Ξορκίζοντας τον τρόμο (Sportday / Αντώνης Καρπετόπουλος)

Ας υποθέσουμε ότι από το 70' μέχρι το 90' η Μπάρτσα έχανε τρεις ακόμα ευκαιρίες και το ματς έληγε 1-0 για την Αρσεναλ. Σήμερα θα διαβάζαμε ραψωδίες για τον χαρακτήρα των αγγλικών (;) ομάδων, θα μαθαίναμε ότι τη διαφορά την έκανε η καταπληκτική άμυνα του Βενγκέρ, θα μας εξηγούσαν πόσο σημαντικά είναι τα αμυντικά χαφ στο μοντέρνο ποδόσφαιρο. Η Αρσεναλ, που έκανε έναν τίμιο αγώνα και υποχρεώθηκε να παίξει με έναν παίκτη λιγότερο –και κατ' ανάγκην πιο κλειστά–, δεν θα είχε κλέψει τίποτα. Θα ήταν μια άξια πρωταθλήτρια, αλλά ο πιθανός θρίαμβός της θα καταδίκαζε οριστικά την υπόθεση που λέγεται θεαματικό ποδόσφαιρο.

Κόντεψα να χάσω τη φωνή μου όταν ο Μπελέτι έκανε το 2-1 –το μόνο γκολ που έχω πανηγυρίσει με την ψυχή μου τα τελευταία χρόνια ήταν αυτό του Δέλλα με τους Τσέχους. Είχα δει πρόσφατα την Μπάρτσα να υποφέρει στο «Καμπ Νου» αντιμετωπίζοντας τη Ρεάλ Μαδρίτης, που έπαιζε με έναν παίκτη λιγότερο: είχε μάλιστα σε εκείνο το ματς δεχτεί την ισοφάριση από τον Ρονάλντο, παρά το αριθμητικό αβαντάζ. Για όποιον ξέρει καλά την Μπάρτσα, το σενάριο του τελικού ήταν το χειρότερο. Ταξίδεψε στο Παρίσι με την κατάρα του φαβορί, έπαιζε με ένα σπουδαίο αντίπαλο, που όταν έμεινε με δέκα παίκτες απέκτησε το ηθικό δικαίωμα να κλειστεί, ο Ράικαρντ είχε κάνει λάθος στη σύνθεση, όπως συμβαίνει συνήθως με τους προπονητές της Μπάρτσα, η άμυνα ήταν σε κακή βραδιά, ο Ροναλντίνιο δεν χαμογελούσε, ο Ανρί ήταν ένας αληθινός δαίμονας και ο διαιτητής τής ακύρωσε ένα γκολ και δεν τόλμησε στη συνέχεια να αποβάλει τον Εμπουε. Μετά το δοκάρι του Ετό, όπως σε όλες τις ταινίες τρόμου, άρχισε να βρέχει...

Παίκτες

Δεν είμαστε μια γενιά που είδε το ποδόσφαιρο στη μεγαλοπρέπειά του –έχουμε απλώς δει μερικούς μεγάλους παίκτες και πολλές οργανωμένες ομάδες. Όμως αυτοί που μας έκαναν ποδοσφαιρόφιλους μας μεγάλωσαν με ηθικοπλαστικές ιστορίες που πάντοτε μιλούσαν για αξίες. Οι αξίες στα δικά μου παιδικά χρόνια ήταν πιο σημαντικές από τους τίτλους: το τι κερδίζεις δεν ήταν άσχετο από το πώς. Μετά ήρθε μια γιγάντια ισοπέδωση, για την οποία μεγάλη ευθύνη έχουν και τα media: η νίκη έγινε λόγος ύπαρξης, το πανηγύρι του τρελού που λέγεται τελικός (κάθε τελικός) είχε αξία μόνο για όποιον χοροπηδάει την ώρα της απονομής. Οι χαμένοι έγιναν losers, ακόμα κι αν όσοι τους νικούσαν δεν είχαν καμία απολύτως ιδέα. Τα τελευταία τριάντα χρόνια οι λέξεις άδειασαν από νοήματα: κι όμως, ανάμεσα στη νίκη, την επικράτηση, τη δικαίωση, την ολοκλήρωση, την κατάκτηση, υπάρχει τεράστια διαφορά.

