Με το φτωχό μου το μυαλό, λέω εγώ (Sportday / Αντώνης Πανούτσος)

Μεγάλη η χάρη του Ζωγράφου, που έφερε το πρωτάθλημα στα μέτρα που όλος ο κόσμος καταλαβαίνει. «Γιατί δεν έδωσε τη δεύτερη κίτρινη στον Γεωργάτο; Αλλά αν ήθελε να ευνοήσει τον Ολυμπιακό, δεν θα είχε βγάλει την κίτρινη στον Κουλουχέρη για το μαρκάρισμα στον Παππά; Οχι, αφού εκείνη τη στιγμή δεν ήξερε ότι ο Ολυμπιακός θα βρεθεί να χάνει με 2-0 και θα χρειαστεί να βγάλει στο πιστόλι που σφυρίζει. Αλλά αν τον είχαν στείλει σε διατεταγμένη αποστολή, γιατί του έβαλαν παρατηρητή τον Νικάκη, που ήξεραν ότι δεν θα του χαριστεί; Επειδή δεν ήθελαν να καρφωθούν ότι κατέβαιναν στο ματς θωρακισμένοι και με τον Νικάκη φαινόταν ότι ο παρατηρητής ήταν εκτός συστήματος. Και γιατί διάλεξαν τον Ζωγράφο; Επειδή μετά το πέναλτι που δεν είχε δώσει υπέρ του Ολυμπιακού στο Περιστέρι, ήξεραν ότι είναι έτοιμος να σφυρίξει οτιδήποτε, για να μη λένε ότι δύο φορές αδίκησε τον Ολυμπιακό. Και τότε γιατί δεν σφύριζε πέναλτι για χέρι του Κουλουχέρη; Γιατί το πέναλτι πάντα είναι κάρφωμα για τον διαιτητή. Ακόμα και να θέλει να αβαντάρει μια ομάδα όσο μπορεί, το αποφεύγει και τη σπρώχνει με φαουλάκια στην περιοχή του αντιπάλου». Και αν νομίζετε ότι αυτά είναι ανώτερα διαιτητικά μαθηματικά, να σας πληροφορήσω ότι είναι οι απόψεις του μέσου ακροατή, όπως αυτές εκφράζονται στο ραδιόφωνο. Αυτό είναι το ποδόσφαιρο που έμαθε να βλέπει, να κρίνει και να απολαμβάνει. Μια άσκηση ισορροπιών με αντικρουόμενα συμφέροντα και τον εαυτό του σε ρόλο συνηγόρου της ομάδας του. Ενα παπαγαλάκι, ένα χολερικό πλάσμα που προσπαθεί να βρει επιχειρήματα για να φαρμακώσει την επιτυχία του άλλου.

Τι έγινε στο «Κλ. Βικελίδης»; Για να αναλυθεί πρέπει να συνυπολογιστεί η επαγγελματική διάσταση του Ζωγράφου. Ο Ζωγράφος εργαζόταν στα ΚΤΕΛ, αργότερα ήταν πλασιέ σε κοσμήματα, ρολόγια και σήμερα δουλεύει ιδιωτικός υπάλληλος σε εταιρεία. Πιθανότατα για τον Ζωγράφο, όπως και για τους περισσότερους διαιτητές, η διαιτησία είναι η ζωή του. Είναι το αντικείμενο που τους επέτρεψε να ανήκουν σε έναν χώρο, να ταξιδεύουν, να βγάζουν κάποια σοβαρά λεφτά -αφού κάθε διαιτητής περιλαμβανομένου του τέταρτου καθαρίζει σχεδόν ένα χιλιάρικο την εμφάνιση- και κυρίως να έχουν εξουσία. Να γνωρίζουν το όνομά τους και να ασχολούνται μαζί τους ο Κόκκαλης, ο Βαρδινογιάννης και άτομα αντιστοίχου μεγέθους, που στη ζωή τους δεν θα μπορούσαν να φτάσουν κοντύτερα από τον μακρινότερο φρουρό ασφαλείας του. Αυτό που λένε οι διαιτητές «η διαιτησία είναι η ζωή μου» είναι πραγματικότητα. Εάν τους κόψουν τη διαιτησία, όλα αλλάζουν. Από τα οικονομικά τους μέχρι το πώς περνούν τα Σαββατοκύριακά τους και ποιοι ασχολούνται μαζί τους. Είναι και ο λόγος που οι περισσότεροι, όταν κόψουν τη διαιτησία, ασχολούνται με τα διοικητικά. Συμπερασματικά, ο Ζωγράφος και ο κάθε Ζωγράφος είναι εύκολο αντικείμενο πίεσης και εκβιασμού.

