Το σχέδιο Τραμπ για τη Γάζα μπαίνει στην επόμενη φάση – Οι «παγίδες»

Μετά από μια δίμηνη διαδικασία γεμάτη καθυστερήσεις και καταγγελίες για παραβιάσεις εκατέρωθεν - και με τα λείψανα ενός ομήρου να παραμένουν στη Γάζα - η πρώτη φάση της εκεχειρίας Ισραήλ – Χαμάς, που επιτεύχθηκε με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ, έχει σχεδόν ολοκληρωθεί. Σύντομα, το σχέδιο Τραμπ αναμένεται να προχωρήσει σε μια πολύ πιο περίπλοκη δεύτερη φάση, που θα μπορούσε να αναδιαμορφώσει τη Μέση Ανατολή.

Το σχέδιο 20 σημείων του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ - το οποίο εγκρίθηκε από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ - παρουσιάζει ένα φιλόδοξο όραμα για τον τερματισμό της κυριαρχίας της Χαμάς στη Γάζα.

Εάν επιτύχει, θα οδηγήσει στην ανοικοδόμηση μιας αποστρατιωτικοποιημένης Γάζας υπό διεθνή εποπτεία, στην ομαλοποίηση των σχέσεων μεταξύ Ισραήλ και αραβικού κόσμου και σε μια πιθανή πορεία προς την παλαιστινιακή ανεξαρτησία.

Αλλά αν η συμφωνία κολλήσει, η Λωρίδα της Γάζα θα μπορούσε να παγιδευτεί σε ένα ασταθές «κενό» για τα επόμενα χρόνια: Η Χαμάς θα εξακολουθεί να ελέγχει τμήματα του παλαιστινιακού θύλακα, ο ισραηλινός στρατός θα επιβάλλει μια επ' αόριστον κατοχή και οι κάτοικοι της Λωρίδας της Γάζα θα παραμένουν άστεγοι, άνεργοι, ανίκανοι να ταξιδέψουν στο εξωτερικό και εξαρτημένοι από τη διεθνή βοήθεια για να επιβιώσουν.

Ο πρωθυπουργός του Κατάρ και βασικός διαμεσολαβητής, Μοχάμεντ μπιν Αμπντουλραχμάν Αλ Θάνι, δήλωσε το Σαββατοκύριακο ότι η εκεχειρία βρίσκεται σε κρίσιμο σημείο, ενώ ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου πρόκειται να μεταβεί στον Λευκό Οίκο αυτόν τον μήνα για να συζητήσει τα επόμενα βήματα.

Ακολουθεί μια πιο προσεκτική ματιά στα επόμενα στάδια της εκεχειρίας και τις πιθανές παγίδες.

Διεθνής στρατιωτική «ειρηνευτική» δύναμη για τη Γάζα
Το σχέδιο Τραμπ προβλέπει τη δημιουργία μιας διεθνούς δύναμης — γνωστής ως Διεθνής Δύναμη Σταθεροποίησης — για τη διατήρηση της ασφάλειας και την εκπαίδευση της παλαιστινιακής αστυνομίας ώστε κάποια μέρα να αναλάβει την εξουσία. Αυτή η δύναμη δεν έχει ακόμη σχηματιστεί και δεν έχει ανακοινωθεί ημερομηνία ανάπτυξης.

Ορισμένες χώρες — συμπεριλαμβανομένων της Αιγύπτου, της Τουρκίας, της Ινδονησίας, του Πακιστάν και της Ινδονησίας — έχουν εκφράσει την προθυμία τους να συμμετάσχουν. Ωστόσο, δεν έχουν ληφθεί οριστικές αποφάσεις.

Αμερικανός αξιωματούχος, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας στο Associated Press, δήλωσε ότι οι χώρες - εταίροι πραγματοποιούν συναντήσεις αυτόν τον μήνα για την οριστικοποίηση των επιχειρήσεων και προέβλεψε «στρατιωτικές δυνάμεις επί τόπου» στις αρχές του 2026.

Η παγίδα: Η δομή της διοίκησης και οι αρχές της διεθνούς στρατιωτικής δύναμης παραμένουν άγνωστες.

Η Χαμάς λέει ότι θα αντιταχθεί σε οποιεσδήποτε προσπάθειες της Δύναμης να την αφοπλίσει και τα έθνη που θέλουν να συνεισφέρουν, ίσως να μην θέλουν να διακινδυνεύσουν συγκρούσεις με την Χαμάς.

Το Ισραήλ, εν τω μεταξύ, διστάζει να εμπιστευτεί έναν διεθνή οργανισμό για τις ανάγκες ασφαλείας του.

