Κάτι πέρα από νίκες και ήττες… (Sportday / Αντώνης Καρπετόπουλος

Θα σας πω τον πιο συνηθισμένο εφιάλτη μου: ξαφνικά ένα πρωί οι Βραζιλιάνοι μαθαίνουν ότι οι Αγγλοι ανακάλυψαν το ποδόσφαιρο και αποφασίζουν να το σνομπάρουν. Ως διά μαγείας, σβήνουν από την ποδοσφαιρική ιστορία τα κατορθώματά τους και μας αφήνουν όλα τα υπόλοιπα. Μαζί καταστρέφονται και οι νίκες που έχουν οι ομάδες εναντίον της Βραζιλίας και οι ήττες και χάνονται οι παίκτες τους που παίζουν σε όλα τα πρωταθλήματα του κόσμου! Σε αυτό το σημείο ξυπνάω από τον τρόμο, γιατί διαπιστώνω ότι πλησιάζοντας τα σαράντα πρέπει να κάνω άλλη δουλειά…

Σε μία από τις τρεις βιογραφίες του Μισέλ Πλατινί που κυκλοφορούν, ο Γάλλος θυμάται το ματς που έδωσε η εθνική ομάδα των «τρικολόρ» εναντίον της Βραζιλίας στην Γκουανταλαχάρα το 1986, στον προημιτελικό του Παγκοσμίου Κυπέλλου. «Το προηγούμενο βράδυ στο ξενοδοχείο που μέναμε ελάχιστοι καταφέραμε να κλείσουμε μάτι. Δεν ήταν η προσμονή του προημιτελικού αυτό που μας είχε αγχώσει, ήταν η ίδια η Βραζιλία. Οταν ξεκινήσαμε για το Μεξικό, λέγαμε ότι για να γίνουμε παγκόσμιοι πρωταθλητές πρέπει να τους αποκλείσουμε. Ολοι σχεδόν είχαμε μεγαλώσει με το μύθο των Βραζιλιάνων και, μολονότι είχαν να κερδίσουν τον τίτλο από το 1970, τους τρέμαμε. Ισως ήταν αυτές οι συνεχείς αποτυχίες τους που τους έκαναν να μοιάζουν δυνατότεροι. Ολοι λέγαμε ότι στο Μεξικό είναι σαν στο σπίτι τους? εδώ έγιναν για τελευταία φορά πρωταθλητές κόσμου. Τους αποκλείσαμε στα πέναλτι έπειτα από ένα ματς-όνειρο, αλλά το Κύπελλο δεν το κατακτήσαμε. Οταν γυρίσαμε στο Παρίσι κατάλαβα ότι γι' αυτό έφταιγε κυρίως εκείνος ο τρόμος. Μια ομάδα που φοβάται τόσο πολύ τη Βραζιλία, ακόμα κι αν τη νικήσει θα είναι πάντοτε χειρότερή της».

Επιφοίτηση
Λατρεύω το συγκεκριμένο απόσπασμα γιατί δείχνει ότι το ποδόσφαιρο είναι πέρα από αποτελέσματα, νίκες, ήττες και θριάμβους. Για την ακρίβεια, θα έλεγα ότι η Βραζιλία είναι πιο πέρα από όλα αυτά. Η γοητεία του ποδοσφαίρου της δεν ορίζεται με βάση τους θριάμβους (που είναι έτσι κι αλλιώς ατελείωτοι), αλλά στηρίζεται στη λάμψη που αυτό κουβαλάει: η Βραζιλία είναι η εικονογράφηση του παράδεισου της μπάλας, η απόδειξη ότι αυτό το μαγικό σπορ γεννήθηκε με θεϊκή επιφοίτηση και ότι ο προορισμός του ποδοσφαιριστή, δηλαδή του αποστόλου του, είναι να το κάνει να φαίνεται όσο το δυνατόν λαμπρότερο.

