Τζάστιν Φάσανου: Ο πρώτος ανοιχτά γκέι ποδοσφαιριστής βίωσε δόξα, ομοφοβία και ένα τραγικό τέλος

Κάποιοι άνθρωποι είναι «καταδικασμένοι» να ξεχωρίζουν. Ο Τζάστιν Φάσανου έτυχε να το καταφέρει με διάφορους τρόπους, που άνοιξαν τον δρόμο για ένα καλύτερο αύριο. Έγινε ο πρώτος μαύρος ποδοσφαιριστής του οποίου η μεταγραφή ξεπέρασε το ένα εκατομμύριο λίρες και, κυρίως, έγινε ο πρώτος ανοιχτά γκέι επαγγελματίας ποδοσφαιριστής -σε μια εποχή που δεν ήταν ήταν συνηθισμένη μια τέτοια παραδοχή, σε οποιονδήποτε επαγγελματικό χώρο.

Σπάνιο ταλέντο στο ποδοσφαιρικό γήπεδο, γενναίος στην προσωπική του ζωή. Ένα μείγμα που τον οδήγησε σε ένα δύσβατο μονοπάτι, μέσα από το οποίο θριάμβευσε, βίωσε ένα άδοξο φινάλε και, εν τέλει, αναγνωρίστηκε στο Hall of fame του αγγλικού ποδοσφαίρου.

Τα πρώτα χρόνια

Η ζωή του του Τζάστιν Φάσανου ξεκίνησε με αρκετές δυσκολίες. Στα πρώτα χρόνια της ζωής του, βέβαια, είχε έναν ισχυρό σύμμαχο. Τον κατά έναν χρόνο μικρότερο αδερφό του, Τζον. Δυστυχώς, όμως, δεν τον είχε μέχρι το τέλος...

Γεννήθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του '60 στο κεντρικό Λονδίνο. Η μητέρα τους ήταν νοσοκόμα από τη Γουιάνα και ο πατέρας τους μπάρμαν από τη Νιγηρία, όμως δεν μεγάλωσαν μαζί τους. Ο πατέρας πολύ σύντομα τους εγκατέλειψε και η μητέρα, ανήμπορη να αντεπεξέλθει στις υποχρεώσεις που είχαν δύο παιδιά, τα παρέδωσε σε ίδρυμα για να δοθούν για υιοθεσία.



Όταν ήταν πέντε και έξι χρονών αντίστοιχα, ο Τζον και ο Τζάστιν βρήκαν τη νέα τους οικογένεια, σε ένα μικρό χωριό 40 λεπτά μακριά από το Νόριτς, όπου έχτισαν τη νέα τους ζωή.

Σε αυτή, κυρίαρχο ρόλο είχε ο αθλητισμός. Ο έφηβος Τζάστιν μοίρασε την αγάπη του ανάμεσα στο ποδόσφαιρο και το μποξ και, παρότι το δεύτερο ήταν αυτό που είχε κερδίσει περισσότερο το ενδιαφέρον του, το πρώτο ήταν αυτό που του έδωσε επαγγελματικό συμβόλαιο. Αντίστοιχα και στον Τζον.

Τα δύο αδέρφια ξεχώριζαν με το ταλέντο τους στη Νόριτς και το 1978 έγιναν επαγγελματίες. Όμως, μόνο το αστέρι του Τζάστιν κατάφερε να λάμψει, με αποκορύφωμα ένα μαγικό γκολ που πέτυχε απέναντι στη Λίβερπουλ το 1980. Αυτό του έδωσε και την πρώτη του μεγάλη διάκριση, του κορυφαίου γκολ της σεζόν.



Το παραπάνω γκολ είναι σίγουρα το πιο εντυπωσιακό του επίτευγμα, αλλά όχι το μοναδικό. Μέτρησε 40 τέρματα σε 103 εμφανίσεις με τη Νόριτς και το όνομά του άρχισε να συζητιέται στα γραφεία των μεγαλύτερων αγγλικών συλλόγων.

