1896.
Ο Πιέρ ντε Φρεντύ, Βαρόνος ντε Κουμπερτέν, αναφωνεί: «Το σημαντικότερο στους Ολυμπιακούς Αγώνες δεν είναι η νίκη, αλλά η συμμετοχή». Λογικά είχε δει όραμα με πρωταγωνιστή τον Ερίκ Μουσαμπανί.
Διότι κανείς, ποτέ, δεν ενσάρκωσε καλύτερα την ιστορική φράση του αναβιωτή των Ολυμπιακών Αγώνων από εκείνον τον απίθανο τύπο, που κατέπληξε τους πάντες 104 χρόνια μετά.
Γράφει ο Νίκος Ράλλης
O Ερίκ Μουσαμπανί γεννήθηκε στις 31 Μαΐου 1978 σε ένα χωριό της πάμφτωχης Ισημερινής Γουινέας. Μια δεκαετία νωρίτερα, τον Σεπτέμβριο του 1968, ο Φρανσίσκο Μασίας Νγκέμα εξελέγη πρώτος πρόεδρος της χώρας και τον Οκτώβριο παραχωρήθηκε, τελικά, ανεξαρτησία από την Ισπανία. Τον Ιούλιο του 1970, ο αδίστακτος Μασίας δημιούργησε μονοκομματικό καθεστώς και το 1971 κατήργησε σημαντικά τμήματα του Συντάγματος, αναλαμβάνοντας τον πλήρη έλεγχο της κυβέρνησης και διοικώντας ισόβια.
Επί καθεστώτος του, το ένα τρίτο του πληθυσμού της χώρας εξορίστηκε ή αφανίστηκε. Οι εκτελέσεις πολιτικών αντιπάλων, οι θρησκευτικές διώξεις και τα βασανιστήρια ήταν συχνό φαινόμενο. Η οικονομία κατέρρευσε και οι ξένοι έφυγαν από τη χώρα. Το 1975 έκλεισαν όλα τα σχολεία και την ίδια τύχη είχαν και οι εκκλησίες, το 1978.
Σε αυτόν τον κόσμο ήρθε ο Ερίκ.
Πιτσιρικάς ο Μουσαμπανί έκανε ό,τι και τα άλλα παιδιά, με τον Ατλαντικό Ωκεανό δυο βήματα από τα σπίτια τους: Κολυμπούσε συνέχεια! Κατά ασυνήθιστο τρόπο, άλλωστε, για κυρίως ηπειρωτική χώρα, η πρωτεύουσα της Ισημερινής Γουινέας βρίσκεται πάνω σε νησί, το Μπιόκο (πρώην Φερνάντο Πο), που βρίσκεται περί τα 40 χιλιόμετρα έξω από τις ακτές του Καμερούν και έχει έκταση 2.017 τετρ. χιλιόμετρα (το μεγαλύτερο νησί στον Κόλπο της Γουινέας).
Το ηπειρωτικό τμήμα της χώρας ονομάζεται Ρίο Μούνι και έχει έκταση 26.003 τετρ. χιλιόμετρα, ενώ υπάρχουν και μερικά άλλα νησιά, τα οποία, όπως και το Μπιόκο, είναι ηφαιστειογενή: τα Αννομπόν, Κορίσκο, Ελομπέυ Γκράντε, Ελομπέυ Τσίκο και κοντινές τους νησίδες.
Ο νεαρός Ερίκ Μουσαμπανί, λοιπόν, που, ωστόσο, είχε παρατήσει το σχολείο, κολυμπούσε συνέχεια, χωρίς, όμως, να πηγαίνει στα βαθιά λόγω των καρχαριών. Και στα 20-21 χρόνια του ήταν ο πρωταθλητής στο άτυπο πρωτάθλημα της πατρίδας του, στην οποία ζούσαν τότε κάτι λιγότερο από 1 εκατομμύριο άνθρωποι.