Θέαμα

Στο ποδόσφαιρο για να νικήσεις δεν είσαι υποχρεωμένος να παίξεις καλύτερα από τον αντίπαλο –μπορείς να παίξεις διαφορετικά ή πιο έξυπνα. Κάποτε κλείνονταν στην άμυνα οι Ιταλοί ή οι Ουρουγουανοί ή οι Αργεντινοί και ο μισός πλανήτης σκανδαλιζόταν ή τσακωνόταν με τον άλλο μισό, που δικαιολογούσε την επιλογή. Δεν είναι κακό να υπάρχουν κάποιοι που γουστάρουν λίγο πιο πολύ την άμυνα και κάποιοι που λατρεύουν το θέαμα. Η στρατηγική επιλογή επιβάλλεται από τη φύση της ομάδας: ο Ρεχάγκελ π.χ. δεν θα μπορούσε να κάνει κάτι άλλο για να κερδίσει το Euro. To θλιβερό είναι πως ξεχάσαμε ότι αν ομογενοποιήσει κάποιος τις ανάγκες –αν δηλαδή η νίκη είναι θρίαμβος και η ήττα, ανεξάρτητα από τον τρόπο, είναι προσβλητική– αυτό που προκύπτει είναι μια ισοπέδωση. Ολα και όλοι γίνονται ίδια!

Όμοια

Τα μάτια μου αυτά τα χρόνια είδαν φριχτά όμοια πράγματα. Τη Ρεάλ Μαδρίτης να παίζει με πέντε αμυντικούς και δύο κόφτες επί Ντελ Μπόσκε για να κερδίσει το Τσάμπιονς Λιγκ. Την εθνική Βραζιλίας να κατακτά δύο Παγκόσμια Κύπελλα παίζοντας προσεχτικά στην άμυνα με την Τουρκία (!), τη Σουηδία (!) και το Βέλγιο (!). Την εθνική Γαλλίας να περιμένει τα πέναλτι για να αποκλείσει την Ιταλία στο Παρίσι. Τη Λίβερπουλ να βάζει στη Μίλαν τρία γκολ σε ένα τέταρτο και, αντί να κυνηγήσει το τέταρτο, να μαζεύεται στη μεγάλη περιοχή της και να μην ξεμυτίζει μέχρι το τέλος της παράτασης. Ολες αυτές οι ομάδες ή σύλλογοι, που δόξασαν κάποτε τις ξεχασμένες αξίες ενός ποδοσφαίρου που μας έμαθαν να σεβόμαστε, κέρδισαν τίτλους πουλώντας την ψυχή τους. Οι οπαδοί τους δεν θα το ομολογήσουν ποτέ, αλλά όσοι θυμούνται το βλέπουν.

Φόβοι

Το σενάριο του τελικού ήταν σενάριο τρόμου, αλλά τι νόημα έχει να βγεις πρωταθλήτρια Ευρώπης αν δεν ξορκίσεις τους φόβους σου; Όταν μπήκαν ο Λάρσον και ο Ινιέστα στην ενδεκάδα της Μπαρτσελόνα υπήρξαν επτά παραγωγικοί παίκτες –όσοι οι άλλοι χρησιμοποιούν για να αμύνονται όταν λένε ότι παίζουν επιθετικά! Το γκολ του Ετό είναι μια ευλαβική ιεροτελεστία: ο κόσμος χάνεται, αλλά οι παίκτες της Μπάρτσα βγάζουν στο γήπεδο σχήμα δοκιμασμένο στην προπόνηση! Κάθετη μπαλιά, σπόντα, κίνηση χωρίς την μπάλα, 1-1. Μια άλλη ομάδα θα έλεγε «ας πάμε στην παράταση να τους δούμε να πεθαίνουν από την κούραση». Η Μπάρτσα, όχι. Το 2-1 έπρεπε να το πετύχει το δεξί μπακ, που έφτασε από τα μετόπισθεν μπροστά στον τερματοφύλακα.

