Επιστροφή στις παραβιάσεις: Γιατί η Τουρκία ανεβάζει ξανά τους τόνους σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο

Μετά από μια μακρά περίοδο σχετικής ηρεμίας, η Τουρκία επανήλθε τις τελευταίες ημέρες στις παραβάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου, σηματοδοτώντας μια προσεκτικά μετρημένη αλλαγή συμπεριφοράς στο Αιγαίο.

Παρά την προσπάθεια της Άγκυρας να εμφανίσει την ένταση ως αποτέλεσμα «μονομερών ελληνικών κινήσεων», τα γεγονότα στο πεδίο και το ευρύτερο γεωπολιτικό περιβάλλον δείχνουν ότι το timing κάθε άλλο παρά τυχαίο είναι.

Η τουρκική αφήγηση και η απόπειρα αντιστροφής της πραγματικότητας
Κατά την καθιερωμένη εβδομαδιαία ενημέρωση του τουρκικού υπουργείου Άμυνας, ο εκπρόσωπος Τύπου, υποναύαρχος Ζεκί Ακτούρκ, επιχείρησε να μετακυλίσει τις ευθύνες για την ένταση στο Αιγαίο στην ελληνική πλευρά.

Υποστήριξε ότι η Τουρκία δεν είναι εκείνη που κλιμακώνει, αλλά ότι αντιδρά σε «αποκλειστικές και μονομερείς κινήσεις» που δημιουργούν τετελεσμένα, επαναλαμβάνοντας την πάγια τουρκική θέση περί ασυνέπειας της Ελλάδας σε ό,τι αφορά τα χωρικά ύδατα (6 νμ) και τον εναέριο χώρο (10 νμ).

Η Άγκυρα επιμένει ότι οι τουρκικές πτήσεις πραγματοποιούνται σε διεθνή εναέριο χώρο και διακηρύσσει – για ακόμη μία φορά – ότι επιθυμεί την επίλυση των διαφορών μέσω διαλόγου και διαπραγματεύσεων, στο πλαίσιο του Διεθνούς Δικαίου και της καλής γειτονίας. Πρόκειται, ωστόσο, για μια ρητορική που συγκρούεται ευθέως με τα καταγεγραμμένα επιχειρησιακά δεδομένα.



Την Παρασκευή 19 Δεκεμβρίου, τουρκικά αεροσκάφη προχώρησαν σε μπαράζ παραβάσεων των Κανόνων Εναέριας Κυκλοφορίας και παραβιάσεων του Εθνικού Εναέριου Χώρου, με αποκορύφωμα μία εμπλοκή μεταξύ ελληνικών και τουρκικών F16 – την πρώτη από το 2023 και μετά τους φονικούς σεισμούς στη γειτονική χώρα.

Συγκεκριμένα, καταγράφηκαν 4 παραβάσεις και 8 παραβιάσεις, από σχηματισμό δύο οπλισμένων F16, ένα αεροσκάφος ναυτικής συνεργασίας ATR-72 και ένα μη επανδρωμένο αεροσκάφος. Η εμπλοκή σημειώθηκε στον εναέριο χώρο του βορειοανατολικού Αιγαίου, μεταξύ Λήμνου και Λέσβου.

Ακολούθησαν νέες παραβιάσεις την Παραμονή Χριστουγέννων, όταν ένα ATR-72 και ένα drone πραγματοποίησαν 3 παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου και 4 παραβάσεις του FIR Αθηνών στο νοτιοανατολικό Αιγαίο, προκαλώντας συναγερμό στην Πολεμική Αεροπορία και άμεσες αναχαιτίσεις από ελληνικά μαχητικά.

Δεν τελείωσαν τα «ήρεμα νερά», αλλά…
Παρά την επανεμφάνιση αυτών των κινήσεων, διπλωματικές πηγές σημειώνουν πως θα ήταν πρόωρο να υποστηριχθεί ότι η Ελλάδα έχει αφήσει οριστικά πίσω της τα λεγόμενα «ήρεμα νερά» στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Η ένταση, προς το παρόν, παραμένει ελεγχόμενη και υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι δύσκολα θα ξεφύγει από αυτό το πλαίσιο.

Όπως λένε οι ίδιες πηγές, η ενόχληση της Τουρκίας εκδηλώνεται σε δύο επίπεδα. Στο ανώτερο, πολιτικό και στρατηγικό, σχετίζεται άμεσα με τις πρόσφατες εξελίξεις γύρω από την τριμερή συνεργασία Ελλάδας–Κύπρου–Ισραήλ. Στο κατώτερο, αφορά κυρίως το στρατιωτικό κατεστημένο της χώρας, το οποίο 2 χρόνια μετά τη Διακήρυξη των Αθηνών διαπιστώνει ότι η αναστολή των υπερπτήσεων και των παραβιάσεων δεν απέφερε απτά οφέλη για την Τουρκία, ούτε διπλωματικά ούτε επιχειρησιακά.