Η -θρυλική εκείνη την εποχή- Νότιγχαμ Φόρεστ του Μπράιαν Κλαφ απέσπασε την υπογραφή του και έγραψε ιστορία, δαπανώντας ένα εκατομμύριο λίρες. Έτσι, ο Φάσανου έγινε ο πρώτος μαύρος ποδοσφαιριστής που σπάει το φράγμα του εκατομμυρίου το 1981. Το μέλλον διαφαινόταν λαμπρό.

Η ταραγμένη σχέση με τον Κλαφ

Ο Μπράιαν Κλαφ έχει χαρίσει μυθικές ατάκες που μνημονεύονται συχνά. Το έργο του έχει φανατικούς θαυμαστές και ο αιρετικός τρόπος σκέψης του τον καθιστούν μοναδικό. Η σχέση του με τον Τζάστιν Φάσανου δεν συγκαταλέγεται στις καλύτερες στιγμές του. Για την ακρίβεια, ισχύει ακριβώς το αντίθετο.

Ο 20χρονος ποδοσφαιριστής πήγε στη Νότιγχαμ με... χρυσάφι στα πόδια, αλλά δεν κατάφερε να αποδώσει. Πριν ακόμα μπει στο γήπεδο ο Κλαφ είχε βγάλει τα συμπεράσματά του: Σχολίαζε συχνά τον εκκεντρικό τρόπο ντυσίματός του και, ανάμεσα σε άλλα, το γεγονός ότι χρησιμοποιούσε τις δικές του πετσέτες και όχι τις κοινόχρηστες. Το κερασάκι στην τούρτα, για τον Κλαφ, ήταν οι φήμες ότι ο Φάσανου σύχναζε σε γκέι μπαρς.



Ο σεξουαλικός του προσανατολισμός δεν είχε γίνει ακόμα δημόσια γνωστός, όμως ήταν κοινό μυστικό ανάμεσα στα μέλη της ομάδας. Όταν το επιβεβαίωσε ο Κλαφ, τον έδιωξε από την πρώτη ομάδα.

Περίπου 12 χρόνια αργότερα και τρία χρόνια πριν τον θάνατο του Φάσανου, ο Βρετανός προπονητής έγραψε στην αυτοβιογραφία του για τη συνεργασία που είχε με τον ποδοσφαιριστή, διαψεύδοντας όσους ήλπιζαν να έχει μετανιώσει με τα χρόνια για τον σκληρό τρόπο του.

«Δεν με πείραξαν οι επισκέψεις στα γκέι μπαρς. Με πείραξε ότι είναι ύπουλος, σε συνδυασμό με μία εικόνα που εντυπωσίαζε αυτούς που εντυπωσιάζονται εύκολα. Ήταν δύσκολο για αυτόν να γίνει αποδεκτός ως “ένας από εμάς”», έγραψε, ενώ μετέφερε και κάποια από τα λόγια που του είχε πει:

«”Πού πας όταν χρειάζεσαι ένα καρβέλι ψωμί”, τον ρώτησα “στον φούρναρη, υποθέτω. Πού πηγαίνεις όταν χρειάζεσαι το μπούτι ενός αρνιού; Στον χασάπη. Τότε εσύ γιατί συνεχίζεις να πηγαίνεις σε αυτά τα γ@@να που@@κα μέρη;»

Κι αν χρειάζεται μια ακόμα επιβεβαίωση για τη γνώμη του Κλαφ, την έδωσε ο ίδιος λίγα χρόνια αργότερα, σε συνέντευξή του: «Όταν ήμουν στην ακμή μου, στη Νότιγχαμ Φόρεστ, ήμουν ο νόμος. Ξεθέωνα τους περισσότερους παίκτες μου. Τους χτυπούσα -και δεν εννοώ λεκτικά ή οικονομικά. Ο Τζάστιν Φάσανου το δέχτηκε από εμένα περισσότερες φορές από μία, απλά επειδή ήταν αυτός που ήταν».

