Η «πίεση ψηλά» ήταν... χθες? σήμερα οι άμυνες δίνουν μέτρα (Sportday / Αλέξης Σπυρόπουλος)

Η Ελλάδα κατέκτησε το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα δίχως να δεχθεί γκολ στα τρία νοκ άουτ παιγνίδια (90+105+90, ίσον 285 λεπτά, δίχως τις καθυστερήσεις, δηλαδή κοντά... πέντε ώρες ποδοσφαίρου). Η Ιταλία κατέκτησε το Παγκόσμιο Κύπελλο με παθητικό, σ' ολόκληρη τη διαδρομή, δύο γκολ, ένα αυτογκόλ κι ένα πέναλτι! Η Αρσεναλ έπαιξε τελικό Τσάμπιονς Λιγκ, με μηδενικό παθητικό σε δέκα (ρεκόρ) ματς σερί. Η Ελλάδα ξεκίνησε με το απόλυτο των πόντων στα προκριματικά του EURO 2008, επειδή σε 270 λεπτά, εκ των οποίων τα 180 εκτός έδρας, δηλαδή σε τεσσερεσήμισι ώρες ποδοσφαίρου, δεν δέχθηκε γκολ.

Το περσινό Τσάμπιονς Λιγκ έβγαλε τον πιο χαμηλό μέσο όρο τερμάτων την τελευταία δεκαετία (και πλέον). Δεν σημαίνει, παρά ταύτα, πως έγινε βαρετό. Τα ζητούμενα αιχμής παραμένουν να είναι η ταχύτητα και η τεχνική. Σημαίνει απλώς ότι τίποτα στη βιομηχανία του υψηλού ποδοσφαίρου δεν εξελίσσεται τόσο πολύ, και τόσο... τέλεια, όσο οι αμυντικοί μηχανισμοί. Την ερχόμενη εβδομάδα, το Τσάμπιονς Λιγκ επιστρέφει. Ο Ολυμπιακός και η ΑΕΚ ήδη έχουν δεχθεί αθροιστικά σε εννέα ώρες ποδοσφαίρου, ο καθένας στα τρία παιγνίδια του, 14 (7+7) γκολ. Ενάμιση γκολ ανά ώρα. Αρκεί για να εξηγήσει γιατί έχουν από μόλις ένα βαθμό στους ομίλους τους.

Η άμυνα είναι επιστήμη περισσότερο παρά τέχνη. Όπως με όλες τις επιστήμες, απαιτείται ασταμάτητη εγρήγορση. Παρατήρηση. Ενημέρωση. Γνώση των τάσεων. Οι 16 ομάδες που πέρασαν στα νοκ άουτ του περσινού Τσάμπιονς Λιγκ έπαιζαν, και οι 16, ζώνη με τέσσερις πίσω. Απ' τις 16 ομάδες που πέρασαν στα νοκ άουτ του Μουντιάλ, οι 14 έπαιζαν ζώνη με τέσσερις πίσω. Στις 32, οι 30. Και οι 30, επιπλέον, με τουλάχιστον ένα holding midfielder, δηλαδή το «εξάρι-άγκυρα», που όχι μόνο προστατεύει τους τέσσερις πίσω, αλλ' είναι συγχρόνως και αφετηρία (π.χ. ο Πίρλο) του κτισίματος του παιγνιδιού. Το «τουλάχιστον ένας» (τέτοιος χαφ), για 9 απ' τις 16 (καλές) ομάδες του Μουντιάλ μεταφράζεται σε «απαραιτήτως δύο» (ανασταλτικοί μέσοι). Της φιναλίστ Γαλλίας συμπεριλαμβανομένης. Φυσικά, στους νοκ άουτ γύρους, και της Ιταλίας.

Αυτή είναι, αν θέλετε, η τάση. Τέσσερις πίσω, κι άλλοι δύο μπροστά τους. Επειδή, ωστόσο, υπάρχουν και μερικά παραδείγματα επιτυχίας με τρεις (ή πέντε, ανάλογα πώς το βλέπει κανείς) πίσω, π.χ. η Ουκρανία, που έφτασε στους «8», ή η τρέχουσα CSKA Μόσχας, που ακόμη δεν έχει δεχθεί γκολ στο Τσάμπιονς Λιγκ, γι' αυτό περισσότερη αξία κι απ' το να καταγράφει κανείς την τάση της μόδας (και τα νούμερα με τις παύλες στα συστήματα) έχει η παρατήρηση του ευρύτερου ρεύματος. Ποιο είν' αυτό; Το ότι οι καλύτερες «αμυντικές» ομάδες παραχωρούν στον αντίπαλο μέτρα. Οπισθοχωρούν. Σχηματίζουν, οπισθοχωρώντας, συμπαγή μπλοκ. Η φιλοσοφία είναι «ασ' τους να έλθουν». Κι εκεί μέσα, στα συμπαγή μπλοκ, τους καταπνίγουν πρεσάροντας την μπάλα με το φουλ της ορμητικότητάς τους. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της φιλοσοφίας (ταιριαστό με τις δικές μας ανάγκες, γιατί επρόκειτο, και εκείνη, για Δαβίδ που πάλευε να επιβιώσει ανάμεσα σε Γολιάθ) ήταν, πέρυσι, η Βιγιαρεάλ.

