφοδοσία της Ευρώπης, η οποία θα σχετικοποιούσε το ρόλο της Ρωσίας ως προμηθευτή».

Τέλος, σύμφωνα με την Handelsblatt, το Ισραήλ «βλέπει τον αγωγό ως εργαλείο περιορισμού της επιρροής των αράβων προμηθευτών» ενώ «η Ελλάδα θα μπορούσε όχι μόνον να εισπράττει τέλη μεταφοράς αερίου και να ενισχύσει το ρόλο της ως ενεργειακού κόμβου αλλά και να αξιοποιήσει τον αγωγό για την κάλυψη των δικών της αναγκών».

Πηγή: thetoc.gr