Γέννησε και εξέθρεψε ό,τι μετά έγινε το μεγαλύτερο παράσημό του (Sportday / Σπυρόπουλος)

Η πρώτη φορά που η Εθνική Αγγλίας συμμετείχε στα προκριματικά του Μουντιάλ και απέτυχε να περάσει στα τελικά ήταν όταν έπεσε, σε μία απ' τις επικές νύχτες του «Ουέμπλεϊ», θύμα στα χέρια του καλού παππού Γκόρσκι (και του γιγαντιαίου τερματοφύλακά του, του Τομασέβσκι). Εν όψει Γερμανίας '74.

Ήταν ένα μικρό θαύμα. Πριν κολλήσουν στο τελειωτικό 1-1 με τους Πολωνούς, οι Άγγλοι είχαν διαλύσει 7-0 την Αυστρία. Κι η Πολωνία, από το πρώτο ραντεβού τους στο Κατοβίτσε, είχε χάσει τον τότε μοναδικό αναγνωρίσιμο ως παγκόσμιας κλάσης ποδοσφαιριστή της, τον Βλόντεκ Λουμπάνσκι, λόγω τραυματισμού.

Όταν έγινε το Μουντιάλ '74, μονάχα τότε οι Άγγλοι συνειδητοποίησαν από ποια ομάδα είχαν βγει νοκ άουτ. Εκ των υστέρων, δεν ήταν αθλητική ντροπή. Αυτοί, άλλωστε, αποκλείεται (εάν έπαιρναν με κάποιον τρόπο το εισιτήριο) να έπαιζαν στο Παγκόσμιο Κύπελλο τόσο ωραία όσο οι Πολωνοί.

Όμως, όταν αποκλείστηκαν, δεν το... ήξεραν. Κι απέλυσαν, αρκετά άγαρμπα μάλιστα, τον πατέρα της νίκης του '66, τον σερ Αλφ Ράμζι. Του απέδωσαν ότι δεν είχε την ευελιξία και την τόλμη να διαβάσει σωστά το ματς στο Κατοβίτσε, ότι δεν έβαλε τον (πιο γοητευτικό σέντερ φορ της εποχής στην Αγγλία) Μάικ Τσάνον της Σαουθάμπτον, διάφορα τέτοια, συνηθισμένα.

Ενώ η απλή πραγματικότητα ήταν ότι είχαν πέσει σε πιο ποιοτική ομάδα, σε αντίπαλο ανώτερο. Ήταν η ομάδα που γέννησε και εξέθρεψε, πριν γίνει (η ίδια αυτή ομάδα) το μεγαλύτερο παράσημό του, ο αγαθός δάσκαλος. Την είχε δείξει στην οικουμένη, δεν την κρατούσε... μυστική, ο Γκόρσκι. Απ' τους Ολυμπιακούς Αγώνες, χρυσό μετάλλιο Σεπτέμβριο του '72, στο Μόναχο.

Αλλά λίγοι έδωσαν, τω καιρώ εκείνω, σημασία σε τούτη την παράσταση-πρόγευση του '74. Το '72 οι πανίσχυροι στα Ολυμπιακά τουρνουά Ούγγροι πήγαιναν φουλ για το τρίτο σερί χρυσό, είχαν να ηττηθούν απ' τον ημιτελικό... του 1960, και στο ημίχρονο του τελικού προηγούνταν 1-0. Η Πολωνία τους το γύρισε στο β' μέρος (2-1) με δύο γκολ του δεκαριού τους, του ασύγκριτου Ντέινα.

Από τότε φάνηκαν, πέραν του Ντέινα, ο φορ Σάρμαχ με το κλασικό μουστάκι και το επιβλητικό φιζίκ, οι σαΐτες στα εξτρέμ Γκαντόχα και Λάτο, ο κατάξανθος κι αξεπέραστος πίσω Γκόργκον. Μόνον, όμως, όταν τελείωσε το Μουντιάλ, έγιναν συζήτηση στα χείλη της οικουμένης. Οσο και ο Μπεκενμπάουερ με τον Κρόιφ.
Ο Γκόρσκι, το '74 στη Γερμανία, έταξε «επιθετικό ποδόσφαιρο». Οι περισσότεροι γέλασαν, διότι στο μυαλό τους οι Πολωνοί ήταν οι τραχείς τύποι που δεν λυπήθηκαν να παίξουν άφθονο ξύλο στους προκριματικούς με τους Άγγλους και τους Ουαλούς. Ακόμη και όσοι δεν γέλασαν, ωστόσο, πάλι δεν μπορούσαν να φανταστούν ότι στο πρώτο κιόλας ματς του Μουντιάλ (με την Αργεντινή) η Πολωνία θα ήταν 2-0... στο 8'.