Η καριέρα του Τζάστιν αναγεννήθηκε στη Νοτς Κάουντι, όπου πωλήθηκε μετά από έναν σύντομο δανεισμό στη Σαουθάμπτον. Με 20 γκολ σε 64 παιχνίδια άρχισε να βρίσκει τον εαυτό του, όμως η ανοδική πορεία διεκόπη από έναν σοβαρό τραυματισμό στο γόνατο, τον οποίο ξεπέρασε ταξιδεύοντας στις ΗΠΑ για να χειρουργηθεί.



Η καριέρα του συνεχίστηκε εκτός Ευρώπης, όμως συνέχισε να παραπαίει. Χαρακτηριστικό είναι πως από το 1988, όταν χειρουργήθηκε, ως το 1997, που ολοκλήρωσε την καριέρα του, άλλαξε συνολικά 16 ομάδες, ενώ μόλις σε δύο από αυτές, κατάφερε να μείνει παραπάνω από μια σεζόν. Ίσως οι λόγοι που συνέβη αυτό δεν ήταν μόνο αγωνιστικοί. Το 1990, δείχνοντας τρομερό θάρρος, ο Τζέισον Φασάνου είχε κάνει την αποκάλυψη που το αγγλικό ποδόσφαιρο δεν ήταν έτοιμο να ακούσει...

Το come out ως γκέι και η απογοητευτική αντιμετώπιση από τον Τζον

Τον Οκτώβριο το 1990 ο Τζάστιν Φάσανου έδωσε μια αποκαλυπτική συνέντευξη στο βρετανικό ταμπλόιντ «The sun», όπου ανακοίνωσε ότι είναι ομοφυλόφιλος. «Ποδοσφαιρικό αστέρι ενός εκατομμυρίου: Είμαι γκέι», ήταν ο ηχηρός τίτλος του ιστορικού πρωτοσέλιδου.

Η αποκάλυψη, φυσικά, τάραξε συθέμελα την βρετανική κοινωνία. Ο Φάσανου δεν ήταν μόνο ο πρώτος ποδοσφαιριστής που αποκάλυψε την σεξουαλική του ταυτότητα. Ήταν ο πρώτος γενικότερα αναγνωρίσιμος στο ευρύ κοινό Βρετανός που το κάνει.



Η συνέντευξη δεν στάθηκε μόνο στην αποκάλυψη, αλλά συνοδεύτηκε από κουτσομπολίστικες αναφορές, στις οποίες... ειδικεύεται το συγκεκριμένο έντυπο. Ανάμεσα σε άλλα, ο Φάσανου υποστήριξε πως είχε σχέση με μέλος του συντηρητικού κόμματος της Βρετανίας, που γνώρισε σε γκέι μπαρ στο Λονδίνο.

Όσο για την αντιμετώπιση που είχε από τους συμπαίκτες του, ανέφερε πως ήταν θετική, ωστόσο παραδέχτηκε πως συχνά γινόταν στόχος ομοφοβικού χιούμορ, καθώς και επιθέσεων από τους οπαδούς. Κριτική δέχτηκε και από ανθρώπους που τον υποστήριξαν, οι οποίοι διαφώνησαν με το γεγονός ότι έδωσε τη συνέντευξη στο σκανδαλοθηρικό έντυπο που θεωρείται από πολλούς ρατσιστικό.



Αυτό που τον πλήγωσε περισσότερο από όλα ήταν η αντιμετώπιση που δέχτηκε από τον αδερφό του. Ο Τζάστιν Φάσανου δεν μπόρεσε να αποδεχτεί την πραγματικότητα και έκανε απαράδεκτα σκληρές δηλώσεις που τον απομάκρυναν για πάντα από τον Τζάστιν.

Μια βδομάδα μετά τη συνέντευξη του Τζάστιν, ο Τζον μίλησε στην εφημερίδα The Voice, που κυκλοφόρησε με έναν εξίσου ηχηρό τίτλο: «Τζον Φάσανου: Ο αδερφός μου είναι παρίας», ενώ σε άλλη συνέντευξη στην Daily Mirror, ανέφερε πως του προσέφερε χρήματα για να τον σταματήσει: «Τον παρακάλεσα, τον απείλησα, έκανα ό,τι είναι δυνατόν για να τον σταματήσω. Του έδωσα ακόμα και χρήματα, γιατί δεν ήθελα αυτή την ντροπή για την οικογένειά μου».