Ευτυχισμένοι
Ξέρω ανθρώπους που δεν βλέπουν ποδόσφαιρο, αλλά παρακολουθούν μετά μανίας (ή ορθότερα με θρησκευτική προσήλωση) την εθνική Βραζιλίας: μόνο αυτή θεωρείται από αυτούς η γνήσια έκφραση του συγκεκριμένου σπορ και μόνο αυτή καταδέχονται να υποστηρίξουν. Ομολογώ ότι όταν ήμουν μικρότερος δυσκολεύομουν να καταλάβω αυτή εδώ την εμμονή. Τη θεωρούσα ελαφρώς τραβηγμένη, έως και γραφική και τη δικαιολογούσα αναλογιζόμενος ότι το Παγκόσμιο Κύπελλο του '70 ήταν το πρώτο που μεταδόθηκε τηλεοπτικά και ο άνθρωπος έχει πάντα την έμφυτη τάση να εξιδανικεύει τις παιδικές μνήμες του. Τελικά είχα άδικο και το κατάλαβα μεγαλώνοντας: οι περισσότεροι άνθρωποι προσπαθούν να ανακαλύψουν σε αυτή τη ζωή το ωραίο και το σίγουρο. Δεν έχουν χρόνο για πειραματισμούς, βαριούνται τα ιδιαιτέρως σοφιστικέ, προτιμούν το καλύτερο, αποφασίζουν ότι υπάρχουν για να αισθάνονται στιγμές-στιγμές ευτυχισμένοι και πλήρεις. Η υποστήριξη των «καριόκας» είναι συχνά ιδεολογική απόφαση. Στηρίζεται στη σιγουριά του εξαιρετικού, την οποία προσφέρει χρόνια τώρα η Βραζιλία.

Νερό
Είναι αλήθεια ότι και οι «καριόκας» τα τελευταία χρόνια έβαλαν αρκετό νερό στο κρασί τους. Οτι κατέκτησαν ένα Παγκόσμιο Κύπελλο στα πέναλτι, αρνούμενοι να πάρουν απέναντι στους διαβασμένους Ιταλούς το παραμικρό ρίσκο. Οτι παρουσίασαν ομάδες με πέντε αμυντικούς και δύο κόφτες. Οτι επιδίωξαν να μαζεύουν πού και πού και κάνα σπόρι από τη διαιτησία, αφήνοντας κατά μέρος τα κυριλίκια. Ομως και πάλι αυτή η προσαρμογή στις επιταγές των καιρών δεν έγινε χυδαία: δεν αρνήθηκαν τη φύση τους για να προκόψουν οι Βραζιλιάνοι, απλώς περιόρισαν λιγάκι τα κουσούρια τους και έμαθαν να σκέφτονται παίζοντας. Και όταν τολμάς να επισημάνεις τις διαφορές με το παρελθόν, σου παρουσιάζουν έναν Ροναλντίνιο, που όμοιός του δεν υπάρχει πουθενά στη Γη και σε αφήνουν άφωνο. Ο τρόπος με τον οποίο αυτός χειρίζεται την μπάλα, ένας τρόπος μοναδικά βραζιλιάνικος, καταργεί όλες τις ενστάσεις. Αυτές μπορεί να τις κάνουν οι ειδικοί, οι κριτικοί, οι παρατηρητές: ο κόσμος δεν μπαίνει στη διαδικασία της απομυθοποίησης, γιατί το μύθο τον έχει μπροστά του.

Παιδιά
Ποιο είναι το μυστικό της αιωνιότητας της μόδας τους; Με τον καιρό κατάλαβα ότι όλοι οι μεγάλοι μάστορες της σχολής τους δεν ανήκουν σε εποχές? καταργούν το χρόνο! Θα ήταν σπουδαίοι όποτε κι αν εμφανίζονταν και αυτό τους διαφοροποιεί από τους υπολοίπους. Το παιχνίδι τους είναι μια αέναη προσπάθεια επιστροφής στην παιδική ηλικία, γι' αυτό δεν έχουν εποχές και ημερομηνίες λήξης. Είναι αιώνια παιδιά, που τα ξέρουν όλα.

Τιμή
Είναι τιμή για κάθε ομάδα να παίζει με τη Βραζιλία. Η Εθνική μας έχει την τιμή να το κάνει ως πρωταθλήτρια Ευρώπης. Για τον Ζαγοράκη και την παρέα του το ματς είναι ένα τεράστιο παράσημο, ένα ραντεβού με την ιστορία, εξαιρετικά σπάνιο για κάθε Ελληνα ποδοσφαιριστή. Ελπίζω τα παιδιά να το τιμήσουν.

Ορόσημο
Οποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα, δεν υπάρχουν ήττες και νίκες όταν παίζεις με τη Βραζιλία. Υπάρχει μόνο ιστορία: κάθε ματς με τους «καριόκας» για τους διεθνείς κάθε –ευρωπαϊκής κυρίως– χώρας αποτελεί ορόσημο. Υστερα από αυτό ο φόβος σου γι' αυτούς τους ρέμπελους υπερπαίκτες είτε μικραίνει είτε μεγαλώνει. Δεν σταματά όμως ποτέ, γιατί το δέος απέναντι σε ένα αριστούργημα δεν ξεχνιέται και δεν υπάρχει άλλη ομάδα στον κόσμο που να έχει προκαλέσει περισσότερους τόνους θαυμασμού από τη Βραζιλία. Με την οποία παίζεις όχι για να νικήσεις ή να χάσεις, αλλά για να δεις πόσο αληθινά μετράς…