Συμβούλιο Ειρήνης
Ο Τραμπ δήλωσε ότι θα ηγηθεί ενός διεθνούς συμβουλίου , το οποίο θα έχει την εποπτεία μιας επιτροπής Παλαιστινίων τεχνοκρατών που θα διαχειρίζονται τις καθημερινές υποθέσεις της Γάζας.

Το συμβούλιο θα επιβλέπει την ανοικοδόμηση και μια αόριστη διαδικασία μεταρρύθμισης από την Παλαιστινιακή Αρχή, με στόχο μια μέρα να επιτραπεί σε μία διεθνώς αναγνωρισμένη αρχή να κυβερνήσει τη Γάζα.

Η παγίδα: Η βασική πρόκληση θα είναι η σύσταση ενός συμβουλίου που θα μπορεί να συνεργαστεί με το Ισραήλ, τη Χαμάς, τους μεσολαβητές και τις διεθνείς υπηρεσίες βοήθειας.

Μέχρι στιγμής, ο Τραμπ είναι το μόνο μέλος του συμβουλίου που έχει οριστεί επίσημα, αν και το όνομα του πρώην Βρετανού πρωθυπουργού Τόνι Μπλερ έχει αναφερθεί ως πιθανότητα.

Ένας άλλος Αμερικανός αξιωματούχος, μιλώντας επίσης υπό τον όρο της ανωνυμίας για τις κεκλεισμένων των θυρών διαβουλεύσεις, λέει ότι τα μέλη του συμβουλίου θα ανακοινωθούν τις επόμενες εβδομάδες.

Μια παλαιστινιακή κυβέρνηση τεχνοκρατών
Οι Παλαιστίνιοι πρόκειται να σχηματίσουν μια «τεχνοκρατική, απολιτική» επιτροπή για τη διαχείριση των καθημερινών υποθέσεων στη Γάζα, υπό την επίβλεψη του Συμβουλίου Ειρήνης.

Η παγίδα: Τα μέλη της επιτροπής δεν έχουν ανακοινωθεί. Η αντίθεση του Ισραήλ στο να συμμετέχουν σε αυτήν Παλαιστίνιοι που συνδέονται με τη Χαμάς ή την Παλαιστινιακή Αρχή θα μπορούσε να δυσχεράνει την επιλογή τους.

Επίσης, δεν είναι σαφές εάν η επιτροπή θα δώσει στους Παλαιστίνιους πραγματική φωνή στην κυβέρνηση ή θα υπάρχει μόνο για να εφαρμόζει αποφάσεις του Συμβουλίου Ειρήνης.

Εάν η επιτροπή θεωρηθεί απλώς ως «βιτρίνα», κινδυνεύει να μην κερδίσει δημόσια υποστήριξη και ορισμένες προσωπικότητες μπορεί να διστάσουν να συμμετάσχουν σε αυτήν.

Ανοικοδόμηση και ανασυγκρότηση
Το σχέδιο του Τραμπ προβλέπει ένα σχέδιο οικονομικής ανάπτυξης για την «ανοικοδόμηση και την ενεργοποίηση της Γάζας», η οποία υπέστη εκτεταμένες καταστροφές κατά τη διάρκεια του πολέμου και όπου οι περισσότεροι από τους 2 εκατομμύρια κατοίκους της περιοχής είναι εκτοπισμένοι και άνεργοι.

Τα Ηνωμένα Έθνη έχουν εκτιμήσει ότι το κόστος της ανοικοδόμησης της Γάζας θα ανέλθει σε 70 δισεκατομμύρια δολάρια.

Η παγίδα: Η συγκέντρωση αυτών των χρημάτων θα είναι δύσκολη. Ακόμα πιο δύσκολη θα ήταν η εύρεση ενός σχεδίου αποδεκτού από τις πολλές εμπλεκόμενες κυβερνήσεις, μαζί με τους εταίρους τους από τον ιδιωτικό τομέα.

Μέχρι αυτή την στιγμή, δεν έχει ανακοινωθεί κανένα ολοκληρωμένο, επίσημο τέτοιο σχέδιο. Σαν πρώτο βήμα, η Αίγυπτος αναμένεται να φιλοξενήσει μια διάσκεψη αυτόν τον μήνα για να δεσμευτούν οι χώρες - δωρητές βοήθεια για την ανοικοδόμηση.