Ακόμα και μετά τον θάνατο του Τζάστιν, ο αδερφός του δεν σταμάτησε να αμαυρώνει τη μνήμη του. «Δεν πιστεύω ότι ήταν γκέι. Δεν πιστεύω ότι είχε σχέσεις με βουλευτή. Δεν πιστεύω ότι είχε σχέση με νεαρές γυναίκες. Ήταν αδιανόητα. Σόουμπιζ. (...) Δεν πιστεύω ότι ήταν και αν ήταν, ποιος ασχολείται; Γιατί; Μην πουλάς τις ιστορίες σου ή μην επινοείς ιστορίες για χρήματα. Είμαι ετεροφυλόφιλος, να το κάνω πρώτο θέμα στις εφημερίδες;», ήταν κάποια από τα λόγια του.

Η ποδοσφαιρική καριέρα του Τζάστιν Φάσανου συνεχίστηκε κανονικά, όμως αναγκάστηκε να ταξιδεύει συνεχώς για τα επόμενα επτά χρόνια. Αγωνίστηκε σε διάφορες ομάδες της Αγγλίας, αλλά και σε Καναδά, Σκωτία, Σουηδία, Γεωργία και Νέα Ζηλανδία, όπου ολοκλήρωσε την καριέρα του το 1997.

Η τραγική κατάληξη

Όλα, πλέον, είχαν βρει τον δρόμο τους και ο Τζον Φάσανου ετοιμαζόταν να αλλάξει σελίδα στην καριέρα του, αναλαμβάνοντας πόστο προπονητή σε ομάδα του Μέριλαντ, στις ΗΠΑ. Για ακόμα μια φορά, όμως, τα πράγματα δεν έγιναν όπως αναμενόταν.

Τον Μάρτιο του 1998, ένας 17χρονος κατήγγειλε πως ο Φάσανου τον βίασε στο σπίτι του στο Μέριλαντ μετά από νυχτερινή έξοδο. Ο Βρετανός ανακρίθηκε από την αστυνομία στις 3 Απριλίου, όμως αφέθηκε ελεύθερος. Αργότερα, η αστυνομία τον αναζήτησε στο διαμέρισμά του με κατηγορίες για σεξουαλική επίθεση δεύτερου βαθμού και για επίθεση πρώτου και δεύτερου βαθμού.Ο Φάσανου είχε δραπετεύσει ήδη για την Αγγλία, προκειμένου να γλιτώσει.

Σαν σήμερα, στις 3 Μαΐου του 1998, ο Τζάστιν Φάσανου βρέθηκε κρεμασμένος σε ένα γκαράζ στο Λονδίνο, λίγες ώρες μετά την επίσκεψή του σε γκέι σάουνα. Κοντά του βρέθηκε ένα σημείωμα με τα τελευταία του λόγια: «Θέλω να πω ότι ποτέ δεν επιτέθηκα σεξουαλικά σε αυτόν τον νεαρό άνδρα. Ναι, είχαμε μια συναινετική σχέση, αλλά την επόμενη μέρα μου ζήτησε χρήματα. Όταν του είπα “όχι”, μου είπε “περίμενε και θα δεις”».

Το αστέρι του Τζάστιν Φάσανου έσβησε από τον φόβο των κατηγοριών ή των τύψεων για ένα οδυνηρό έγκλημα. Είκοσι τέσσερα χρόνια μετά, το όνομά του παραμένει σύμβολο κατά της ομοφοβίας και του ρατσισμού, ως ο άνθρωπος που άνοιξε τον δρόμο στο αγγλικό ποδόσφαιρο, ενώ το 2020 η μνήμη του τιμήθηκε με την είσοδό του στο Hall Of Fame του ποδοσφαίρου.