Επομένως, για ένα στρατιωτικό σύστημα που έχει μάθει να θεωρεί την αμφισβήτηση του ελληνικού εναέριου χώρου ως «κανονικότητα», η περίοδος αυτοσυγκράτησης γεννά εύλογα ερωτήματα στο εσωτερικό της Άγκυρας.

Η τριμερής και τα «φαντάσματα του παρελθόντος»
Η αναβίωση του τριμερούς σχήματος Ελλάδας–Κύπρου–Ισραήλ ξυπνά στην Τουρκία μνήμες από προηγούμενες περιόδους έντασης, όταν η Άγκυρα θεωρούσε ότι ένα κοινό μέτωπο επιχειρούσε να την περιθωριοποιήσει από τις περιφερειακές εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο.

Σήμερα, η ανησυχία είναι ακόμη μεγαλύτερη, καθώς στο σχήμα αυτό επανέρχεται ενεργά και η Ουάσινγκτον μέσω του μοντέλου 3+1. Αν και επί προεδρίας Μπάιντεν οι ΗΠΑ είχαν αποστασιοποιηθεί, η αλλαγή σκυτάλης στον Λευκό Οίκο και η επαναφορά της αμερικανικής εμπλοκής αναβαθμίζουν εκ νέου τη γεωπολιτική σημασία της συνεργασίας, με αιχμή του δόρατος την ενέργεια και προοπτικές περαιτέρω εμβάθυνσης.

Ιδιαίτερη ενόχληση προκαλεί στην Άγκυρα η αυξημένη ισραηλινή παρουσία τόσο στην Κύπρο όσο και στα ελληνικά νησιά, μέσω συστημάτων αντιαεροπορικής άμυνας και πυραυλικών δυνατοτήτων. Η τουρκική πλευρά θεωρεί ότι με αυτόν τον τρόπο το Ισραήλ αποκτά έμμεσο έλεγχο των τουρκικών παραλίων και της ευρύτερης περιοχής.



Τα όρια της κλιμάκωσης
Παρά τη σκληρή ρητορική, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εμφανίζεται σήμερα πιο προσεκτικός απέναντι στην Ελλάδα.

Ο βασικός λόγος - λένε ειδικοί - είναι οι προσδοκίες της Άγκυρας σε σχέση με τα F35 και η ανάγκη να διατηρηθεί ένα προφίλ «σταθεροποιητικού παράγοντα» στην περιοχή. Ένα τέτοιο προφίλ προϋποθέτει –έστω και τυπικά– καλή διαγωγή, η οποία περνά αναπόφευκτα μέσα από τη σχέση με την Αθήνα.

Σε αυτό το πλαίσιο, η πλήρης αναβίωση μιας έντασης υψηλής κλίμακας με την Ελλάδα δεν φαίνεται να εξυπηρετεί τα στρατηγικά συμφέροντα της Τουρκίας. Γι’ αυτό και σύμφωνα με εκτιμήσεις αναλυτών, οι κινήσεις στο Αιγαίο δείχνουν περισσότερο μια προσπάθεια αποστολής μηνυμάτων και εσωτερικής εκτόνωσης, παρά προετοιμασία για ουσιαστική κλιμάκωση.



Το επόμενο διάστημα αναμένεται να κινηθεί σε αυτή τη λεπτή ισορροπία: ελεγχόμενη ένταση, σκληρή ρητορική και περιορισμένες επιχειρησιακές κινήσεις, χωρίς να ξεπερνιούνται οι κόκκινες γραμμές.

Ο ελληνοτουρκικός διάλογος δεν φαίνεται να ακυρώνεται, αν και μετατίθεται χρονικά, με το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας να τοποθετείται – εφόσον πραγματοποιηθεί – προς τον Φεβρουάριο του 2026.

Σε κάθε περίπτωση, η επιστροφή των παραβιάσεων υπενθυμίζει ότι στο Αιγαίο τίποτα δεν θεωρείται δεδομένο και ότι η «ηρεμία» παραμένει εύθραυστη, άμεσα συνδεδεμένη με τις ευρύτερες γεωπολιτικές ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο.

Πηγή: skai.gr

ON DEMAND: Όλα τα ρεπορτάζ στο επίσημο κανάλι του bwinΣΠΟΡ FM στο youtube