Ομάδα του Ζίκο και 26 εκατομμυρίων Βραζιλιάνων

Πρόκειται για τη δημοφιλέστερη ομάδα στη Βραζιλία, χώρα της οποίας η σχέση με το ποδόσφαιρο δεν είναι απλώς γνωστή, αλλά παροιμιώδης. Η ομάδα κατέκτησε το πρωτάθλημα έπειτα από 17 χρόνια. Συνυπολογίστε τις δύο παραμέτρους και φανταστείτε πόση ευτυχία μοίρασε στη χώρα η επιτυχία της Φλαμένγκο, της ομάδας του Ζίκο.

Ακρως ενδιαφέροντα στοιχεία για τις ομάδες της Βραζιλίας βρίσκει κανείς στο βιβλίο του Αλεξ Μπέλος «Futebol: ο βραζιλιάνικος τρόπος ζωής» (εκδόσεις «Κέδρος»), που είναι μια εξαιρετική, ολοζώντανη «ακτινογράφηση» του ποδοσφαίρου της χώρας.

Εκεί οπαδοί της Φλαμένγκο είναι 26 εκατομμύρια άνθρωποι! Tη δεύτερη δημοφιλέστερη βραζιλιάνικη ομάδα, την Κορίνθιανς του Σάο Πάουλο, την περιβάλλει η αγάπη περισσότερων από 17 εκατ. Βραζιλιάνων. Οι υπόλοιποι σύλλογοι απέχουν αρκετά από τους δύο πρώτους.

Δέκα εξ αυτών έχουν οπαδούς από (σχεδόν) δύο εκατομμύρια έως κάτι λιγότερο από δέκα. Στον σχετικό κατάλογο δώδεκα ομάδων με «ορατή» απήχηση στην κοινωνία, τελευταία και καταϊδρωμένη καταφθάνει η Φλουμινένσε: αυτή διαθέτει τα «σχεδόν δύο εκατομμύρια» που προαναφέραμε.

Οταν η Φλαμένγκο ηττάται, οι αντίπαλοι οπαδοί σαρκάζουν, φωνάζοντας: «έλα, έλα, έλα, σκασμός μες στη φαβέλα». Η μνεία στις φαβέλες, σε αυτά τα βασίλεια φτώχειας, παραπέμπει στο κοινωνικό στίγμα της Φλαμένγκο. Εδώ και έναν αιώνα θεωρείται η λαϊκή ομάδα του Ρίο ντε Τζανέιρο, σε αντιδιαστολή προς την αριστοκρατική συμπολίτισσα Φλουμινένσε.

«Θεωρείται» ή «είναι»; Το δεύτερο, βάσει όσων γράφει ο μελετητής του βραζιλιάνικου ποδοσφαίρου Αλεξ Μπέλος: «Η Φλαμένγκο, βέβαια, έχει και μεσοαστούς φιλάθλους, αλλά το ποσοστό της αυξάνεται στα χαμηλότερα στρώματα».

Εξυπακούεται ότι απόλυτη κοινωνική και ταξική ομοιομορφία δεν νοείται επί του συνόλου εκατομμυρίων οπαδών μιας ομάδας. Νοείται, όμως, κάτι άλλο: η ικανότητα του ποδοσφαίρου να προσφέρει… πλαστά «τουπέ»! Ο λόγος πάλι στον Μπέλος: «Εχω γνωρίσει πάμπτωχους φιλάθλους της Φλουμινένσε που πιστεύουν ότι κοινωνικά υπερέχουν των γειτόνων τους που είναι “Φλαμενγκίστα” απλώς και μόνο λόγω της ομάδας τους».

Αρκετοί σύλλογοι παγκοσμίως περιβάλλονται από μια ξεθωριασμένη, πλέον, αίγλη «λαϊκότητας» ή «αριστοκρατικότητας», χάρη στις συνθήκες υπό τις οποίες ιδρύθηκαν προ 90, 100 ή και περισσότερων ετών. Κάτι το πέρασμα του χρόνου, κάτι οι αμείλικτοι «εξομοιωτές» του, αυτοί που υπαγορεύουν πως όλες οι ομάδες λειτουργούν ως επιχειρήσεις, αποσκοπώντας στην αύξηση του κέρδους, τα πράγματα τροποποιήθηκαν: πάμπολλες από αυτές τις διαχωριστικές γραμμές είτε ατόνησαν είτε σβήστηκαν και μνημονεύονται ως φολκλορικά υπολείμματα άλλων εποχών. Οχι, όμως πάντα, όχι παντού και σίγουρα όχι σε χώρες όπως η Βραζιλία και η Αργεντινή.