Όπως μπορείτε να φανταστείτε, βέβαια, αυτό δεν τον έκανε και... Ίαν Θορπ, αλλά ήταν αρκετό, ώστε να λάβει έναν χρόνο πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2000 τη wild card που είχε δοθεί στην Ισημερινή Γουινέα για να εκπροσωπηθεί στο Σίδνεϊ. Σημείωση: Ο Ερίκ δεν είχε ιδέα πού είναι η Αυστραλία, δεν ήξερε τι θα πει Ολυμπιακοί Αγώνες και -κυρίως- είχε δει πισίνα μόνο από φωτογραφίες,
Οι ψαράδες
Για να... δει και να προετοιμαστεί -κάπως- ενόψει της μεγαλύτερης στιγμής της ζωής του, η κυβέρνηση ήρθε σε συνεννόηση με το καλύτερο ξενοδοχείο της χώρας και του επετράπη, έτσι, να προπονείται στην πισίνα του. Αλλά και πάλι, οι συνθήκες μόνο ιδανικές δεν ήταν.
Χρόνια αργότερα ο Μουσαμπανί θυμόταν: «Έκανα προπόνηση σε μια πισίνα γύρω στα 13 μέτρα. Δεν είχε προπονητή και η πισίνα ήταν διαθέσιμη από τις 5 έως τις 6 το πρωί, τρεις φορές τη βδομάδα. Κολυμπούσα, όμως, στη θάλασσα και σε ποτάμια. Μου έλεγαν οι ψαράδες πώς να χρησιμοποιώ τα πόδια μου».
Με 50 ευρώ στην τσέπη, ο Ερίκ ταξίδεψε για πρώτη φορά στο εξωτερικό σε ηλικία 22 ετών το φθινόπωρο του 2000 με προορισμό το Σίδνεϊ. Έφτασε -μαζί με ακόμη τρεις συμπατριώτες του αθλητές στην αποστολή- μετά από τρεις ημέρες στην αυστραλιανή πόλη και τα 'χασε από το μέγεθός της, τους ουρανοξύστες, τον κόσμο.
Αλλά το απόλυτο σοκ ήταν για αυτόν η 50άρα πισίνα στο Ολυμπιακό κολυμβητήριο. «Φοβήθηκα όταν είδα το μέγεθός της. Είπα στους ανθρώπους μου ότι θα είναι πολύ δύσκολο για μένα, γιατί η πισίνα ήταν τόσο μεγάλη», είχε δηλώσει.
Ένας Νοτιοαφρικάνος προπονητής τον είδε στα... χαμένα, να χαζεύει τους Αμερικανούς θρύλους της κολύμβησης, και προσφέρθηκε να τον βοηθήσει. Βεβαιώθηκε πρώτα πως είναι πράγματι αθλητής και του έδωσε ένα ζευγάρι καινούρια γυαλιά και ένα καλύτερο μαγιό.
Αντιγράφοντας ό,τι μπορούσε από τους Αμερικανούς (όπως το πώς να στέκεται και να βουτάει από τον βατήρα, καθώς δεν είχε ιδέα) και παίρνοντας και δυο-τρεις συμβολές από τον... από μηχανής προπονητή, ο Ερίκ Μουσαμπανί ζούσε το όνειρο, πρώτα ως σημαιοφόρος της της Ισημερινής Γουινέας στην τελετή έναρξης και στη συνέχεια, στις 19 Σεπτεμβρίου 2000, στον αγώνα.
Στον βατήρα
Μπροστά σε 17.000 θεατές, ο Ερίκ στήθηκε στον βατήρα για τον πρώτο προκριματικό των 100 μέτρων ελεύθερο. Δίπλα του θα έπεφταν ο Νιγηριανός Καρίμ Μπέαρ και ο Φαρκόντ Οπίροβ από το Τατζικιστάν. Ο 22χρονος Μουσαμπανί κοιτούσε τριγύρω του και δεν το πίστευε.
