Με το φτωχό μου το μυαλό, λέω εγώ (Sportday / Αντώνης Πανούτσος)

Εχω γίνει τζάνκι των μπάτζετ. Εγώ που το όνειρο της ζωής μου ήταν να μάθω αν στα λογιστικά το «πιστώσεις» είναι τα λεφτά που έχεις να παίρνεις ή τα λεφτά που πρέπει να δίνεις, μέσα σε μια μέρα έμαθα την ανάλυση του μπάτζετ της Λιόν και την οικονομική πολιτική της Βαλένθια. Με το φτωχό λοιπόν μυαλό μου θα γράψω ένα δύο πράγματα, που αυτή η πόρνη η ζωή στη διάρκειά της με έκανε να καταλάβω.

Τις περισσότερες φορές οι ελληνικές ομάδες, όταν αναφέρονται σε στρατηγική, δεν εννοούν κάτι που θα κάνουν, αλλά κάποιες μαλακίες που έκαναν στο παρελθόν και προσπαθούν να τις δικαιολογήσουν με τον μανδύα της «στρατηγικής σχεδίασης».

Πρώτον ας διευκρινιστεί η διαφορά ανάμεσα στην τακτική και τη στρατηγική. Η πρώτη αναφέρεται σε πράξεις που εξυπηρετούν τη δεύτερη. «Αγοράζω ένα στόπερ διότι στρατηγικός στόχος μου είναι να βελτιώσω την άμυνα», είναι απόλυτα δόκιμο, αν το πρώτο είναι πράξη τακτικής και το δεύτερο το τελικό αποτέλεσμα. Η στρατηγική είναι το περίπλοκο, πάντα πιο μακροχρόνιο, ενώ η τακτική εξυπηρετεί τη στρατηγική έστω κι αν ορισμένες φορές μοιάζει να ξεφεύγει της πρώτης. Τακτικά η Σοβιετική Ενωση συνεργάστηκε με τη ναζιστική Γερμανία, αλλά η στρατηγική της παρέμενε η παγκόσμια δικτατορία του προλεταριάτου.

Υπάρχει όμως και ο κοινός νους. Ο Στάλιν μπορούσε να συνεργάζεται με τη Γερμανία, λέγοντας ότι εξυπηρετούνται τα σχέδιά του, αλλά η συνεργασία μπορούσε να είναι μόνο προσωρινή. Δεν θα μπορούσε να συνεργάζεται 30 χρόνια χωρίς να πρέπει να ορίσει χρονικά όρια στη στρατηγική του για να πιστέψουμε ότι οι στόχοι του δεν άλλαξαν. Η τακτική δεν χρειάζεται εξήγηση αν είναι συμβατή και κατανοητή σε σχέση με τον στρατηγικό στόχο. Οφείλεται όμως να διευκρινίζεται αν μοιάζει ασύμβατη με τον στόχο. Διαφορετικά ο ακροατής μπορεί να θεωρήσει τη στρατηγική προπαγάνδα και παπαρολογία. Sorry για τη θεωρητικολογία. Πάω στην πρακτική των ελληνικών ομάδων.

Ο Ολυμπιακός στην τέταρτη χρονιά του Κόκκαλη είχε έναν απλό στρατηγικό στόχο. Να πάρει το πρωτάθλημα έπειτα από 9 χρόνια «ανομβρίας». Το πήρε. Τα επόμενα χρόνια οι στόχοι ήταν και πάλι βραχυπρόθεσμοι. Να παίρνουμε το πρωτάθλημα. Σπασμωδικά και κατά καιρούς εμφανιζόντουσαν τακτικοί στόχοι, του τύπου «να παίρνουμε φτηνούς παίκτες από την Αφρική, όπως ο Οφορίκουε, και να τους πουλάμε ακριβά», αλλά ελλείψει στρατηγικού σχεδίου περιοριζόντουσαν στην αποστολή κάποιων βετεράνων τύπου Γιούτσου, Κόλλια και Τάσσαρου σε αποστολές του εξωτερικού. Χωρίς σχέδιο και στρατηγική ο Ολυμπιακός κατέληγε να παίρνει παίκτες επιπέδου Αμποάγκουε και Αλβες.

Μία άλλη εύκολη τακτική που ακολουθήθηκε από τον Ολυμπιακό ήταν η αγορά έτοιμων παικτών. Ξεκίνησε με την αγορά του Ζάχοβιτς και του Ζιοβάνι και ολοκληρώθηκε με τον Καρεμπέ. Γρήγορα ο Κόκκαλης κατάλαβε ότι, έχοντας μία ομάδα μικρομεσαίας ευρωπαϊκής εμβέλειας, δεν θα μπορούσε να συναγωνιστεί τους ξένους στο πορτοφόλι. Χαμήλωσε απλά τις απαιτήσεις του στο επίπεδο των παικτών, χαμηλώνοντας και τις οικονομικές ανάγκες για την απόκτησή τους. Τελευταία προσπάθεια για χάραξη στρατηγικής στον Ολυμπιακό έγινε λίγο πριν από την πρόσληψη του Τροντ Σόλιντ, όταν ο Ολυμπιακός ανακοίνωνε τη δημιουργία ακαδημιών υπό την εποπτεία του Ζαν Κλοντ Σουαντό. Θα έβγαζε φοβερούς πιτσιρικάδες που θα στελέχωναν την ομάδα.Το μεγαλόπνοο πολυετές σχέδιο κράτησε μέχρι και έναν μήνα. Μετά ο «Κοκός» -όπως ήταν το παρατσούκλι του Σουαντό- εξαφανίστηκε όπως ο εστεμμένος συνονόματός του.

