Το ελληνικό δράμα: Πώς η παραοικονομία άνθισε στην κρίση

Με βάση τα πιο πρόσφατα δεδομένα, σύμφωνα με τα πορίσματα έρευνας του Παρατηρητηρίου Μέτρησης Παραοικονομίας, του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας (ΠΑΜΑΚ), η σκιώδης οικονομία κινείται πέριξ του 26%, φθάνοντας στο επίπεδο των 47-50 εκατ.ευρώ, με βάση το ΑΕΠ του 2017.

Σε ότι αφορά τα ποσοστά ένδειξης συμμετοχής στη σκιώδη οικονομία, ανά κατηγορία απασχόλησης, τα στοιχεία δείχνουν ότι την πρωτιά στην... ελαστική φορολογική ηθική κρατούν οι άνεργοι, με ποσοστό 70,2%, το οποίο όμως εξηγείται λόγω της ιδιαίτερης κατάστασης την οποία βιώνουν. Ακολουθεί ο ιδιωτικός τομέας με 65,3%, οι ελεύθεροι επαγγελματίες χωρίς προσωπικό με 64,9%, οι φοιτητές με 62,5%, ενώ οι συνταξιούχοι καταγράφουν ποσοστό 59,3%, οι ελεύθεροι επαγγελματίες με προσωπικό 58,7%, ο δημόσιος τομέας με 51,9% και οι αγρότες με 43,9%.

Ως κύριοι παράγοντες για τη μαύρη οικονομία στη χώρα σημειώνεται η εκτόξευση των άμεσων φόρων, η γραφειοκρατία,η υψηλή ανεργία.

Βασικές αιτίες της έξαρσης της παραοικονομίας η σχετική ευκολία της φοροδιαφυγής, δεδομένου του χαμηλού κινδύνου ανίχνευσης και της μη επιβολής σημαντικών κυρώσεων, η δυσκολία συμμόρφωσης με το φορολογικό και κανονιστικό πλαίσιο και η επικρατούσα φορολογική ηθική και κουλτούρα που έρχεται ως συνέχεια και της δυσαρέσκειας ως προς τη δικαιοσύνη και την ανταποδοτικότητα του συστήματος..

Συγκεκριμένα, το 82,8% θεωρεί μη ανταποδοτική τη φορολογική συνεισφορά ενώ το 77,1% θεωρεί ότι υπάρχει έλλειμμα ανταποδοτικότητας στην άνιση κατανομή των φορολογικών βαρών.

Σε εγγενή κίνητρα, δηλαδή σε προσωπικούς λόγους, αποδίδει τη φοροαποφυγή το 39,9%, ενώ ποσοστό 73,9% θεωρεί, λόγω κακής πληροφόρησης, ότι δεν θα ελεγχθεί και δεν θα αναγκασθεί στην καταβολή προστίμων.

Τέλος, αναγνωρίζεται ότι πολιτισμικοί παράγοντες, παίζουν διαχρονικά ρόλο αφού κρίθηκαν σημαντικοί στο 41,9%.

* Η έρευνα της ΠΑΜΑΚ παρουσιάστηκε στο πλαίσιο του διεθνούς συνεδρίου για την Παραοικονομία – στη Θεσσαλονίκη, με πρωτοβουλία του Πανεπιστημίου Μακεδονίας σε συνεργασία με το Κέντρο Αριστείας Jean Monnet – από τους καθηγητές Αριστείδη Μπιτζένη και Βασίλειο Βλάχο

Ο φαύλος κύκλος της παραοικονομίας

Τον πρωταθλητισμό της χώρας στην παραοικονομία κατέγραφε πρόσφατα και το Athens Tax Forum, σύμφωνα με την ΕΥ. Με βάση αυτά η Ελλάδα ήταν τέταρτη στην Ε.Ε. ως προς τη συμμετοχή της παραοικονομίας στο ΑΕΠ (26%) και έκτη ως προς τη μέση φορολογική επιβάρυνση (38,2%) μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ.

Στις άμεσες συνέπειες της παραοικονομίας η μείωση της εμπιστοσύνης στο φορολογικό σύστημα, το υψηλότερο κόστος για το κράτος και τις επιχειρήσεις, η στρέβλωση του ανταγωνισμού, οι κίνδυνοι για τους καταναλωτές, αλλά και η αυξημένη πιθανότητα για εκμετάλλευση των εργαζομένων.

Από την έναρξη της κρίσης το 2009 μέχρι σήμερα και ενώ η έκταση της παραοικονομίας ως ποσοστό του ΑΕΠ στην Ε.Ε. μειώθηκε από 19,2% σε 16,7%, στη χώρα μας αυξήθηκε δραματικά από το 23,2% στο 28,4% το 2012, οπότε και άρχισε να μειώνεται για να φτάσει στο 26,5% το 2015 . Για το διάστημα 2004-2015, η χώρα μας βρίσκεται στην τέταρτη θέση μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών ως προς την έκταση της παραοικονομίας. Αυτό δεν είναι τυχαίο, δεδομένου ότι η Ελλάδα βρισκόταν το 2016 στην έκτη υψηλότερη θέση ως προς τη μέση συνολική φορολογική επιβάρυνση μιας τετραμελούς οικογένειας, με ποσοστό 38,2% του εισοδήματος, έναντι 28,6% μέσου όρου των χωρών του ΟΟΣΑ.

Πηγή: Thetoc.gr