«No habia puerta, no habia molinete, era la cana que pegaba con machete»... Ένα σύνθημα που τραγούδησαν για πρώτη και τελευταία φορά παρέα οι οπαδοί της Ρίβερ Πλέιτ και αυτοί της Μπόκα Τζούνιορς. «Δεν υπήρχε πόρτα, δεν υπήρχαν κάγκελα, υπήρχε μόνο η αστυνομία που χτυπούσε με μαχαίρια», η μετάφραση του συνθήματος που φώναξαν με μια φωνή τον Οκτώβριο του 1968 οι οπαδοί των δύο... ορκισμένων εχθρών! Λίγους μήνες μόλις μετά την μεγαλύτερη τραγωδία στην ιστορία του αργεντίνικου ποδοσφαίρου όπου, επίσημα, 71 οπαδοί (διότι υπάρχουν αναφορές για μεγαλύτερο αριθμό που φτάνει τους 75) έχασαν τη ζωή τους...
Η τραγωδία, έχει μεγάλο παρασκήνιο... Αλλά πάνω από όλα, πολιτικό υπόβαθρο. Οι θεωρίες που ακούγονταν και ακούγονται ακόμη πολλές, τα ερωτήματα που έχουν μείνει αναπάντητα αρκετά. Ποτέ δεν κατάφερε να αποδοθεί δικαιοσύνη εις μνήμην των 71 οπαδών, αφού η χούντα του Χουάν Κάρλος Ογκάνια χαρακτήρισε την υπόθεση ως εγκληματική αμέλεια.
«Μπόκα, Peron, μια καρδιά»
Ο Χουάν Ντομίνγκο Περόν μπήκε σε ηλικία 16 ετών σε στρατιωτική σχολή από την οποία και αποφοίτησε, ξεκίνησε να εμπλέκεται με την πολτική και να ηγείται στα πραξικοπήματα για να ρίξει την κυβέρνηση του Ραμόν Καστίγιο. Ο Περόν άρχισε να ανεβαίνει στην ιεραρχία, ενώ το 1944 ο στρατηγός Ραμίρεθ παραιτήθηκε από πρόεδρος της Δημοκρατίας και τη θέση του πήρε ο στρατηγός Φαρέλ, με αντιπρόεδρο τον συνταγματάρχη Περόν.
Η στρατιωτική χούντα της Αργεντινής πιεζόταν από τις κυβερνήσεις των άλλων αμερικανικών κρατών να κηρύξει τον πόλεμο κατά του άξονα. Κάπως έτσι, ένα χρόνο μετά η Αργεντινή κήρυξε πόλεμο κατά της Γερμανίας. Ένα νέο πραξικόπημα ξέσπασε στις 12 Οκτωβρίου του 1945 ανατρέποντας τον Περόν, που επανήλθε με αντιπραξικόπημα στις 17 του μήνα. Οργάνωσε εκλογές και, στις 24 Φεβρουαρίου του 1946, εκλέχτηκε πρόεδρος της χώρας.
Ο Περόν ήξερε πως έπρεπε να έχει την στήριξη του κόσμου και στόχευσε στο ποδόσφαιρο και στους... λαϊκούς οπαδούς της Μπόκα. Άπαντες γνωρίζουν πως το 70% και πλέον των οπαδών στην Αργεντινή αποτελούν οπαδούς της Μπόκα Τζούνιορς και της Ρίβερ Πλέιτ. Οι πρώτοι προέρχονται από την εργατική τάξη, είναι τα λαϊκά παιδιά που χύνουν τον ιδρώτα τους για ένα πιάτο φαγητό για την οικογένειά τους, οι δεύτεροι από την εύπορη κοινωνική τάξη. Ο Περόν βελτίωσε γρήγορα τις συνθήκες διαβίωσης και εργασίας και λατρεύτηκε από τους οπαδούς της Μπόκα.
Το 1955 εξορίσθηκε ύστερα από στρατιωτικό πραξικόπημα, έχοντας όμως δημιουργήσει τον γνωστό «περονισμό». Έπρεπε να περάσουν δέκα χρόνια και μια σειρά από πραξικοπήματα για να αναλάβει τα ηνία της χώρας ο... αντιπερονιστής Χουάν Κάρλος Ογκάνια. Επιβάλει ένα απολυταρχικό καθεστώς ενάντια τους εργάτες και τους φοιτητές οι οποίοι ξεσηκώνονται μετά από τις εκκλήσεις του εξόριστου στην Ισπανία, Περόν.
