Εκτέλεση-χαρτί στην παρτίδα της τριχοτόμησης (Sportday / Διονύσης Ελευθεράτος)

Επιδέχεται ανάλυση η φρίκη; Ενίοτε ναι. Τη χαρακτήρισαν «χαοτική εκτέλεση», αλλά κάθε λεπτομέρειά της έδειχνε καλοσχεδιασμένη, με κριτήρια «επικοινωνιακά» –κυρίως οι ζητωκραυγές των δημίων υπέρ του σιίτη ηγέτη Μοκτάντα αλ Σαντρ. Χαρακτηρίστηκε, επίσης, «αμερικανική επίδειξη ισχύος». Κι όμως...

Ο απαγχονισμός του Σαντάμ Χουσεΐν στην ουσία συνιστούσε αγωνιώδη προσπάθεια της αμερικανικής κυβέρνησης να προσφέρει μια ψευδαίσθηση «νίκης» στο εσωτερικό των ΗΠΑ, καλύπτοντας –στο μέτρο του εφικτού– την αποτυχία της στο Ιράκ. Επιπλέον, να διαμορφώσει στην ίδια τη ρημαγμένη χώρα τις προϋποθέσεις για το «καλύτερο» δυνατό –πάντα με γνώμονα τους αμερικανικούς σχεδιασμούς. Ποιο είναι αυτό; Πιθανότατα η τριχοτόμησή της!

Στις ΗΠΑ η κυβέρνηση Μπους αντιμετώπιζε ήδη ένα υπολογίσιμο ρεύμα υπέρ της αποχώρησης των αμερικανικών στρατευμάτων από το Ιράκ, ειδικά μετά την εκπόνηση της έκθεσης Μπέικερ-Χάμιλτον. Το ρεύμα αυτό όφειλε να το ανακόψει όσο υπήρχε ακόμα καιρός. Πώς όμως; Η επιδρομή στο Ιράκ υποτίθεται ότι έγινε για να εντοπιστούν τα περιβόητα όπλα μαζικής καταστροφής: όσα βρέθηκαν στο... Βατικανό, άλλα τόσα «ανακαλύφθηκαν» και στο Ιράκ.

Δύο 24ωρα μετά την εκτέλεση του Σαντάμ σκοτώθηκε ο 3.000ός πεζοναύτης στο Ιράκ: μόνο οι πρώτοι 170 έχασαν τη ζωή τους πριν ολοκληρωθεί η κατοχή της χώρας. Οι υπόλοιποι, υπό συνθήκες «αμερικανικού ελέγχου». Το Ιράκ είναι ήδη βυθισμένο στο χάος και τις εμφύλιες συγκρούσεις, οι οποίες, όμως, μέχρι τώρα κάθε άλλο παρά μείωσαν τις επιθέσεις εναντίον των αμερικανικών στρατευμάτων. Η κυβέρνηση ανδρεικέλων του σιίτη πρωθυπουργού Νούρι αλ Μάλικι δεν διαθέτει κύρος, ούτε ισχύ: όλοι ξέρουν πως εάν τυχόν αποχωρούσαν από τη χώρα οι Αμερικανοί, εκείνη θα κατέρρεε αυθημερόν.

Υπό αυτές τις συνθήκες, η εκτέλεση του Σαντάμ –προοίμιο, πιθανότατα, της εξολόθρευσης κι άλλων «πρωτοπαλίκαρων» του Μπάαθ– φάνταζε ως το μοναδικό υποκατάστατο κάποιου «επιτεύγματος» στο Ιράκ. Μια εκτέλεση; Ναι, μια εκτέλεση. Η αμερικανική κοινωνία είναι εξοικειωμένη με τη θανατική ποινή και, επιπλέον, γοητεύεται από τους συμβολισμούς: όταν κρέμεται από την άκρη ενός σχοινιού ο «ντεσπεράντο», είτε πρόκειται για φονιά είτε για ζωοκλέφτη είτε για μαύρο δούλο που αποπειράθηκε να αποδράσει είτε για πρώην σύμμαχο, το «έργο» αποκτά ενδιαφέρον. Κάπως έτσι, η κυβέρνηση Μπους ευελπιστεί ότι θα εξασφαλίσει χρόνο κι ανοχή για να συνεχίσει. Στην πεπατημένη μεν, αλλά με «αναπροσαρμοσμένη» στρατηγική...

Η Ουάσινγκτον συνειδητοποιεί ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο, πλέον, να ελέγξει το ενιαίο Ιράκ. Η διάσπασή του σε τρία κράτη φαντάζει ως η καλύτερη δυνατή λύση για τις ΗΠΑ. Τρία κράτη –το κουρδικό, το σιιτικό και το σουνιτικό. Με τα πετρέλαια της χώρας να μοιράζονται ανάμεσα στα δύο πρώτα και το τρίτο να μη διαθέτει... σταγόνα.