Ο διαιτητής δουλεύει σε ένα μονοπώλιο. Αν τον τελειώσουν από την ΕΠΟ, έχει τελειώσει και από τη διαιτησία. Μαθαίνει λοιπόν γρήγορα να κολακεύει και να εξυπηρετεί τους μεγάλους του χώρου. Για παράδειγμα, η περί τυριού συζήτηση στις κασέτες της παράγκας, με τον διαιτητή έτοιμο να γίνει μεταφορέας, είναι τυπική στον χώρο. Ο διαιτητής περιμένει δωράκια και φιλοξενία από τις ομάδες και δίνει δωράκια και φιλοξενία στους παράγοντες. Για κάποιον που θα πρέπει να παίξει τον ρόλο του δικαστή, η μείωση της πραγματικότητας είναι προφανής. Επίσης, ενώ υποτίθεται ότι οι ομάδες θέλουν μια αντικειμενική διαιτησία, μέσω του Τύπου τους θυμίζουν κάθε πραγματικό και υποθετικό αμάρτημα του παρελθόντος. Από τότε που ήμουν 12 χρονών μέχρι σήμερα, το σύστημα δεν έχει αλλάξει. «Πω, πω ποιος μας έπεσε», φώναξαν οι παίκτες στο δημοτικό στάδιο Δομοκού, «ο Μπιτσιλίκης που όταν είχε διαιτητεύσει στο ματς με την Κουλιανή, είχε δώσει το ανάποδο πλάγιο άουτ από το οποίο ξεκίνησε η φάση που οδήγησε στο κόρνερ που κατέληξε στην κεφαλιά με την οποία μπήκε το καθοριστικό γκολ». Το γράφεις μια φορά και ο «Μπιτσιλίκης», που όπως κάθε διαιτητής διαβάζει εφημερίδες, παίρνει το μήνυμα. «Δυσαρεστημένοι στον Δομοκό και αν δεν τους ευχαριστήσω, αυτός που έγραψε το σημερινό μετά το ματς θα γράφει χειρότερα». Φρουουου. Στη βούλα ο Δομοκός την Κυριακή. Το κόλπο είναι παλιό, προφανές, αλλά όχι ξεπερασμένο. Δείξε στον διαιτητή ότι έχεις παράπονα και όλο και κάτι καλό θα σου συμβεί.

Γιατί οι διευθυντές των εφημερίδων δέχονται τα έντυπά τους να γίνονται μέσο εκβίασης των διαιτητών; Μπορώ να πω «από συνήθεια». Γίνεται τόσα χρόνια αυτό, που ενώ σε άλλες δυτικές χώρες μοιάζει απίθανο, σε εμάς είναι συνηθισμένη πρακτική. Η διά του Τύπου υπενθύμιση στον διαιτητή παλαιών «αμαρτιών» και η ελάχιστα καλυμμένη υπόδειξη είναι εύκολο να επανορθώσει το κακό που έκανε στο παρελθόν. Δημιουργώντας νέο προηγούμενο τώρα με την αντίπαλη ομάδα που στο μέλλον μπορεί να επανορθώσει... Αδικώντας κάποια άλλη, η οποία όμως και με αυτή στο μέλλον μπορεί να επανορθώσει. Κάθε Ελληνα διαιτητή ακολουθεί ένα μητρώο εγκλημάτων, μεγαλύτερο από της συμμορίας του Ντίλινγκερ. Σχεδόν κάθε Ελληνας διαιτητής, σχεδόν κάθε Κυριακή, προσθέτει ένα νέο έγκλημα στην εντύπωση ότι αποκαθιστά μια παλιότερη αδικία.

Τέλος, η διαιτησία πρέπει να σταματήσει να αντιμετωπίζεται σαν οπλοκατοχή. Σε προηγούμενες διαμάχες ανάμεσα στον Μητρόπουλο και τον Γκαγκάτση ήταν φανερό ότι πάνω από όλα τους ενδιέφερε να εξασφαλίσουν τον έλεγχο της διαιτησίας. Στο όνομα της ΕΠΟ και της ΕΠΑΕ, με επιχείρημα για την πρώτη ότι παγκοσμίως οι ομοσπονδίες ελέγχουν τη διαιτησία και για τη δεύτερη ότι οι επαγγελματικές ομάδες ενδιαφέρονται και άρα πρέπει να την ελέγχουν, έγιναν ομηρικές μάχες για τον έλεγχο του χώρου. Ας πούμε λοιπόν ότι η διαιτησία ήταν πραγματικά ανεξάρτητη. Τι θα ενδιέφερε κάποιον να προΐσταται κάποιου χώρου, στον οποίο ο λόγος του δεν περνάει; Ενα παραπάνω ντράβαλο θα ήταν. Με το να μάχονται όμως για τη διαιτησία, Μητρόπουλος και Γκαγκάτσης έδειχναν ότι ο έλεγχός της είναι πολύτιμος. Και για να είναι πολύτιμος, πάει να πει ότι ο λόγος τους μετράει. Οχι δηλαδή ότι είναι και κάποιο μυστικό. Στον τέταρτο χρόνο του στον Ολυμπιακό, όταν ο Σωκράτης Κόκκαλης είδε ότι πρωτάθλημα δεν παίρνει και ζήτησε τη βοήθεια του Θωμά, ο Θωμάς του είχε πει: «Το πρώτο που πρέπει να κάνεις είναι να ελέγξεις την ΕΠΟ». Και όταν μιλούσε για έλεγχο της ΕΠΟ, φυσικά δεν αναφερόταν στον έλεγχο του πρωταθλήματος 5x5. Μιλούσε για τα δικαστικά όργανα και τη διαιτησία, που στην Ελλάδα είναι ισχυρότερα από την ενδεκάδα της Ρεάλ. Αντίθετα όμως με τους «galacticos» της Ρεάλ, οι δικοί μας αντί να δώσουν θέαμα έφτιαξαν ένα διεστραμμένο κοινό. Αυτό που μόνο με τον Ζωγράφο κατάλαβε ότι η σεζόν άρχισε.
Εάν θέλουν στη Σούπερ Λίγκα να έχουν σωστή διαιτησία, οι κινήσεις είναι απλές:

1) Να συμφωνήσουν στα πρόσωπα 16-20 διαιτητών και 30 εποπτών. Δεν χρειάζεται να είναι οι καλύτεροι διαιτητές. Χρειάζεται όμως να είναι οι πλέον άφθαρτοι. Από τη στιγμή που συμφωνήσουν, να αποφασίσουν ότι με αυτούς θα ζήσουν έναν χρόνο. Οτι όποιο λάθος και να κάνουν, θα είναι προϊόν ανικανότητας και όχι εσκεμμένο, αφού το πρόβλημα της ελληνικής διαιτησίας είναι η καχυποψία. Αν οι 16 ιδιοκτήτες ομάδων δεν μπορούν να βρουν 50 άτομα που να θεωρούν ότι είναι έντιμα, ας μην ασχολούμαστε.

2) Οταν το αποφασίσουν, να ανακοινώσουν τα ονόματα. Η χειρότερη μέθοδος είναι να πάνε με τον κατάλογο στην ΕΠΟ, να αρχίσουν τις διαπραγματεύσεις και να καταλήξουν σε διαιτητές κοινής αποδοχής. Οπερ και σημαίνει διαιτητές-προστατευόμενοι προέδρων ενώσεων που με τη δύναμη της ψήφου τους μπορούν να τους επιβάλουν στον Γκαγκάτση. Ο κατάλογος που θα δημιουργηθεί πρέπει να είναι της απολύτου αποδοχής των ιδιοκτητών. Η διαιτησία μόνο αυτούς αφορά.

3) Να μην πάρουν σοβαρά το «αυτοδιοίκητο της διαιτησίας». Η διαιτησία δεν είναι αυτοσκοπός να έχουμε πρωτάθλημα και πρωταθλητή διαιτησίας. Η διαιτησία υπάρχει επειδή υπάρχουν ομάδες που έχουν το δικαίωμα να ζητούν από κοινού τους διαιτητές που θεωρούν έντιμους ή ικανούς. Οι σύνδεσμοι διαιτητών και τα υπόλοιπα όργανα έχουν υποχρέωση να επιμορφώνουν τους διαιτητές τους, αλλά τίποτα παραπάνω.

4) Από τη μέρα που οι ιδιοκτήτες των ομάδων αποφασίσουν ότι αυτοί είναι οι διαιτητές, πέναλτι στον κύκλο του κέντρου να σφυρίζουν, θα πρέπει να το θεωρούν ανθρώπινο λάθος. Ο διαιτητής δεν μπορεί να επιβιώσει κάτω από καθεστώς πίεσης. Οταν οι παράγοντες διαμαρτύρονται, επιτίθενται στα αεροδρόμια, πιέζουν διά του Τύπου και βγάζουν ανακοινώσεις, οι διαιτητές αντί για δικαστές θα παραμείνουν τρομοκρατημένα ανθρωπάκια.

Μόνο που για να γίνει αυτό που είναι και το οφθαλμοφανές, χρειαζόμαστε παράγοντες με νέα νοοτροπία. Οπως προβλεπόταν, η Σούπερ Λίγκα δεν μπόρεσε να μεταμορφώσει τους παράγοντες. Ο Σπύρος Καλογιάννης, όπως πριν από 15 χρόνια, έτσι και σήμερα ασχολείται περισσότερο με την κλήρωση των διαιτητών από ό,τι με την ομάδα του. Ο Κανελλάκης κάθεται στον πάγκο και κάνει τα μαγκιόρικα και πειραιώτικα, ο Σάββας Θεοδωρίδης ψιθυρίζει τα ωραία στα αφτιά των διαιτητών πριν μπουν στη φυσούνα και ο Ντέμης φέρνει το νέο ήθος μουρμουρίζοντας με τον trendy κύκλο του. Ο,τι έκαναν τόσα χρόνια κάνουν. Και ό,τι βλέπαμε τόσα χρόνια, θα το δούμε και φέτος.