Ξαφνικά οι Μπέαρ και Οπίροβ βουτάνε στην πισίνα. Ο Ερίκ δεν έχει καταλάβει τι έχει συμβεί και κοιτάει απορημένος. Οι δύο αθλητές είχαν πέσει νωρίτερα και φυσικά ακυρώθηκαν. Ο Μουσαμπανί θα κολυμπούσε μόνος του με αντίπαλο το χρονόμετρο. Όλα τα μάτια είναι τώρα στραμμένα πάνω του. Δέος! Ο ίδιος θα αποκαλύψει μερικά χρόνια αργότερα ότι έτρεμε από τον φόβο του, μην κάνει κάτι και οι άνθρωποι γελάσουν μαζί του.
Ο Μουσαμπανί βούτηξε στην πισίνα με μια κατάδυση όχι και τόσο μακριά από Ολυμπιακού επιπέδου. Σίγουρα πολύ καλύτερη από αυτήν που θα μπορούσε να κάνει ο συντάκτης αυτού του κειμένου.
Στα πρώτα 25 μέτρα ο ρυθμός του ήταν καλός, αλλά το στιλ της κολύμβησής του ήταν σίγουρα ανορθόδοξο. Αναπνέοντας, καθώς έβγαινε από το νερό, από μπροστά και όχι από το πλάι και χρησιμοποιώντας τα χέρια του με μεγάλη ένταση, έγινε σαφές πολύ γρήγορα ότι θα «σκάσει». Μέχρι το γύρισμα ο Μουσαμπανί έδειχνε να έχει ανάσες. Αλλά είχε ξοδέψει όλη του την ενέργεια και είχε ακόμα έναν γύρο, άλλα 50 μέτρα.
Αποθέωση! Για τον χειρότερο όλων των εποχών...
Στο γήπεδο, ο κόσμος, που αρχικά γελούσε με το στιλ του, τώρα είχε σηκωθεί όρθιος και τον αποθέωνε. Την ίδια στιγμή, η σκέψη της οικογένειάς του και των φίλων του στην Ισημερινή Γουινέα, έκαναν τον Ερίκ αποφασισμένο να τελειώσει τον αγώνα, όπως και να έχει! «Δεν με ένοιαζε ο χρόνος», είπε ο Μουσαμπανί: «Έπρεπε να ολοκληρώσω τα 100 μέτρα»!
Ο... βρυχηθμός του πλήθους στο Aquatic Center ξεκίνησε όταν ο Μουσαμπανί είχε περίπου 25 μέτρα για να τερματίσει. Στο γήπεδο επικρατούσε χαμός. Ο ρυθμός του είχε επιβραδυνθεί πάρα πολύ, κάποιοι φοβήθηκαν κιόλας ότι θα κινδυνέψει και θα χρειαστεί να επέμβουν οι διασώστες, αλλά ήταν σαφές ότι η προσπάθειά του ήταν ακόμη στο 100%. Μέσα σε ντελίριο ενθουσιασμού, γνωρίζοντας αποθέωση άνευ προηγουμένου, ο Αφρικανός άγγιξε τον τοίχο. Και μάλιστα και δεύτερη φορά για να βεβαιωθεί ότι είχε τελειώσει!
Η αίσθηση ανακούφισης στο πρόσωπό του ήταν ολοφάνερη. Ήταν εξαντλημένος, αλλά είχε πετύχει το όνειρό του. Έγινε ο πρώτος κολυμβητής από την Ισημερινή Γουινέα που κολύμπησε 100 μέτρα σε μια διεθνή διοργάνωση. Ένα γήπεδο είχε σηκωθεί στο πόδι και χειροκροτούσε αυτή την απίστευτη εμφάνιση.
Ένας 22χρονος άνδρας είχε διασχίσει όλον τον κόσμο για να αγωνιστεί σε Ολυμπιακούς Αγώνες, μαθαίνοντας πώς να κολυμπάει σε μια πισίνα 15 μέτρων. Ήταν μια απίστευτη ιστορία, που συνόψιζε το πνεύμα των Ολυμπιακών Αγώνων.