Δεν κρύβω ότι με στενοχωρεί όταν, πολύ συχνά, στα καθ' ημάς ακούω ή διαβάζω ν' αποθεώνεται η αρετή (και... ζήτω ο προπονητής που το απαιτεί και... μπράβο στην ομάδα που το επιχειρεί) να «πιέζουμε ψηλά». Όποτε εισπράττω ότι η ομάδα θέλει να πιέσει ψηλά, θυμάμαι τα επτά του Ολυμπιακού απ' τη Γιουβέντους ή τα πέντε της Βουλγαρίας απ' τη Σουηδία (στο EURO 2004) και φυλάγομαι. Σημαίνει ότι, σε σχέση με το ρεύμα, εμείς έχουμε μείνει πίσω. Στο προηγούμενο κεφάλαιο. Δεν έχουμε πάρει χαμπάρι τη διεθνή εξέλιξη. Η διεθνής εξέλιξη είναι το ακριβώς αντίθετο. Δεν πιέζουμε ψηλά. Τους περιμένουμε πίσω. Πράγμα που επιβαρύνει με περισσότερη δουλειά, πιθανότατα, τους χαφ. Αλλ' η προτεραιότητα, και το απτό κέρδος συνάμα, είναι ότι (έτσι) συρρικνώνουμε τον, διαθέσιμο για τον επιτιθέμενο, χώρο πίσω απ' τους αμυντικούς και μπροστά απ' τον τερματοφύλακα. Ετσι, λοιπόν, σχεδόν αποκλείεται να μας βγουν στην πλάτη και να το φάμε στο τετ α τετ... ξεκούραστα, σαν αγράμματοι.

Τι ώθησε σε τούτη την αλλαγή τακτικής πλεύσης; Η αβεβαιότητα των προπονητών, η ανασφάλεια που νιώθουν με την ερμηνεία του (παθητικού και του ενεργητικού) οφσάιντ. Ο σοβαρός επαγγελματίας, πλέον, δεν το ρισκάρει. Προτιμά ν' αμύνεται, ακόμη και στα στημένα, βαθιά. Οχι... ψηλά. Έχεις, παράδειγμα, ν' αντιμετωπίσεις φάουλ απ' το πλάι. Σχηματίζεις τη γραμμή άμυνας, στο ύψος της περιοχής σου, και περιμένεις τη σέντρα. Ενας αντίπαλος πηγαίνει δεύτερο δοκάρι, καμιά δεκαριά μέτρα οφσάιντ, δεν (του) δίνεις σημασία, προσέχεις τους υπόλοιπους. Αντί σέντρα, ο εκτελεστής του φάουλ δίνει την μπάλα δίπλα, στον μπακ που έρχεται και κάνει overlapping. Αυτός φτάνει ως την τελική γραμμή και βγάζει πάσα σ' εκείνον που δεν του έχεις δώσει σημασία.

Ο οποίος, στο μεταξύ, έχει κόψει μέσα, στο πέναλτι ή στη μικρή περιοχή, πίσω απ' την κύρια γραμμή άμυνας, και περιμένει να σπρώξει, μονάχα, την μπάλα μες στα δίχτυα. Ηταν οφσάιντ, έγινε ονσάιντ, το 'σταξε... προτού καταλάβεις πώς το 'φαγες. Εννοείται πως ανάλογο παράδειγμα μπορεί κανείς να φανταστεί, με παίκτη οφσάιντ που γίνεται στη ροή της φάσης ονσάιντ και σου το κολλάει, πολύ περισσότερο σε open play. Όποιος ενδιαφέρεται να δει τη γλύκα, ας κάνει άμυνα κοντά στον κύκλο της σέντρας.

Το αμύνεσθαι και το επιτίθεσθαι είναι η μάχη του καλού με το κακό. Κάθε τελειοποιημένη εκδοχή του ενός φέρνει το τελειοποιημένο αντίδοτο του άλλου, και πάει λέγοντας. Πάντοτε, όμως, η άμυνα θα 'ναι (γι' αυτό και δίνει, διαχρονικά, το αποτέλεσμα) ένα βήμα μπροστά απ' την επίθεση. Όπως ντόπινγκ και αντιντόπινγκ. Σαν κούρσα του ανθρώπου με τη σκιά του.

Εδώ, αντίδοτο στους τελειοποιημένους αμυντικούς μηχανισμούς φαίνεται ν' αναδεικνύονται, και να προσλαμβάνουν τεράστια αξία πια, τρία πράγματα. Η αντεπίθεση. Τα στημένα. Οι σόλο ενέργειες. Κι ένα τέταρτο. Τα μακρινά σουτ. Εάν δεν υπάρχει περίπτωση να βγεις στην πλάτη και να φτάσεις στο τετ α τετ, πυροβολείς απέξω. 'Η διεισδύεις, ντριμπλάροντας ή με ένα-δύο. 'Η κατεβάζεις την αεροπορία στα φάουλ και στα κόρνερ, ή και στα αράουτ. 'Η, με το που κλέβεις την μπάλα πίσω απ' τη μεσαία γραμμή την ώρα που οι άλλοι ανεβαίνουν, έχεις βρεθεί (αλλά... ποιος μπορεί;) με τρεις μπαλιές σε τρία δευτερόλεπτα στο απέναντι τέρμα.

Στο τέλος της ημέρας, πέρα από άμυνα και επίθεση, η μία λέξη-κλειδί που οδηγεί στην επιτυχία δεν είναι ούτε η λέξη «άμυνα» ούτε η λέξη «επίθεση». Η λέξη-κλειδί είναι η ισορροπία, το balance, ανάμεσα σε άμυνα και επίθεση. Γιατί κι η Ελβετία δεν έφαγε γκολ στο Μουντιάλ. Αλλ' αποκλείστηκε... πριν από τους προημιτελικούς!