Το πρώτο... ενωμένο ντέρμπι κατά της χούντας και οι «ρουφιάνοι»
Το Μπόκα Τζούνιορς-Ρίβερ Πλέιτ ή απλά το «Superclasico» είναι το μεγαλύτερο ντέρμπι του πλανήτη. Δεν είναι λίγες οι φορές που έχουμε δει απίστευτες σκηνές βίας, τραυματισμούς ακόμη και νεκρούς. Είναι η μάχη δύο διαφορετικών κόσμων, δύο λαών που μόνο αντίθετα έχουν. Οικογένειες χωρίζονται, φιλίες χαλάνε, σπίτια κλείνουν... Ωστόσο, στο ντέρμπι του 1968 τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Υπήρξε μια κοινή γραμμή, ένα κοινό σημείο πλεύσης: Άπαντες ήθελαν να ρίξουν από την κυβέρνηση τον Ογκάνια!
Κατευθύνθηκαν προς το «Μονουμεντάλ» και για πρώτη φορά στα γύρω στενά δεν υπήρξαν επισόδια. Το κλίμα ήταν αρκετά ήρεμο, αλλά τα μέτρα από την αστυνομία δρακόντεια. Γύρω στους 90 χιλιάδες οπαδούς κατεύθασαν στο γήπεδο, αλλά μέσα στις θύρες δεν ήταν μόνο φίλοι της Μπόκα και της Ρίβερ. Ανάμεσά τους και εκατοντάδες ασφαλίτες, που είχαν τον ρόλο των «ρουφιάνων» της χούντας, τσεκάροντας φάτσες και ονόματα. Οτιδήποτε τους φαινόταν περίεργο το σημείωναν, οποιοδήποτε πρόσωπο δεν τους άρεσε γραφόταν στο μπλοκάκι. Όλα γίνονταν με σκοπό την μακροημέρευση του δικτάτορα...
Το ξύλο στους «χαφιέδες», η κλειστή πορτά και η αιματοχυσία
Ο Έκτορ Νοβάρα ήταν εκ των ανθρώπων που κατάφεραν να βγουν ζωνταντοί εκείνη την ημέρα, ο οποίος πριν από λίγα χρόνια διηγήθηκε μια ιστορία από τότε. Μόλις 14 ετών, είχε πάει παρέα στο «Μονουμεντάλ» με τον φίλο του, Πέπε. Τα λεφτά τους έφταναν για ένα εισιτήριο, παρακάλεσαν την αστυνομία και τελικά μπήκαν στην εξέδρα των οπαδών της Μπόκα. Ο φιλαράκος του, Πέπε, προερχόταν από πολιτικοποιημένη οικογένεια. Οι γονείς του, τα αδέρφια, τα ξαδέρφια και οι θείοι μαζεύονταν στο σπίτι, έκαναν πολιτικές κουβέντες και διάφορα... debate. Ο ίδιος ο Πέπε, διάβαζε εφημερίδα καθημερινά για να ακολουθεί την επικαιρότητα.
Ξαφνικά, ο μικρός Πέπε βλέπει μπροστά του στην κερκίδα τον Νίκανορ Κόστα Μέντεζ, ο οποίος ήταν... διπλανός του Ογκάνια. Τον αναγνώρισε, παρότι το... έπαιζε οπαδός της Μπόκα, και τον έδωσε στην κερκίδα. Ποτήρια με αναψυκτικά και... ούρα, μπουκάλια και μπόλικο ξύλο για τον Μέντεζ αλλά και τους υπόλοιπους της κυβέρνησης και τους ασφαλίτες που ήταν στην κερκίδα και έτρεξαν να σώσουν το τομάρι του.
Το ξύλο που δέχτηκαν οι ασφαλίτες και οι «ρουφιάνοι» του δικτάτορα ήταν αρκετό... Έφτανε για να ακολουθήσει η μεγαλύτερη τραγωδία στην ιστορία του αργεντίνικου ποδοσφαίρου. Η αστυνομία που υποστήριζε το δικτατορικό καθεστώς, έκλεισε τις πόρτες στο τελευταίο δεκάλεπτο του αγώνα, παρότι η οδηγία για όλα τα ματς ήταν να ανοίγουν στο τελευταίο εικοσάλεπτο ώστε να μπορούν να φεύγουν σιγά-σιγά οι οπαδοί. Από την κερκίδα μέχρι την έξοδο ήταν μια απόσταση 80 σκαλιών... Περνώντας αυτά τα σκαλιά, έμπαινες σε ένα σκοτεινό τούνελ και τελικά έβγαινες από την «puerta 12».
«Ακούσαμε ουρλιαχτά, φωνές, κλάματα. Εμείς είχαμε προλάβει να βγούμε λίγο νωρίτερα γιατί ένα μπουκάλι χτύπησε στο κεφάλι τον Πέπε και ζαλιζόταν», ανέφερε αρχικά ο Έκτορ Νοβάρα. «Περάσαμε απέναντι τον δρόμο, με την αστυνομία να βρίσκεται ακριβώς στη θέση της ακούνητη, πίσω από τις πόρτες. Ακούγονταν σειρήνες να χτυπάνε, ήμασταν τρομοκρατημένοι. Αν έπεσε ένας άνθρωπος, μετά ήταν δύσκολο να σταματήσουν οι υπόλοιποι. Είναι πολύ σκοτεινά στο τούνελ, δεν βλέπεις πολλά πράγματα»...