Ενδεικτικό είναι και το εξής φαινόμενο: οι πολιτικές ελίτ σε Βραζιλία και Αργεντινή θεωρούν ότι κραδαίνουν πειστήρια καλής επαφής με τους μη προνομιούχους των κοινωνιών τους όταν υποστηρίζουν κάποια λαϊκή ομάδα. Το 1998 έγινε μια δημοσκόπηση στη βραζιλιάνικη Βουλή με πρωτοβουλία του βουλευτή Τζίνο Φερνάντες, ο οποίος κάποτε αγωνιζόταν στα τσικό της Φλαμένγκο, κάνοντας –μάλιστα– προπονήσεις με τον Ζίκο. Η Φλαμένγκο… «σάρωσε» με 157 βουλευτές οπαδούς της. Χαώδης διαφορά με τη δεύτερη Βάσκο, την οποία «ψήφισαν» μόλις 44 βουλευτές!

Λίγα χρόνια νωρίτερα, στη γειτονική Αργεντινή, είχε συμβεί το εξής χαριτωμένο: ο πρόεδρος της χώρας, Κάρλος Μένεμ, δεδηλωμένος και παθιασμένος οπαδός της Ρίβερ Πλέιτ, υποχρέωσε την κόρη του να… αγαπήσει την Μπόκα Τζούνιορς. Με τρόπο επιδεικτικό.

Εως τότε η μοναδική σχέση που διατηρούσε –εν αγνοία της– η όμορφη, κατάξανθη Ζουλιμίτα Μένεμ με την Μπόκα ήταν ότι τα μαλλιά της είχαν το ένα από τα δύο χρώματα της ομάδας. Ελα, όμως, που ο μπαμπάς-πρόεδρος της χώρας έκρινε πως χρειαζόταν κάποια ποδοσφαιρική «γέφυρα» με τις λαϊκές τάξεις.

Toν Δεκέμβριο του 2007 εξελέγη δήμαρχος του Μπουένος Αϊρες ο Μαουρίτσιο Μάκρι, γόνος πλουσιότατης οικογένειας, επιχειρηματίας, άνθρωπος συντηρητικών πολιτικών πεποιθήσεων. Πανθομολογούμενο είναι ότι «έχτισε» την πολιτική του καριέρα πάνω στη φήμη που απέκτησε ως πρόεδρος της Μπόκα Τζούνιορς από το 1996.

Λαμπρή περίοδος για την ομάδα η θητεία του. Λαμπρό θα αποδεικνυόταν και το πολιτικό μέλλον του Μάκρι. Αν στην Ευρώπη η επιτυχημένη προεδρία σε μια μεγάλη ομάδα μπορεί –υπό προϋποθέσεις– να αποδειχθεί ανεκτίμητο εφόδιο πολιτικής ανέλιξης (π.χ. Μπερλουσκόνι), στη Λατινική Αμερική αυτό ισχύει σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό.

Μήπως, όμως, μένουν παραπονεμένες οι «αριστοκρατικές» ομάδες; Οχι δα! Το 1996 η Φλουμινένσε τερμάτισε δεύτερη από το τέλος και για να μην υποβιβαστεί αυξήθηκε εν μιά νυκτί ο αριθμός των ομάδων της κατηγορίας! Οχι, δεν εξεγέρθηκαν οι «Φλαμενγκίστα» επειδή διασώθηκε σκανδαλωδώς η Φλουμινένσε.

Τότε «μετρούσαν» μόνο τέσσερα χρόνια χωρίς πρωτάθλημα της Φλαμένγκο, άρα είχαν –ακόμα– την ευχέρεια να δείξουν μεγαλοψυχία. Εδώ και λίγα 24ωρα μπορούν να δείχνουν την αντοχή τους στη σάμπα και τα γλέντια. Δεκαεπτά χρόνια ήταν αυτά.