Γκάνα. Η Βραζιλία της Αφρικής... όταν μεγαλώσει (Sportday / Χρ.Χαραλαμπόπουλος)

Γενάρης του 1992 στη Σενεγάλη. Ο έβδομος τελικός του Κυπέλλου Εθνών Αφρικής, στον οποίο παίρνει μέρος η Γκάνα, έχει τελειώσει. Ο Αμπεντί Πελέ, ο καλύτερος ποδοσφαιριστής εκείνης της ομάδας και ο τρεις φορές Αφρικανός παίκτης της χρονιάς, στέκεται στην άκρη του πάγκου σαν χαμένος. Μετά το τέλος του ημιτελικού, οπότε και είχε πετύχει το γκολ που έφερε την ομάδα του στον τελικό, δεν πατούσε στη γη. Οι συμπαίκτες του τον είχαν σηκώσει στους ώμους τους και τον περιέφεραν στο γήπεδο σαν ήρωα. Που ήταν.

Ομως, η κάρτα σε εκείνο το ματς τού είχε κοστίσει τη συμμετοχή στον τελικό. Και όταν ο συμπαίκτης του Αντονι Μπαφόε χάνει το 11ο πέναλτι που δίνει τη νίκη στην Ακτή του Ελεφαντοστού, με 11-10 σε μία μνημειώδη ρουλέτα των πέναλτι, ο Πελέ βυθίζεται στο δικό του σύμπαν. Από εκείνο τον τελικό πέρασαν σχεδόν 14 χρόνια για να φθάσει η Γκάνα κοντά σε μία μεγάλη διάκριση, που δεν θα ήταν άλλη από την πρόκριση στους «8», αν κατάφερνε να περάσει από την πραγματική Βραζιλία, προχθές. Από τον τελευταίο τίτλο της Γκάνας έχουν περάσει 24 χρόνια. Οταν κέρδισαν το τέταρτο από τα Κύπελλα Εθνών Αφρικής, που έχουν στην τροπαιοθήκη τους, νικώντας τη Λιβύη στα πέναλτι, στην Τρίπολη. Για την Γκάνα, την ομάδα που χαρακτηρίστηκε «η Βραζιλία της Αφρικής», πρόκειται για ένα αρνητικό, για ένα ντροπιαστικό ρεκόρ.

Τα «μαύρα αστέρια», όπως είναι το πραγματικό προσωνύμιο των παικτών της Γκάνας από το αστέρι στη σημαία της χώρας, χαρακτηρίστηκαν «Βραζιλία της Αφρικής», όταν στη δεκαετία του '60 που μεσουρανούσε η πραγματική Βραζιλία, έπαιξαν εκπληκτική μπάλα και κέρδισαν δύο Κύπελλα Εθνών Αφρικής το 1963 και το 1965. Ομως, η φήμη της δεν ξεπέρασε ποτέ τα σύνορα της αφρικανικής ηπείρου. Η Γκάνα, πάντως, είχε και αυτή έναν ποδοσφαιριστή είδωλο, τον καλύτερο που ανέδειξε ποτέ η αφρικανική αυτή χώρα, που ονομαζόταν Πελέ. Οπως ακριβώς και η Βραζιλία. Στο παιχνίδι–σταθμό στην ποδοσφαιρική της ιστορία, η Γκάνα προχθές στο Ντόρτμουντ θα είχε την ευκαιρία να δοκιμάσει τις δυνάμεις της νέας της ομάδας κόντρα στην πραγματική Βραζιλία.

Ενα παιχνίδι από εκείνα που καθορίζουν το μέλλον και τις φιλοδοξίες μιας ομάδας. Από ένα κακόγουστο παιχνίδι της μοίρας, από τη «Βραζιλία της Αφρικής» στο πιο κρίσιμο παιχνίδι της σύγχρονης ιστορίας της θα έλειπε ο καλύτερός της ποδοσφαιριστής, όπως τότε πριν από 14 χρόνια στη Σενεγάλη. Ο Μίκαελ Εσιέν βρισκόταν στον πάγκο. Η απουσία του από το προχθεσινό ματς μπορεί να είναι μία καλή δικαιολογία, αλλά δεν είναι αρκετή για να εξηγήσει την ήττα με 3-0. Η ομάδα με τον μικρότερο μέσο όρο ηλικίας σε αυτό το Παγκόσμιο Κύπελλο μαζεύει εμπειρίες και κάνει λάθη που θα την κάνουν καλύτερη τέσσερα χρόνια αργότερα.

