Για τα φυτώρια και το σάλαρι καπ στην Ευρώπη (Sportday / Χρίστος Χαραλαμπόπουλος)

Το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο φαίνεται ότι ξεπερνά την οικονομική κρίση που προκλήθηκε με την κατάρρευση κάποιων τηλεοράσεων που δεν άντεξαν την παράλογη κούρσα του ανταγωνισμού. Φαντάζομαι ότι η οικονομική εικόνα του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου ενισχύεται και από την ηχηρή επανεμφάνιση των ομάδων της Ανατολικής Ευρώπης, ιδίως της Ρωσίας, που έχουν πλέον την υποστήριξη ισχυρών χρηματοδοτών. Μπορεί οι τεχνολογικές εξελίξεις, όπως έχω σημειώσει αρκετές φορές παλιότερα, με την ευρεία διάδοση των ευρυζωνικών συνδέσεων και τη μεταφορά των τηλεοπτικών παιχνιδιών από τη μικρή οθόνη σε αυτή του υπολογιστή, να βελτιώσουν ακόμα περισσότερο την εικόνα, αλλά η μεταβολή θα αφορά πολύ λίγους.

Το άνοιγμα της ψαλίδας ανάμεσα στους οικονομικά ισχυρούς και τους υπολοίπους διαρκώς διευρύνεται, με αποτέλεσμα –αν η κατάσταση δεν αλλάξει– σε δύο με τρία χρόνια να έχουμε τη δημιουργία μιας μικρής ομάδας 10-15 ισχυρών οικονομικά συλλόγων, ενώ όλοι οι υπόλοιποι θα κινούνται σε μια επικίνδυνη μετριότητα. Η ΟΥΕΦΑ, διαβλέποντας τον κίνδυνο που απειλεί το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο, εξετάζει διάφορα μέτρα που θα το βοηθούσαν να ορθοποδήσει και παράλληλα θα μπορούσαν να μειώσουν την οικονομική απόσταση ανάμεσα στους ευρωπαϊκούς συλλόγους. Ενα από τα εξεταζόμενα σενάρια προβλέπει τη μείωση του ρόστερ των ομάδων στους 25 ποδοσφαιριστές, ενώ σε αυτούς τους 25 θα πρέπει να περιλαμβάνεται και ένας αριθμός ποδοσφαιριστών που θα προέρχονται από τα φυτώρια των ομάδων.
Ο αριθμός αυτός μπορεί να είναι από 5 έως 8, κάτι που θα δώσει περισσότερες ευκαιρίες σε νεαρούς ποδοσφαιριστές και θα αναγκάσει τις ομάδες να επενδύουν στα τμήματα υποδομής περισσότερο απ' ό,τι στο παρελθόν. Η παραγωγή ποδοσφαιριστών, πάντως, θα περιορίσει και τα ποσά που ξόδευαν οι ομάδες για μεταγραφές. Και ποσά για μεταγραφές μπορούσαν να ξοδεύουν μόνον οι έχοντες.

Βέβαια, η παραγωγή ταλέντων δεν είναι εύκολη υπόθεση, μια και, όπως σημείωνε πριν από λίγες μέρες σε αυτές τις σελίδες ο Αλέξης Σπυρόπουλος, το 85% των ποδοσφαιριστών που θεωρούνται ταλέντα στα 16 τους έχουν χαθεί μέχρι τα 21 τους. Πάντως, αν η ΟΥΕΦΑ καταφέρει να επιβάλει τον αριθμό των 25 ποδοσφαιριστών ανά ομάδα, θα πρέπει να περιορίσει και τον αριθμό των παιχνιδιών που δίνουν οι ομάδες –εξέλιξη που θα προκαλέσει την αντίδραση των συλλόγων, ιδίως των ισχυρών.