Το φεστιβάλ είχε αρχίσει. Ερήμην -αλλά ποιος νοιαζόταν- του Λουμπάνσκι. Με την Αϊτή, 5-0 ημίχρονο, σταμάτησαν στα επτά (7-0) κι ο τερματοφύλακας των ηττημένων ήταν, παρά ταύτα, τόσο καλός που πήγε και τον αγόρασε η Μόναχο 1860. Στο τρίτο παιχνίδι, η Ιταλία. Ηθελε ισοπαλία για να επιβιώσει, εις βάρος της Αργεντινής. Η Πολωνία δεν είχε ανάγκη.

Κι όμως, η Πολωνία του Γκόρσκι (με τον Γκμοχ, δίπλα του, συνεργάτη... για να μαθαίνει) νίκησε. Για την ακρίβεια, πέρασε από πάνω τους σαν οδοστρωτήρας. Το 2-1 είπε ελάχιστη από την αλήθεια. Περισσότερη, ίσως, είπαν πηγές (και στη Ρώμη και στη Βαρσοβία), που αργότερα αποκάλυψαν ότι, επιτόπου, οι Ιταλοί ικέτευαν κι είχαν έτοιμες... προσφορές. Οι Πολωνοί τις απέρριψαν, με τον τρόπο που έπαιζαν. Ηταν το τελευταίο ματς στη διεθνή καριέρα τριών ιερών τεράτων του κάλτσο Ματσόλα, Ριβέρα, Ρίβα.

Το Παγκόσμιο Κύπελλο '74 έμεινε στην ιστορία, επειδή είχε στείλει πανηγυρικά το ενθαρρυντικό μήνυμα ότι το «επιθετικό ποδόσφαιρο» εξακολουθούσε να ζει, εξακολουθούσε να λειτουργεί, εξακολουθούσε να κυριαρχεί. Η τρίτη εκείνου του Παγκόσμιου Κυπέλλου Πολωνία δεν συμμετείχε καθόλου λιγότερο από Γερμανούς και Ολλανδούς στη σύνταξη του μηνύματος.

Συμμετείχε, η ομάδα του Γκόρσκι, εξίσου. Το κλισέ «δεν είχε τίποτα να ζηλέψει» πιθανόν και να την... αδικεί. Οσο την αδίκησαν τα στοιχειά της φύσης, στον «ημιτελικό» με την οικοδέσποινα Δυτική Γερμανία στη Φρανκφούρτη. Ένα απ' τα πιο ιντριγκαδόρικα what-if στην ιστορία των Μουντιάλ, είναι το εάν η Πολωνία θα έφτανε στον τελικό με αγώνα σε νορμάλ συνθήκες.

Διότι εκείνος ο αγώνας έγινε σε... λίμνη, που ακύρωνε την ταχύτητα των Πολωνών ακραίων. Επιπλέον, έλειπε ο κεντρικός κυνηγός Σάρμαχ για να τα βάλει, δύναμη στη δύναμη, με τους Γερμανούς οπισθοφύλακες. Η βροχή έπεφτε σαν το «μάννα» των Γερμανών (όπως και το '54, πριν από τον τελικό με την Ουγγαρία, στη Βέρνη). Το ματς πήγε στην αναμέτρηση των κορμιών. Νίκησαν οι Γερμανοί.

Αντίο, παππού. Ξέρουμε ότι κι απ' τους ουρανούς θα μας αγαπάς, εμάς τους Έλληνες, όσο μας αγαπούσες (και σ' αγαπήσαμε), όταν δούλευες, και δίδασκες, επί γης. Στον τόπο μας.