It’s the economy, stupid... (SportDay / Χρίστος Χαραλαμπόπουλος)

Από την πτώση του τείχους του Βερολίνου και μετά η διαδικασία που ονομάζουμε και αντιλαμβανόμαστε ως παγκοσμιοποίηση προχωρεί με πολύ γρήγορο ρυθμό. Ως φαίνεται, πλέον οι περισσότερες ερωτήσεις που αφορούν την πολιτική και την οικονομία έχουν μία –κυρίως– απάντηση.

Την αγορά. Το 1996, λίγο πριν ο Κλίντον κερδίσει τη δεύτερη θητεία του στον Λευκό Οίκο, ήταν πεπεισμένος ότι θα συνέχιζε να βρίσκεται στο Οβάλ Γραφείο για τέσσερα ακόμα χρόνια, στα οποία θα μπορούσε να ολοκληρώσει το έργο του. Πολλοί, βέβαια, υποστηρίζουν ότι το έργο που ο Κλίντον ήθελε να ολοκληρώσει ήταν η συγγραφή ενός best seller με τον τίτλο «Οι εκατό πίπες που συγκλόνισαν τον κόσμο».

Ενας από τους επιτελείς του τότε τον είχε ρωτήσει για ποιο λόγο πιστεύει ότι θα κερδίσει τις εκλογές και ο Κλίντον του είχε απαντήσει: «Ιt’s the economy, stupid». Και η αλήθεια είναι ότι στην οκταετία του Κλίντον η αμερικανική οικονομία γνώρισε πρωτοφανείς ρυθμούς ανάπτυξης.

Η αγορά φαίνεται να είναι και η απάντηση σε αρκετά ερωτήματα που αφορούν και το ποδόσφαιρο. Στο ερώτημα «γιατί το Παγκόσμιο Κύπελλο έγινε στα γήπεδα της Νότιας Κορέας και της Ιαπωνίας;», η απάντηση είναι η τεράστια κινέζικη αγορά του 1,3 δισ. καταναλωτών.

Η είσοδος σε μια αγορά δεν γίνεται αιφνιδιαστικά και εν είδει απόβασης πεζοναυτών. Χρειάζονται μελέτη του χώρου, στρατηγική, δημιουργία γεφυρών, δημοσιότητα, υποδομές, δίκτυα και κεφάλαια. Οι μεγάλες πολυεθνικές με τις οποίες η ΦΙΦΑ έχει πολύ καλές σχέσεις –ή και κάτι παραπάνω– από τετραετίας σχεδίαζαν την είσοδό τους στην κινέζικη αγορά. Η ανάθεση των Ολυμπιακών του 2008 στο Πεκίνο και η είσοδος της Κίνας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου αποτέλεσαν το σημείο εκκίνησης ενός άγριου ανταγωνισμού. Το Παγκόσμιο Κύπελλο ήταν μία ακόμα γέφυρα μέχρι το 2008. Γενικά, ο αθλητισμός και τα μεγάλα αθλητικά γεγονότα, λόγω της υψηλής τηλεθέασης που συγκεντρώνουν, είναι πολύ αποδοτικά για τις πολυεθνικές εταιρείες.

Οι ποδοσφαιρικές ομάδες μπορεί να μην έχουν ακόμα τα οικονομικά μεγέθη των μεγάλων πολυεθνικών, αλλά κινούνται προς αυτή την κατεύθυνση. Αγγλικές ομάδες που αποτελούν ισχυρά brand names αγοράζονται από Αμερικανούς εκατομμυριούχους, Ρώσοι μεγιστάνες επενδύουν στο ποδόσφαιρο, η ΟΥΕΦΑ δίνει βάρος στη διοικητική, οικονομική και οργανωτική δομή των ομάδων που παίρνουν μέρος στις ευρωπαϊκές διασυλλογικές οργανώσεις, η Ευρωπαϊκή Ενωση επικεντρώνει την προσοχή της στο επαγγελματικό ποδόσφαιρο και τα χαρακτηριστικά του ανταγωνισμού που κορυφώνεται διαρκώς στη γηραιά ήπειρο, ενώ η συζήτηση για το μέλλον και τα χαρακτηριστικά του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου περιστρέφεται όλο και περισσότερο γύρω από τους προϋπολογισμούς και τα οικονομικά χαρακτηριστικά του παιχνιδιού.

Δεν είμαι σίγουρος ότι η ένταξη των ποδοσφαιρικών ομάδων στο σύμπαν της αγοράς θα βελτιώσει την ποιότητα του ποδοσφαίρου, αλλά καταλαβαίνω ότι είναι μια ένταξη αναπόφευκτη. Και όποιος αγνοεί αυτή την πραγματικότητα είναι καταδικασμένος να μείνει στο περιθώριο ή να εξαφανιστεί.