Νομίζω ότι κάτι τέτοιο θα φέρει πιο επιτακτικά στην επιφάνεια και το αίτημα των συλλόγων να αποζημιώνονται από τη συμμετοχή των ποδοσφαιριστών τους στις εθνικές ομάδες. Εκτός, όμως, από αυτές τις δύο πρωτοβουλίες της ΟΥΕΦΑ, υπάρχουν και δύο ακόμα, που ίσως η ευρωπαϊκή συνομοσπονδία θα άξιζε να εξετάσει. Μιλώ για ένα είδος σάλαρι καπ και την αναδιανομή των εσόδων των εθνικών πρωταθλημάτων, κάτι σαν σύστημα «Ρομπέν των δασών», που τα έπαιρνε από τους πλούσιους και τα έδινε στους φτωχούς.

Ο βασικός στόχος είναι να δημιουργηθούν ανταγωνιστικά πρωταθλήματα. Η εμπειρία της εφαρμογής αυτών των δύο μέτρων στην ομοσπονδία των ομάδων του αμερικανικού ποδοσφαίρου, του ράγκμπι, ίσως αξίζει να μελετηθεί με μεγαλύτερη προσοχή. Οταν μιλάμε για το σάλαρι καπ, μιλάμε για ένα χρηματικό ποσόν-οροφή που θα μπορούσε να ξοδέψει κάθε ομάδα μέσα σε ένα χρόνο για μισθούς και συμβόλαια ποδοσφαιριστών και προπονητών. Το πώς θα ορίσουμε αυτό το ποσόν-οροφή, που θα πρέπει να είναι το ίδιο για όλους, είναι κάτι που μπορούμε να το συζητήσουμε.

Είναι προφανές, βέβαια, ότι δεν θα κάνουμε το ποδόσφαιρο καλύτερο αν εξομοιώσουμε το ποσόν που θα μπορεί να ξοδέψει ο Ολυμπιακός με το ποσόν που θα μπορεί να ξοδέψει ο Εργοτέλης, για παράδειγμα. Παρακολουθώντας το σύστημα αναδιανομής των εσόδων στο πρωτάθλημα της λίγκας των 32 ομάδων του αμερικανικού ποδοσφαίρου, παρατηρεί κάποιος ότι σε μια περίοδο τριών χρόνων στο τέλος της δεκαετίας του '90 ένα ποσόν ύψους 312 εκατομμυρίων δολαρίων κατευθύνθηκε από τους οικονομικά ισχυρούς στους οικονομικά αδύνατους.

Φυσικά, κάτι τέτοιο αποκλείει την ατομική διαπραγμάτευση των τηλεοπτικών δικαιωμάτων, γεγονός που θα περιόριζε το χάσμα μεταξύ πλούσιων και φτωχών. Για παράδειγμα, το 47% των τηλεοπτικών εσόδων της Πρέμιερσιπ το εισπράττουν πέντε ομάδες μόνο. Τα τελευταία δέκα χρόνια, που το αμερικανικό επαγγελματικό ποδόσφαιρο εφαρμόζει το σάλαρι καπ –η παραβίαση των κανόνων του οποίου επιφέρει ποινές οικονομικές και αφαίρεσης βαθμών από το πρωτάθλημα– και το σύστημα αναδιανομής των εσόδων, κέρδισαν το πρωτάθλημα δέκα διαφορετικές ομάδες μέσα σε 12 χρόνια, ενώ στα 28 πρωταθλήματα πριν από την εφαρμογή του σάλαρι καπ οι πρωταθλήτριες ομάδες ήταν μόλις 10. Η πρόταση –αρχικά– για το σάλαρι καπ είχε γίνει από την G-14, αλλά αφορούσε μόνο τις ομάδες που ήταν μέλη της.

Μήπως θα ήταν σκόπιμο να προχωρήσει η ΟΥΕΦΑ, με την υποστήριξη της Ε.Ε., στην εφαρμογή ενός ενιαίου σάλαρι καπ σε όλη την Ευρώπη, με τις αναγκαίες τοπικές διαφοροποιήσεις; Η μεγαλύτερη πρόκληση για όλους είναι να δημιουργήσουμε πρωταθλήματα τα οποία θα τα κερδίζουν οι καλύτεροι και όχι υποχρεωτικά μόνο οι πλούσιοι.