Ο Μουσαμπανί ολοκλήρωσε τον αγώνα του με χρόνο 1:52.72. Ο τεράστιος Πίτερ βαν ντέν Χούγκενμπαντ κέρδισε στον τελικό σε 47.84. Καταλαβαίνετε τη χαώδη διαφορά.
Αλλά ενώ στα βιβλία των ρεκόρ η κούρσα του Ερίκ Μουσαμπανί έχει καταγραφεί ως η χειρότερη σε Ολυμπιακούς Αγώνες, στα βιβλία της ιστορίας καταγράφηκε το θάρρος και η αποφασιστικότητα ενός εκπληκτικού τύπου, που ήθελε μόνο να τερματίσει.
«Ερίκ, το Χέλι»
Την επομένη του αγώνα όλος ο κόσμος έμαθε για τον Ερίκ Μουσαμπανί. Η χειρότερη κούρσα στην ιστορία του αθλήματος άλλαξε τη ζωή του για πάντα. Ο διεθνής Τύπος τον αποθέωνε για τη συγκινητική προσπάθειά του και όλοι έγραφαν πως αυτό ακριβώς είναι οι Ολυμπιακοί Αγώνες. Του έδωσαν και παρατσούκλι: «Ερίκ, το Χέλι»!
Τα επόμενα χρόνια ο Ερίκ Μουσαμπανί προπονήθηκε κανονικά και έφτασε να «ρίξει» τον χρόνο του κατά ένα ολόκληρο λεπτό! Ήταν έτοιμος για τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας, αλλά ένα πρόβλημα με τη βίζα του δεν του επέτρεψε να ταξιδέψει στην Ελλάδα. Εκείνη τη χρονιά, όμως, το 2004, ο «Ερίκ, το Χέλι» κατέρριψε το εθνικό ρεκόρ στα 100μ. με 56.09 και στα 50μ. με 27:09! Από τότε κανείς δεν έχει καταφέρει να του «σπάσει» τα ρεκόρ.
«Έβλεπα ξανά και ξανά τον αγώνα μου στο CNN και σε όλα τα κανάλια. Έδωσα άπειρες συνεντεύξεις και έκανα πολλές διαφημίσεις στην Ιαπωνία και την Αυστραλία», είχε πει. Πίσω στη χώρα του έγινε ήρωας, ένα αληθινό σύμβολο για την κολύμβηση στην Ισημερινή Γουινέα, όπου τώρα υπάρχουν δύο πισίνες ολυμπιακών διαστάσεων.
«Είμαι εθνικός προπονητής στην κολυμβητική ομοσπονδία της Ισημερινής Γουινέας, η ζωή μου έχει αλλάξει εντελώς. Δουλεύω για να εξασφαλίσω ότι η χώρα μας έχει καλούς κολυμβητές, διδάσκοντας τους τις βασικές αρχές της κολύμβησης. Τουλάχιστον τώρα έχουν την ευκαιρία, όχι μόνο να δουν, αλλά και να εκπαιδευτούν σε ολυμπιακές πισίνες. Χωρίζω τη ζωή μου ανάμεσα στη δουλειά μου σε μια εταιρεία πετρελαίου και στην ομοσπονδία κολύμβησης. Είμαι ένας διαφορετικός Ερίκ σε σχέση με το 2000. Έχω γυναίκα και τέσσερα παιδιά. Δεν είμαι πλούσιος, αλλά κερδίζω τα προς το ζην», σημειώνει.
Όσο για το τι λέει στους νέους κολυμβητές για τον αγώνα του στο Σίδνεϊ, είναι απλό: «Τους ζητάω να έχουν πολύ θάρρος, γιατί πιστεύω ότι στη ζωή, όταν έχετε στόχους, πρέπει να επιμείνετε για να τους πετύχετε».