Έπειτα από τρεις ώρες συνέντευξης Τύπου, ο Γιάννης Βαρδινογιάννης σκούπιζε το πρόσωπό του. Ηταν καλοκαίρι του 2005, ο Αλμπέρτο Μαλεζάνι ξεκίναγε την πρώτη του προετοιμασία και ο ιδιοκτήτης του Παναθηναϊκού ανακοίνωνε τις μεταγραφές του Κονσεϊσάο, του Μπίσκαν, του Μάντζιου, του Τζιόλη και την έναρξη του πενταετούς σχεδίου άνθισης του «τριφυλλιού». Επειδή συχαίνομαι να στήνομαι στη σέντρα, δεν θα μπω σε λεπτομέρειες. Νομίζω άλλωστε ότι ποτέ δεν παρουσιάστηκαν. Το ρεζουμέ όμως ήταν ότι, ύστερα από πέντε χρόνια, ο Παναθηναϊκός θα έχει ομάδα που θα χτυπάει ευρωπαϊκούς τελικούς. Υποθέτω δημιουργώντας ένα σκελετό ομάδας που θα μπορεί να αντέξει μια πενταετία. Πέρυσι τον Παναθηναϊκό τον πέρασε και η ΑΕΚ. Το πλεονέκτημα των μακρόχρονων σχεδίων χωρίς ενδιάμεσες προβλεπόμενες στάσεις είναι ότι δεν μπορείς να τα κρίνεις πριν από την ολοκλήρωσή τους. Οπότε, θα πρέπει να περιμένουμε άλλα τρεισήμισι χρόνια, να δούμε αν ο Παναθηναϊκός χτυπάει ευρωπαϊκά κύπελλα και τότε θα μπορούμε να κρίνουμε το πενταετές. Εάν συμβεί, θα δεχτούμε ότι το γεγονός πως πέρυσι τον πέρασε η ΑΕΚ δεν ήταν αποτυχία, αλλά ένας προβλεπόμενος σταθμός στην πορεία.

Πάμε τώρα στην ΑΕΚ των πιτσιρικάδων του Σάντος και του Φερέρ, των κελεπουριών του Γκέραρντ και των νεαρών άσων του Ιβιτς, που αποσπά από τα νύχια των μεγάλων ευρωπαϊκών ομάδων με πανέξυπνες κινήσεις. Η ΑΕΚ, περισσότερο από κάθε άλλη ομάδα, είχε την ευκαιρία να χαράξει στρατηγική. Οι οπαδοί της ομάδας ήταν ευγνώμονες στο γκρουπ των επενδυτών του Ντέμη Νικολαΐδη που είχαν σώσει την ΑΕΚ από την καταστροφή. Ο Νικολαΐδης είχε ανακοινώσει τη δημιουργία μιας νεανικής ομάδας. Εφέτος ανέβασε τον πήχη, μιλώντας για ομάδα μέσου όρου 21 -στην αρχή είχε γραφτεί 18- ετών. Στο πλαίσιο της πολιτικής μείωσης του μέσου όρου ηλικίας της ομάδας πούλησε τον 27χρονο Κατσουράνη για να πάρει τον 32χρονο Ζήκο. Θα προστεθεί στον Λάκη και τον Δέλλα, που αμφότεροι αποκτήθηκαν επί ιδιοκτησίας ομάδας Νικολαΐδη. Εκτός αν το νόημα των λόγων του Νικολαΐδη ήταν για μια 25άδα παικτών, ο μέσος όρος των οποίων θα είναι κάτω από 21. Σε αυτή την περίπτωση η λύση είναι εύκολη. Παίρνεις μεταγραφή τα δίδυμα του Καραμανλή, βάζεις και το παιδί σου και ο μέσος όρος πέφτει. Παρ' όλο που νομίζω ότι ούτε και τρία βρέφη δεν μπορούν να ρίξουν το νούμερο κάτω από το 21.

Νομίζω ότι τα τρία σχέδια, του Κόκκαλη με τον Σουαντό, του Βαρδινογιάννη με το πενταετές και του Νικολαΐδη με τα πιτσιρίκια είτε ήταν ευσεβείς πόθοι είτε λόγια της στιγμής είτε χάδια στα αυτιά των οπαδών. Κανένας από τους τρεις δεν έδειξε ότι ακολουθεί κάποιο σχέδιο, το οποίο έστω εγκαταλείπει. Κανείς δεν επαναπροσδιόρισε τη στρατηγική του. Κανένας δεν μίλησε για ενδιάμεσους σταθμούς, ώστε να μπορεί να κριθεί η πρόοδος του σχεδίου. Απλά αναφέρθηκαν κάποιοι σκοποί κι ένας τελικός χρόνος. Αυτό δεν είναι στρατηγική, αλλά ευχολόγιο. «Θέλω να γίνω γεωπόνος όταν μεγαλώσω». Το έχω πει και εγώ, όχι όμως σε συνέντευξη Τύπου, αλλά στη μαμά μου.

