Τα ταλέντα και οι εκπαιδευτές τους (Sportday / Αλέξης Σπυρόπουλος)

Εμείς, στον Τύπο, δεν γίνεται να έχουμε πρωτογενή γνώση για τα πράγματα. Εν προκειμένω, για το ποδόσφαιρο. Χρειαζόμαστε εκείνους που θα μας ανάψουν το φωτάκι. Ώστε, αφού πρώτα προσλάβουμε τη γνώση, ύστερα να τη μεταδώσουμε. Η δουλειά μας είναι να βρίσκουμε τους κατάλληλους φωτοδότες.

Αρκετά χρόνια πίσω, σε συνηθισμένη συζήτηση απ' τις περιοδικώς επαναλαμβανόμενες για το έλλειμμα ταλέντων στη χώρα, ο Βασίλης Δανιήλ, χρήσιμος φωτοδότης στον καιρό του, ήταν ο πρώτος που μου είχε επισημάνει ότι δεν λείπουν στην Ελλάδα τα ταλέντα. Λείπουν οι εκπαιδευτές των ταλέντων.
Λείπουν, δηλαδή, αυτοί που θα εκπαιδεύσουν (και θα παράγουν) τους εκπαιδευτές. Οι youth coach educators. Ο εκπαιδευτής του σημερινού ταλέντου δεν μπορεί να έχει την παραμικρή σχέση με το παραδοσιακό στερεότυπο του προπονητή της επαγγελματικής ομάδας ενηλίκων, εθνικής ή συλλόγου.

Και δεν νοείται, φυσικά, να βαφτίζονται εκπαιδευτές όσοι υποβιβάζονται, για κάποιον λόγο, απ' το επαγγελματικό επίπεδο, και οι ομάδες, επειδή δεν έχουν τι να τους κάνουν, τους βάζουν στους μικρούς. Η απαίτηση της εποχής είναι η εξειδίκευση.
Παλαιά, δεν υπήρχαν εκπαιδευτές, επειδή δεν υπήρχε ανάγκη να υπάρχουν! Το ταλέντο ξεπηδούσε στον δρόμο, στη γειτονιά, στην αλάνα που λέμε εμείς στην Ελλάδα. Κι όταν το ταλέντο γινόταν μεγάλος, ο μεγάλος έπαιζε περίπου όπως τον φώτιζε η κούτρα του να παίξει. Σε ποδόσφαιρο, πολύ λιγότερο περίπλοκο και απαιτητικό. Ποδόσφαιρο ναΐφ.

Τώρα, το ταλέντο δεν ξεφυτρώνει. Εκτρέφεται. Παράγεται. Με ορίζοντα, να ανταποκριθεί σε παιχνίδι (τόσο στη θεωρία όσο και στην πρακτική) πολύ πιο δύσκολο. Το παιδί έχει ανάγκη να μάθει τεχνική, να παίζει fair, να 'ναι πειθαρχημένο δίχως να πάψει να είναι τολμηρό, να συνηθίζει στην πίεση του ανταγωνισμού. Η διδασκαλία, συνεπώς, θέλει (και συγγνώμη για τις αδόκιμες λέξεις) ελκυστικότητα και εκπαιδευτικότητα.

Πολλά πειράματα, κατά καιρούς, έχουν αποτύχει. Εάν στο ελληνικό τοπίο ψάξουμε να βρούμε την πιο οδυνηρή αποτυχία, αυτή είναι το εγχείρημα της ΕΠΟ να συστρατεύσει Μανωλά, Αποστολάκη, Κωστίκο, Καραταΐδη, Σεμερτζίδη και να στελεχώσει την τεχνική ηγεσία στην πυραμίδα των, υπό την Ανδρών, Εθνικών ομάδων. Ενα (παλαιό) από κάθε (μεγάλη) ομάδα, για να τα 'χουμε καλά με όλες! Πολύ τυχαίο, για να πιάσει και να φέρει αποτέλεσμα. Δεν έπιασε. Δεν αρκεί η δόξα του (νωπού, έστω) παρελθόντος. Δεν αρκεί καν, όταν είναι διαθέσιμο, το χρήμα. Και η δόξα και το χρήμα πάνε στράφι κι επίσης η όρεξη και η εργατικότητα δεν φτάνουν, δίχως την επιμόρφωση και την κατάρτιση.