Στην ποδοσφαιρική πραγματικότητα της Ελλάδας όλοι δηλώνουν πως υπολογίζουν τα οικονομικά μεγέθη, αλλά η εικόνα δείχνει το ακριβώς αντίθετο. Και αυτή την αντίθεση ήρθαν να τη διορθώσουν τα μέτρα για την καταπολέμηση της βίας που αποφάσισε πριν από λίγες μέρες η κυβέρνηση. Διότι το διακύβευμα είναι να προφυλαχθούν τα οικονομικά συμφέροντα των Ελλήνων επενδυτών στον χώρο του ποδοσφαίρου και, φυσικά, τα μελλοντικά κέρδη τους από την εκμετάλλευση ενός υπερτιμημένου προϊόντος και των υπηρεσιών που το συνοδεύουν.

Δεν είναι, άλλωστε, το μόνο υπερτιμημένο προϊόν που ο Ελληνας καταναλωτής θα πληρώσει αδιαμαρτύρητα, σε μια αγορά που όλα ακριβαίνουν διαρκώς, εκτός από την αξιοπρέπεια και την ανθρώπινη ζωή.

Οι εξοπλισμοί της ειρήνης

Αγαπημένη ασχολία δεν είναι, αλλά είναι ενταγμένη στη δημοσιογραφική ρουτίνα της ενημέρωσης. Μιλώ για τις επισκέψεις σε ιστοσελίδες που αποτελούν πηγή στατιστικών και πληροφοριών για διάφορα ζητήματα, το ενδιαφέρον των οποίων εξαρτάται από τις ανησυχίες τόσο του δημοσιογράφου όσο και του αναγνώστη. Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες και πολυθεματικές ιστοσελίδες πληροφοριών είναι αυτή του ΟΗΕ.

Από εκεί, λοιπόν, αντλώ την πληροφορία ότι περισσότερα από ένα τρισεκατομμύριο ευρώ τον χρόνο είναι ο τζίρος των πολεμικών βιομηχανιών στις πλάτες των πολιτών ολοκλήρου του κόσμου, ένας τζίρος που αυξάνεται, μια και περισσότερες από 50 κρίσεις καταγράφονται στον πλανήτη και η απειλή του πολέμου και της τρομοκρατίας αποτελεί μόνιμη επωδό του πλανητάρχη και των κυβερνήσεων των πολιτισμένων χωρών. Ενα τρισεκατομμύριο δολάρια τον χρόνο για όπλα, την ώρα που, όπως αναφέρει η UNICEF, περισσότερα από 5.500 παιδιά πεθαίνουν κάθε μέρα σε όλον τον κόσμο από έλλειψη εμβολίων (2.000.000 παιδιά τον χρόνο), όταν με 55 ευρώ εξασφαλίζονται οι απαραίτητες δόσεις εμβολίων πολιομυελίτιδας για την ανοσοποίηση 300 παιδιών. Είναι τραγικό να μαθαίνεις ότι περίπου 34.000.000 νεογέννητα τον χρόνο μένουν απροστάτευτα, μια και δεν εμβολιάζονται.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, όπως και στην Ελλάδα, οι αμυντικές δαπάνες αυξάνονται κάθε χρόνο, με ελάχιστες εξαιρέσεις. Παρ' ότι αριθμητικά οι εξοπλισμοί μειώνονται, οι δαπάνες αυξάνονται. Αυτό διότι τα νέα οπλικά συστήματα έχουν τεράστιο κόστος σε σχέση με αυτά της περασμένης 20ετίας. Την περίοδο 1985-1999, σύμφωνα με τα στοιχεία, παγκοσμίως υπήρχε μικρή κάμψη, αλλά από το 1999 μέχρι σήμερα οι δαπάνες για τους εξοπλισμούς αυξάνονται.

Το 1999 όλες οι χώρες του κόσμου ξόδεψαν για όπλα και έρευνα 788 δισ. δολ., ενώ σήμερα υπολογίζεται ότι θα πληρώσουν στις πολεμικές βιομηχανίες πάνω από ένα (1) τρισ. δολάρια. Μετά το τέλος του «Ψυχρού Πολέμου» και μέχρι τη δεκαετία του 1980 οι παγκόσμιες στρατιωτικές δαπάνες ακολούθησαν ανοδική πορεία. Επειτα υπήρξε σχετική πτώση, από το 1990 μέχρι το 1999. Βούτυρο στο ψωμί των πολεμικών βιομηχανιών η 11η Σεπτεμβρίου, που τίναξε στα ύψη τους αμυντικούς προϋπολογισμούς των χωρών με την αιτιολογία της αντιμετώπισης της τρομοκρατίας.

Από το 1999 μέχρι και σήμερα, σε ό,τι αφορά την παραγωγή και την εξαγωγή οπλικών συστημάτων, παρατηρείται τεράστια αύξηση. Είναι, άλλωστε, χαρακτηριστικό ότι στις ΗΠΑ το ήμισυ της δημόσιας χρηματοδότησης που διατίθεται για την έρευνα και την ανάπτυξη κατευθύνεται σε στρατιωτικά προγράμματα. Φαίνεται, λοιπόν, ότι οι εξοπλισμοί στο όνομα της ειρήνης έχουν κοινά χαρακτηριστικά με τα πηδήματα που γίνονται για την υπεράσπιση της παρθενίας.