Υπάρχει εφικτή στρατηγική για τις ελληνικές ομάδες; Πιθανότατα ναι. Πρώτον η δημιουργία ακαδημιών με την πρόθεση να χρησιμοποιηθούν οι παίκτες στην ομάδα και όχι στην προπαγάνδα των ιδιοκτητών της. Η μόνη μεγάλη ομάδα που έβγαλε παίκτες τα τελευταία 15 χρόνια είναι ο Παναθηναϊκός.

Βοηθούμενος από την τσιγκουνιά του Γιάννη Βαρδινογιάννη, που αρνείτο να αγοράσει ακριβούς παίκτες, ο Παναθηναϊκός έβγαλε πάνω από 10 παίκτες που αγωνίζονται σήμερα στο εξωτερικό ή στη Σούπερ Λίγκα. Η ΑΕΚ, που θα μπορούσε να βγάλει παίκτες, έπεσε θύμα της εύκολης λύσης της αγοράς βετεράνων για να βγαίνει στην Ευρώπη. Οσο για τον Ολυμπιακό, είναι αδύνατον να βγάλει νέους παίκτες. Η υστερία ότι η απώλεια έστω κι ενός πρωταθλήματος είναι καταστροφή αναγκάζει τον Ολυμπιακό να χρησιμοποιεί ώριμους και βετεράνους ποδοσφαιριστές, αφού το πορτοφόλι του προέδρου δεν ανοίγει για να αγοράσει έτοιμους ταλαντούχους νέους.

Το πρόβλημα με τις ελληνικές ομάδες είναι ότι κοροϊδεύουν τους οπαδούς τους. Οτι θα παίξουν τελικούς, ότι θα φτιάξουν την ομάδα από τα σούπερ πιτσιρίκια, ότι θα ανταγωνιστούν τις μεγάλες ευρωπαϊκές, ότι θα πάρουν τον ουρανό με τα άστρα, ενώ ξέρουν ότι ποδοσφαιρικά υποχωρούμε και περιθωριοποιούμαστε. Και φτάνουμε στην ευθύνη του Τύπου.
Εδώ το ερώτημα είναι τι θεωρεί κάποιος τον αθλητικό Τύπο. Ενημερωτή ή οπαδικό διασκεδαστή; Νομίζω -και το εννοώ με την καλή έννοια- ότι είναι το δεύτερο. Ειλικρινά. Σκεφτείτε ότι είναι καλοκαίρι, είσαστε ξαπλωμένος στην παραλία και ανοίγετε την αθλητική εφημερίδα. Τι θέλετε να διαβάσετε για την ομάδα σας; Οτι ο Μπόρχα κοντρολάρει την μπάλα στα πέντε μέτρα, ο Αντονσον είναι περισσότερο άχρωμος από πλαστικό θερμοκηπίου κι αν ανακάτευες το πανέρι πάλι έναν Παουτάσο θα έπιανες ή ότι ο πρώτος είναι πάνθηρας, ο δεύτερος θωρηκτό και ο τρίτος παμμέγιστος Αργεντινός αμυντικός; Δεν χρειάζεται να απαντήσετε... Ποιος θέλει να πάρει αθλητική εφημερίδα το καλοκαίρι και να διαβάσει ότι η ομάδα του πήρε ένα τσούρμο μαλάκες και θα σέρνεται; Ποιος θέλει να μαυρίσει η ζωή του καλοκαιριάτικα; Και για να μην κοροϊδευόμαστε και κάποιος πει «πώς μπορώ να γράψω για έναν παίκτη, που μόλις έχει έρθει, ότι είναι άχρηστος», η απάντηση είναι «πώς τότε μπορείς να γράψεις ότι έβγαζε μάτια στην πρώτη εμφάνισή του σε φιλικό;».

Μάθαμε να τους δικαιολογούμε. Να λένε ό,τι παπαριά τους κατέβει, να την ονομάζουν στρατηγική και να την αναλύουμε στα σοβαρά. Το αποτέλεσμα είναι ότι δημιουργήσαμε ένα σχιζοφρενικό κοινό. Το οποίο πρέπει να διαβάζει στις νίκες ότι οι ομάδες μας έχουν ενδεκάδες ημίθεων και στις ήττες ότι είναι 11 κουράδες. Δεν τους είπαμε την αλήθεια. Οτι είναι μικρομεσαίες ευρωπαϊκές επιχειρήσεις που με τους μεγάλους η έκπληξη είναι να κερδίζουν και ο κανόνας να χάνουν. Αντε, να λέμε την αλήθεια καμιά φορά, γαμώ το μπάτζετ μου, γαμώ.