Αφοπλισμός της Χαμάς
Η συμφωνία κατάπαυσης του πυρός προβλέπει ότι η Χαμάς θα παραδώσει όλα τα όπλα της υπό την επίβλεψη διεθνών παρατηρητών. Στους μαχητές που θα αφοπλιστούν θα χορηγηθεί αμνηστία και η επιλογή να εγκαταλείψουν τη Γάζα.

Η παγίδα: Η Χαμάς, της οποίας η ιδεολογία βασίζεται στην ένοπλη αντίσταση κατά του Ισραήλ, λέει ότι δεν θα αφοπλιστεί, μέχρι το Ισραήλ να τερματίσει την κατοχή των παλαιστινιακών εδαφών.

Ο Μπάσεμ Ναΐμ, ανώτερος αξιωματούχος της Χαμάς, δήλωσε στο Associated Press ότι η ομάδα είναι ανοιχτή στο να «παγώσει ή να αποθηκεύσει» τα όπλα της όσο λαμβάνει χώρα μια πολιτική διαδικασία, ίσως και για πολλά χρόνια. Όμως, δεν είναι σαφές εάν αυτό είναι αρκετό για το Ισραήλ.

Η αποτυχία αφοπλισμού της Χαμάς θα μπορούσε να οδηγήσει σε ανανεωμένες μάχες με το Ισραήλ, συγκρούσεις με διεθνή στρατεύματα και να εμποδίσει την πρόοδο στο υπόλοιπο ειρηνευτικό σχέδιο.

Ισραηλινές αποσύρσεις
Σύμφωνα με την εκεχειρία, το Ισραήλ πρόκειται να αποσυρθεί από ολόκληρη τη Λωρίδα της Γάζας, με εξαίρεση μια μικρή ζώνη ασφαλείας κατά μήκος των συνόρων.

Το σχέδιο αναφέρει ότι οι περαιτέρω αποσύρσεις θα βασίζονται σε «πρότυπα, ορόσημα και χρονοδιαγράμματα που συνδέονται με την αποστρατιωτικοποίηση» που θα διαπραγματευτούν το Ισραήλ, οι ΗΠΑ, η διεθνής δύναμη και άλλοι «εγγυητές».

Προς το παρόν, το Ισραήλ διατηρεί τον έλεγχο εδαφών λίγο περισσότερων από το ήμισυ του θύλακα.

Η παγίδα: Δεν υπάρχουν συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα για περαιτέρω αποσύρσεις και το Ισραήλ μπορεί να αρνηθεί να υποχωρήσει από τα εδάφη που ήδη έχει καταλάβει.

Ο αρχηγός του στρατού, Αντιστράτηγος Εγιάλ Ζαμίρ, χαρακτήρισε τη λεγόμενη Κίτρινη Γραμμή που χωρίζει το τμήμα της Γάζας που ελέγχεται από το Ισραήλ από το υπόλοιπο «νέα σύνορα» που θα χρησιμεύσουν ως «προκεχωρημένη αμυντική γραμμή για τις κοινότητές μας».

Παλαιστινιακή Αρχή
Το σχέδιο προβλέπει τη μεταρρύθμιση της Παλαιστινιακής Αρχής, η οποία διοικεί τη Δυτική Όχθη, και τη δημιουργία συνθηκών για μια «αξιόπιστη οδό» προς μία νέα παλαιστινιακή κρατική υπόσταση.

Παλαιστίνιοι αξιωματούχοι συναντήθηκαν με τον Μπλερ και Αμερικανούς αξιωματούχους και δήλωσαν ότι έχουν ξεκινήσει μεταρρυθμίσεις σε βασικούς τομείς όπως η διαφθορά, το εκπαιδευτικό σύστημα και οι αποζημιώσεις σε οικογένειες κρατουμένων, που καταδικάστηκαν για επιθέσεις εναντίον Ισραηλινών.

Η παγίδα: Το Ισραήλ απορρίπτει τη δημιουργία ενός παλαιστινιακού κράτους και αντιτίθεται σε οποιονδήποτε ρόλο της παλαιστινιακής αρχής στη μεταπολεμική Γάζα. Έτσι, ενδέχεται να αντιταχθεί σε προσπάθειες για την υλοποίησή της, ακόμη και αν γίνουν ορισμένες μεταρρυθμίσεις.

Χωρίς μια προοπτική παλαιστινιακής υπόστασης, οποιαδήποτε παλαιστινιακή υποστήριξη για το νέο σύστημα θα μπορούσε να καταρρεύσει.

Το σχέδιο επίσης δεν προσφέρει σαφή σημεία αναφοράς ή χρονοδιαγράμματα για τη διαδικασία μεταρρύθμισης.

Πηγή: skai.gr