Στο πρώτο Παγκόσμιο Κύπελλο που θα γίνει στην αφρικανική ήπειρο. Και που μπορεί στον τελικό να ξαναφέρει αντιμέτωπες τις δύο Βραζιλίες. Αν κάποιος κοιτάξει τις επιδόσεις της Γκάνας στο επίπεδο των μικρών ομάδων, θα εντυπωσιαστεί. Ομως, όλο αυτό το ταλέντο στη συνέχεια εξαφανίζεται, απόρροια της πολύ κακής οργάνωσης και αξιοποίησης των νεαρών ποδοσφαιριστών. Φέτος, για πρώτη φορά μετά το 1992, η ομάδα της Γκάνας έχει συγκεντρώσει τόσο ταλέντο στη μεγάλη της εθνική. Ομως, δεν είναι ακόμα ώριμη, γεγονός που φάνηκε και στον τρόπο παιχνιδιού της.
Πολύ καλή τεχνική κατάρτιση, εξαιρετική αντοχή και δύναμη, αλλά απέναντι σε μία καλά οργανωμένη και έμπειρη ομάδα τα προσόντα αυτά δεν ήταν αρκετά. Ολο το παιχνίδι της Γκάνας ξετυλίγεται όμορφα μέχρι τη μεγάλη περιοχή του αντιπάλου και τελειώνει εκεί. Η «Βραζιλία της Αφρικής» δεν έχει ούτε έναν τυπικό κυνηγό περιοχής που θα μπορούσε να παίξει τον ρόλο του. Και οι παίκτες της, για να αναπληρώσουν αυτή την αδυναμία, σουτάρουν από οπουδήποτε. Ομως, τα γκολ μπαίνουν μέσα από την περιοχή, κυρίως. Και βέβαια, αν δεν σκοράρεις, δεν κερδίζεις. Οι Γκανέζοι ελπίζω να έμαθαν από τα λάθη τους. Και αυτή η γνώση μπορεί να τους οδηγήσει στη δική τους Γη της Επαγγελίας το 2010. Δεν έχουμε παρά να περιμένουμε.

Η ασφάλεια και τα δικαιώματα

Mετά την 11η Σεπτεμβρίου έχει γενικευτεί η συζήτηση για τη σχέση της ασφάλειας και των ατομικών ελευθεριών. Μία συζήτηση που έχει γεμίσει την καθημερινότητά μας με κάμερες και ισχυροποιεί το ιδεολόγημα, σύμφωνα με το οποίο οι ατομικές ελευθερίες πρέπει να περιορίζονται χάριν της ασφάλειας. Ενα ιδεολόγημα που κρύβει πολλούς κινδύνους και κυρίως ανατρέπει όλες τις κατακτήσεις του νομικού πολιτισμού της ανθρωπότητας.

Τώρα, πλέον, θεωρείσαι ένοχος μέχρις αποδείξεως του εναντίου, για το οποίο καμία διωκτική αρχή δεν θα πονοκεφαλιάσει ιδιαίτερα. Εκτός, όμως, από τις κάμερες παρακολούθησης που βρίσκονται τοποθετημένες παντού, τις καταγραφές των τηλεφωνικών και διαδικτυακών επικοινωνιών, τις καταγραφές των τραπεζικών συναλλαγών, ένα ακόμα ζήτημα έχει ανακύψει και είναι πολύ σοβαρό. Αφορά τις βάσεις δεδομένων DNA που διευρύνονται σε όλον τον κόσμο και τις οποίες χειρίζονται ανεξέλεγκτα οι αστυνομικές αρχές. Στα τέλη της δεκαετίας του '80, στον Καναδά προκλήθηκε μεγάλη αναστάτωση, όταν η μητροπολιτική αστυνομία του Μόντρεαλ αποφάσισε να δημιουργήσει μία βάση δεδομένων DNA, η διατήρηση της οποίας τότε είχε τεράστιο κόστος και έφθανε τα 10 εκατ. ευρώ ετησίως.

Τώρα, τα δεδομένα δημιουργίας και αποθήκευσης των δεδομένων μιας τέτοιας τράπεζας έχουν αλλάξει δραματικά και έχουν περιορίσει σε μεγάλο ποσοστό το κόστος. Παραμένουν, όμως, τα ερωτήματα για τον τρόπο με τον οποίο συλλέγονται τα δείγματα, τον χρόνο που διατηρούνται και τη νομιμότητα της χρήσης τους. Στις αρχές της χρονιάς έγινε σάλος στη Βρετανία, όταν αποκαλύφθηκε ότι η αγγλική αστυνομία διατηρεί δείγματα DNA τουλάχιστον 51.000 παιδιών που δεν έχουν διαπράξει κανένα αδίκημα. Η Αγγλία έχει αυτή τη στιγμή τη μεγαλύτερη βάση δεδομένων γενετικού υλικού στον κόσμο. Τα δείγματα DNA συλλέγονται, όταν κάποιος συλλαμβάνεται, όπως γίνεται με τα δακτυλικά αποτυπώματα, αλλά μένουν στο αρχείο για πάντα, ακόμα κι αν αθωωθεί στο δικαστήριο ή αφεθεί ελεύθερος έπειτα από ανάκριση. Η βάση δεδομένων δημιουργήθηκε πριν από πέντε χρόνια και πριν από έναν χρόνο η αστυνομία απέκτησε νέες εξουσίες, που της επιτρέπουν να κρατά δείγματα DNA από οποιονδήποτε θεωρήθηκε ύποπτος αδικήματος και όχι μόνον όσων καταδικάστηκαν.

Παράλληλα, αποκαλύφθηκε ότι το 24% των 118.743 ανθρώπων που βρίσκονται στη βάση χωρίς να έχουν κατηγορηθεί για κάτι είναι μέλη μειονοτήτων, την ώρα που οι μειονότητες αντιπροσωπεύουν μόλις το 8,5% του συνολικού πληθυσμού. Η αναγκαιότητα και η χρησιμότητα της βάσης γενετικών δεδομένων για τη διαλεύκανση εγκλημάτων είναι δεδομένη. Ομως, η έκταση, ο χαρακτήρας και η χρήση της είναι ζητήματα που θα πρέπει να ρυθμίζονται από το Σύνταγμα. Αλλιώς, ποιος θα μας φυλάξει από τους φύλακες;