Φαβορί

Έχουν κερδίσει κι άλλα φαβορί τελικούς. Καμία, όμως, ομάδα δεν το έκανε ξορκίζοντας τον τρόμο της, όπως η Μπάρτσα. Η αιώνια αντίπαλος Ρεάλ π.χ. με τη Λεβερκούζεν και τη Βαλένθια έκανε πασαρέλες –έτσι είναι εύκολο. Η Μπαρτσελόνα δεν έκανε επίδειξη δύναμης με σάκους του μποξ, δικαιώθηκε με ένα τρόπαιο για την επιλογή της να παίζει χρονιά τώρα κόντρα στο ρεύμα. Δεν πήρε ένα κύπελλο όπως πολλοί άλλοι, αλλά θύμισε σε όλους ότι υπάρχει κι ένα άλλο ποδόσφαιρο, στο οποίο η στρατηγική έχει μικρότερη σημασία από το ρίσκο και πιο πολύ και από την καρδιά, τα πνευμονία, το πάθος κι όλα τα άλλοθι που χρησιμοποιούμε για να παίξουμε άμυνα, μετράνε η τεχνική, το καθαρό μυαλό, η θέληση να παίξεις καλύτερα. Η Μπαρτσελόνα είναι κάτι περισσότερο από ένας σύλλογος: είναι η καθαρή συνείδηση ενός ποδοσφαίρου για το οποίο πιο πολύ και από τους τίτλους μετράνε οι αξίες...

Δαγκώνει

Λάμπρυνε με την παρουσία του τον τελικό ο μεγάλος οικοδεσπότης Τιερί Ανρί κι ας μην κατάφερε να σκοράρει, μολονότι δύο τουλάχιστον ευκαιρίες, τις οποίες μόνος του έφτιαξε με την τεράστια κλάση του, μπορούσε να τις τελειώσει καλύτερα. Ο,τι ισχύει μία φορά για τις ομάδες, ισχύει δέκα φορές για τους ποδοσφαιριστές: δεν είναι οι τίτλοι που τους καταξιώνουν, είναι ο τεράστιος αγώνας τους, δεν είναι τα γκολ, αλλά το δέος που προκαλούν. Ο Τιερί Ανρί, θύμα κατά κάποιον τρόπο του λονδρέζικου κομφορμισμού, συνηθισμένος να είναι πρώτος στη μεγάλη πόλη αλλά όχι και στη μεγάλη ήπειρο, πήρε φέτος τ' όπλο του κι αποφάσισε να μας δείξει ποιος είναι: στον τελικό ήταν όπως σε ολόκληρη τη χρονιά: σούπερ!
Ακόμα και οι δηλώσεις του κατά του διαιτητή στο τέλος του ματς έδειξαν πόσο μεγάλος ήταν ο αγώνας του γι' αυτό το Κύπελλο: όταν έχεις ξεπεράσει τα όριά σου και δεν φτάνεις στον στόχο, σου φταίνε οι άλλοι. Οι συμπαίκτες, οι προπονητές, οι διαιτητές, όλοι αυτοί οι κομπάρσοι στο δικό σου όνειρο, είναι αυτοί που δεν στάθηκαν στο ύψος των περιστάσεων.

Η υπερβολική αντίδραση του Ανρί ήταν απολύτως όμοια με το παιχνίδι του: επιθετική, ακραία, μοναδική και ψυχωμένη. Ο Γάλλος έκανε στο γήπεδο ό,τι μπορούσε –ήταν λογικό κι ανθρώπινο να ξεσπάσει πνιγμένος από την αδικία που ένιωθε για την τεράστια προσπάθειά του, που δεν δικαιώθηκε.

Πάντα προτιμούσα τους τύπους που λένε τα παράπονά τους στα ίσια από τους υποκριτές, που μουρμουρίζουν στους κολλητούς τους ψάχνοντας λόγια παρηγοριάς. Η παρηγοριά δεν ταιριάζει σε ένα τέτοιο σκυλί: σήμερα όποιος τολμήσει να τον χαϊδέψει δεν θα γλιτώσει το χέρι του από το δάγκωμα.

Διαφωνώ, φυσικά, με τη θέση του. Κανένας διαιτητής δεν βοήθησε την Μπαρτσελόνα. Τα επεισόδια λένε άλλα. Της ακυρώθηκε ένα κανονικό γκολ, ο Εμπουε γλίτωσε ανεξήγητα την αποβολή, το φάουλ με το οποίο η Αρσεναλ άνοιξε το σκορ δεν υπήρχε: ο Ανρί έχει άδικο στην κρίση του. Αλλά δεν θα τολμούσα να του το έλεγα ποτέ, από σεβασμό στον ιδρώτα του. Η λογική, άλλωστε, δεν ταιριάζει πάντα στους ήρωες…