Οι στατιστικές διδάσκουν πως το 85% των 16χρονων ποδοσφαιριστών, στα 21 τους δεν είναι πια ποδοσφαιριστές. Νορμάλ. Από τους 600 που μπήκαμε Νομική Αθηνών το καλοκαίρι του '81, δεν γίναμε και οι 600 δικηγόροι. Σημασία έχουν, λοιπόν, τα εφόδια περισσότερο, παρά η επαγγελματική κατάληξη. Τι άνθρωποι, αφού ποδοσφαιριστές θα γίνουν ένας ή δύο στους δέκα, θα βγουν (και οι δέκα στους δέκα) στην κοινωνία.

Πέρυσι, όποιος έπαιρνε κάθε Παρασκευή το δελτίο ποινών του Αθλητικού Δικαστή, κάθε δεύτερη ή τρίτη εβδομάδα έβλεπε τιμωρία εις βάρος του Βασίλη Καραπιάλη επειδή στα ματς της ομάδας νέων του Ολυμπιακού... έβριζε, κατά συρροήν και κατ' εξακολούθησιν, τους διαιτητές! Σημαίνει αυτοδικαίως ότι ο συμπαθής Μπίλης δεν κάνει να 'ναι προπονητής ομάδας νέων. Προ ημερών, τον άλλαξαν. Φυσιολογικά.

Τις προάλλες στο Σεράγεβο, εντελώς τυχαία, συνάντησα στο Στάδιο Κόσεβο (να βλέπει μαζί με άλλους «μαθητές» Βοσνία/Ερζεγοβίνη-Τσεχία για πρόκριση στο Euro των Ελπίδων) τον Σίνισα Γκόγκιτς. Σέρβος στη ρίζα αυτός, φοιτούσε σε βοσνιακό σχολείο προπονητών, γιατί «έχουν πολύ καλές σχολές εδώ», κι είχαν πάει στο ματς (και κρατούσαν σημειώσεις για να εξεταστούν μετά) ως κομμάτι της εκπαιδευτικής διαδικασίας.

Αυτός ναι, μπορεί να κάνει (στον Ολυμπιακό) δουλειά. Όπως κάνει, στην ΑΕΚ, ο ακούραστος σταχανοβίτης Τόνι (Σαβέβσκι). Όπως κάνουν, στον παραδοσιακό σε τούτο το κομμάτι Παναθηναϊκό, ο Ταράσης με τον Βονόρτα. Κανείς όμως (δεν μπορεί να κάνει δουλειά) δίχως τη συστηματική κι ασταμάτητη επιμόρφωση και εξειδίκευση.

Ισχύει και για τον Νίκο Νιόπλια, που προσλήφθηκε στην Εθνική Νέων όταν ο Γκαγκάτσης περιέκοψε τα κονδύλια και το πείραμα με τις παλαιές δόξες άρχισε να γίνεται συνείδηση ότι δεν φτούρησε. Τον πήραν, με το αντίστοιχα τυχαίο κριτήριο. Οχι να τα 'χουν καλά... με τον ΟΦΗ, φυσικά. Άλλα επειδή κάπου, κάπως, κάποτε είχαν ακουστά ότι ο Νίκος είναι ποδόσφαιρο-maniac.

Ο Νίκος έχει, πράγματι, μεράκι. Δεν ενδιαφέρθηκε πόσα θα παίρνει. Αρκεί να δουλέψει. Εχει πάθος. Σφαιρική, αν θέλετε παγκόσμια, γνώση. Εχει νοοτροπία. Εάν υπάρχει ένας άνθρωπος να διδάξει στα παιδιά πως το νούμερο ένα να αγαπήσουν και να αφοσιωθούν (πάνω από Ολυμπιακούς και Παναθηναϊκούς και ΑΕΚ, πάνω ακόμη κι απ' την Εθνική Ελλάδας) είναι το ίδιο το Παιχνίδι, το Ποδόσφαιρο, αυτός ο άνθρωπος είναι ο Νιόπλιας.

Χθες, υπό τον Νιόπλια, η Εθνική Νέων πέρασε γύρο στα προκριματικά του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος. Διόλου παράξενο ότι, σ' αυτή την ομάδα, ο πιο προηγμένος ποδοσφαιριστής είναι ο Μήτρογλου. Εχει βγει απ' το φυτώριο της... Μπορούσια Μενχενγκλάντμπαχ!