Ο ένας μετά τον άλλον είχε πέσει, άνθρωποι ποδοπατούνταν. Υπήρχε και μια πολύ μικρή εστία φωτιάς από πανό της Ρίβερ Πλέιτ που καίγονταν και έκανε τους οπαδούς της Μπόκα να φοβηθούν και να αρχίσουν να τρέχουν προς την έξοδο... Όταν άνοιξε η πόρτα δε, ο κόσμος πάταγε πάνω σε πεσμένους ανθρώπους που ήταν είχαν χάσει τις αισθήσεις τους, είτε είχαν φύγει από τη ζωή λόγω ασφυξίας...
Ο «νεκρός νούμερο 19»
Τα ασθενοφόρα άρχισαν να φτάνουν σωρηδόν στο «Μονουμεντάλ» και να φορτώνουν πτώματα και τραυματίες. Οι μαρτυρίες της εποχής ανέφεραν πως χρειάζονταν εκατοντάδες δρομολόγια από και προς τα νοσοκομεία για την μεταφορά ανθρώπων που ζούσαν. Γι' αυτούς που είχαν χάσει τη ζωή τους, παρέμεναν στο έδαφος και οι γιατροί έγραφαν με μαρκαδόρο ένα νούμερο στο στήθος καθενός, κάνοντας μια καταμέτρηση.
Δεκάδες νεαροί βρίσκονταν στο έδαφος, μεταξύ αυτών και ο «νεκρός νούμερο 19». Ο 14χρονος Μιγκέλ Ντεριέ θεωρήθηκε νεκρός και ήταν ο 19ος που είχαν μετρήσει οι διασώστες που βρέθηκαν στο γήπεδο, αφού δεν είχαν καταφέρει να μετρήσουν τον σφυγμό του. Όταν μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο, ένα γιατρός αντιλήφθηκε πως ανέπνεε ακόμη και κατάφερε να τον κρατήσει στη ζωή.
Εκληματική αμέλεια ή πράξη εκδίκησης;
Πολλά είναι τα αναπάντητα ερωτήματα για την τραγωδία της «Puerta 12». Αρχικά, αξίζει να αναφερθεί πως βάσει της επίσημης καταμέτρησης τα θύματα ήταν 71 και ο μέσος όρος ηλικίας στα 19 έτη. Ωστόσο, υπάρχουν μαρτυρίες, δημοσιεύματα που κάνουν λόγο για 72, 74 και 75 νεκρούς. Οι τραυματίες την ίδια ώρα είχαν φτάσει τους 150...
«Όταν οι οπαδοί της Μπόκα κατάλαβαν πως ανάμεσά τους βρισκόντουσαν μυστικοί αστυνομικοί του καθεστώτος, τους εκδίωξαν φωνάζοντας αντικαθεστωτικά συνθήματα και ξυλοκοπώντας τους. Κάποιοι οπαδοί, μάλιστα, ουρούσαν μέσα σε πλαστικά ή χάρτινα ποτήρια και τους τα πετούσαν. Ήταν καθαρά μια πράξη εκδίκησης. Μια πράξη ακραίας καταστολής» είχε πει ο τότε πρόεδρος της Ρίβερ Πλέιτ, Ουίλιαμ Κεντ, ο οποίος ήταν εκ των ανθρώπων που κατέθεσαν στο δικαστήριο και υποστήριξε πως η τραγωδία οφειλόταν στην εκδικητική μανία των ασφαλιστών και των αστυνομικών που ήταν ένθερμοι υποστηρικτές της χούντας. Παρόλα αυτά, οι μόνες καταθέσεις που έγιναν δεκτές, ήταν αυτές των αστυνομικών...
Η τότε δικτατορική κυβέρνηση του Ογκάνια έκανε λόγο για εγκληματική αμέλεια από τους υπαλλήλους του δήμου που ήταν υπεύθυνοι να ανοίξουν τις πόρτες του «Μονουμενταλ» λίγα λεπτά πριν τελειώσει ο αγώνας. Κανείς δεν τιμωρήθηκε για την μεγαλύτερη τραγωδία στην ιστορία του ποδοσφαίρου της Αργεντινής, για εκείνο το... ματωμένο «Superclasico» που έχασαν τη ζωή τους 71 οπαδοί της Μπόκα Τζούνιορς, 71 άνθρωποι.
Παρόλα αυτά, οι οπαδοί της Μπόκα Τζούνιορς δεν ξεχνάνε τους συνοδοιπόρους τους... Για αυτό ακόμη και τώρα, θεωρούν πως ήταν μια πράξη εκδίκησης από την χούντα. «No habia puerta, no habia molinete, era la cana que pegaba con machete»... «Δεν υπήρχε πόρτα, δεν υπήρχαν κάγκελα, υπήρχε μόνο η αστυνομία που χτυπούσε με μαχαίρια»...