Εάν το μοντέλο της τριχοτόμησης τελεσφορήσει, οι ΗΠΑ θα πετύχουν όλα όσα οραματίζονται: να βάλουν στο χέρι τα πετρέλαια του Ιράκ και να τονώσουν τον στρατηγικό ρόλο τους στην περιοχή με μια «πολιτική λύση» made in USA. Το εγχείρημα, βεβαίως, δεν είναι τόσο απλό: από τα τρία (να τα χαρακτηρίσουμε «εν δυνάμει»;) κράτη μόνο το κουρδικό θα έχει a priori φιλοαμερικανική γραμμή πλεύσης. Οι σιίτες κάθε άλλο παρά είναι «δεδομένοι» για την Ουάσινγκτον. Οι σχέσεις τους με τις ΗΠΑ θα εξαρτώνται από τις αντίστοιχες της Ουάσινγκτον με την Τεχεράνη: το άκρον άωτον της αβεβαιότητας...

Ενδεικτική είναι η δήλωση του προέδρου του Ιράν, Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ: «Η εκτέλεση του Σαντάμ Χουσεΐν αποδεικνύει ότι δεν πρέπει να εμπιστεύεσαι τις ΗΠΑ». Είδατε; Η κυβέρνηση του Ιράν ευφράνθηκε με τον απαγχονισμό του θανάσιμου εχθρού, αντελήφθη –προφανώς– ότι η εκτέλεση ήταν, εκτός των άλλων, «κλείσιμο του ματιού» της Ουάσινγκτον προς την Τεχεράνη, αλλά το ηθικό δίδαγμα παρέμεινε ακλόνητο: «Μην εμπιστεύεστε τους Αμερικανούς και το πτώμα του Σαντάμ φέροντας»!

Δεν είναι μόνο το εύθραυστο των αμερικανοσιιτικών σχέσεων που προσδιορίζει τον συντελεστή δυσκολίας του μοντέλου της τριχοτόμησης. Επενεργούν κι άλλοι παράγοντες: τα αραβικά κράτη της περιοχής είναι σουνιτικά, συμπεριλαμβανομένων των φιλοαμερικανικών καθεστώτων. Στην περίπτωση κατά την οποία οι σουνίτες του Ιράκ δώσουν «νυν υπέρ πάντων αγώνα», διαπιστώνοντας ότι η μοίρα που τους επιφυλάσσεται είναι ο μαρασμός, η στάση των σουνιτικών αραβικών κρατών θα είναι ένας ακόμα αστάθμητος παράγοντας. Αφήστε την έκρηξη εθνικιστικού αντιαμερικανισμού στην Τουρκία εάν ιδρυθεί κουρδικό κράτος...

Επαναλαμβάνουμε, όμως: οι ΗΠΑ αναγκάζονται να στραφούν για τα καλά στο «διαίρει και βασίλευε», το πανάρχαιο δόγμα της βρετανικής πολιτικής, ακριβώς επειδή απέτυχαν οικτρά να ελέγξουν το Ιράκ στη σημερινή μορφή του. Είναι ίσως το τελευταίο χαρτί του. Και η εκτέλεση του Σαντάμ ήταν φύλλο σε αυτήν ακριβώς την παρτίδα.

Γιατί; Μα είναι απλό: αν η τριχοτόμηση του Ιράκ προβάλλει στον ορίζοντα ως η μοναδική ενδεδειγμένη για τα αμερικανικά συμφέροντα λύση, τότε θα πρέπει να παρουσιαστεί και ως «καλή για όλους». Έστω και ως «αναγκαίο κακό».

Ασφαλέστερος δρόμος γι' αυτό; Περισσότερο μίσος και αίμα ανάμεσα στους σουνίτες και τους σιίτες. Τόσο απλά, τόσο κυνικά. Μέχρι τώρα ο εμφύλιος στο Ιράκ ήταν ένα από τα πολλά επιχειρήματα όσων επισημαίνουν ότι οι ΗΠΑ τα «θαλάσσωσαν». Αυτό το στίγμα η Ουάσινγκτον δεν μπορεί να το αποφύγει, οπότε τι κάνει; Προσπαθεί να το μετατρέψει σε πλεονέκτημα με φόντο τη στρατηγική της τριχοτόμησης.
Να γιατί μόνο αφελείς θα πίστευαν ότι οι ζητωκραυγές υπέρ του σιίτη κληρικού Μοκτάντα αλ Σαντρ, λίγο πριν θανατωθεί ο Σαντάμ, ήταν απόρροια του φανατισμού ή ενθουσιασμού των δημίων –και τίποτα περισσότερο. Ηταν συνειδητή υποδαύλιση του μίσους που χωρίζει σουνίτες και σιίτες σε παγκόσμια προβολή.

Η εκδοχή σύμφωνα με την οποία η κυβέρνηση του Αλ Μάλικι «θύμωσε» με το συμβάν και τη διοχέτευση των εικόνων σε ολόκληρη την υφήλιο είναι κωμικοτραγική. Περίπου τόσο όσο και η απόπειρα των ΗΠΑ να «πείσουν» ότι παρέδωσαν τον Σαντάμ πιστεύοντας πως η εκτέλεση θα γινόταν... αργότερα, δηλαδή μετά τη θρησκευτική εορτή των μουσουλμάνων. Λες και δεν είναι πασίγνωστο ότι οι ανώτατοι Ιρακινοί κυβερνητικοί αξιωματούχοι, ένας εκ των οποίων, μάλιστα, παρέστη στην εκτέλεση, ζητούν την άδεια των Αμερικανών ακόμα και για να φτερνιστούν...

ΑΥΡΙΟ: τα αιμοσταγή «πρωτοπαλίκαρα» του Σαντάμ που πήραν άφεση αμαρτιών και πολλά... δολάρια.