Υψώνουν «τείχος» προστασίας στα νησιά των Κυκλάδων

Να απαγορευτούν οι στρατηγικές επενδύσεις στον τουρισμό στις Κυκλάδες ζητούν με απόφαση του συλλογικού οργάνου τους οι δήμαρχοι των νησιών. Οπως επισημαίνουν, οι μεγάλης κλίμακας τουριστικές επενδύσεις είναι μη παραγωγικές, καθώς έχουν καθαρά χαρακτήρα real estate. Περαιτέρω με τη συνένωση εκτάσεων σε εκτός σχεδίου περιοχές δημιουργούν στην πράξη νέους οικισμούς, που δεν έχουν σχέση με την κλίμακα των οικισμών των νησιών ή το τοπίο, το οποίο αλλοιώνουν και ριζικά.

Η παρέμβαση των δημάρχων έρχεται σε συνέχεια μιας συζήτησης που έχει ανοίξει τα τελευταία χρόνια σχετικά με τη σκοπιμότητα της πριμοδότησης τουριστικών επενδύσεων στις πιο ανεπτυγμένες, έως και κορεσμένες τουριστικά περιοχές της χώρας.

Η απόφαση της Περιφερειακής Ενωσης Δήμων (ΠΕΔ) Νοτίου Αιγαίου βασίστηκε σε εισήγηση του δημάρχου Θήρας, Νίκου Ζώρζου. Οπως αναφέρει η εισήγηση, «τα τελευταία χρόνια οι λεγόμενες στρατηγικές επενδύσεις για τον τουρισμό έχουν μετατραπεί σε όχημα αλλοίωσης του φυσικού, πολιτιστικού και κοινωνικού ιστού των νησιών», καθώς το θεσμικό πλαίσιο που τις συνοδεύει «αντί να φέρνει βιώσιμη ανάπτυξη, χρησιμοποιείται για να παρακάμπτει τους δήμους, να αγνοεί τη φέρουσα ικανότητα και να εξυπηρετεί ιδιωτικά συμφέροντα σε βάρος του Δημοσίου».

Οι δήμαρχοι των Κυκλάδων καταγράφουν τις συνέπειες της πριμοδότησης, μέσω προνομιακών καθεστώτων, μεγάλων τουριστικών αναπτύξεων στα νησιά. «Μεγάλοι οικισμοί σε εκτός σχεδίου περιοχές ξεφυτρώνουν σαν μανιτάρια, ιδίως στα μικρά και μεσαία νησιά, μέσω των γνωστών “εργαλείων”: τα σύνθετα τουριστικά καταλύματα που χτίζονται χωρίς υποχρέωση πολεοδόμησης, τους οργανωμένους υποδοχείς τουριστικών δραστηριοτήτων που προωθούνται μέσω ειδικών πολεοδομικών σχεδίων και τις στρατηγικές επενδύσεις που υλοποιούνται μέσω των ΕΣΧΑΣΕ».

Παραδείγματα
Στην εισήγησή του ο δήμαρχος Θήρας αναφέρθηκε σε παραδείγματα τέτοιων επεμβάσεων στα Κυκλαδονήσια. «Στην Ιο, το 30% του νησιού έχει συγκεντρωθεί στα χέρια ενός επενδυτή με σχέδια που χαρακτηρίστηκαν στρατηγικές επενδύσεις, παρά τις αρνητικές αποφάσεις του δημοτικού συμβουλίου. Στη Μήλο, η υπόθεση του Σαρακήνικου αποκάλυψε την αυθαιρεσία και τη μη τήρηση των αποφάσεων του ΣτΕ και ανάγκασε το υπουργείο να ανακαλέσει την οικοδομική άδεια, αφού είχε ήδη τραυματιστεί τοπίο μοναδικής ομορφιάς. Στη Σίκινο, ο δήμος πήρε ξεκάθαρη θέση, θεσπίζοντας αυστηρούς περιορισμούς στη δόμηση και λέγοντας με αποφασιστικότητα “όχι” στην άναρχη ανάπτυξη. Η Θήρα δεν μένει απαθής. Δηλώνουμε ότι είμαστε αντίθετοι με την ένταξη οποιουδήποτε έργου στα καθεστώτα των στρατηγικών επενδύσεων».

Με την αποδοχή της εισήγησης, η ΠΕΔ Νοτίου Αιγαίου ζητάει να ανασταλεί κάθε διαδικασία αδειοδότησης στρατηγικών επενδύσεων που δεν έχουν τη συναίνεση των τοπικών κοινωνιών. Να κατοχυρωθεί θεσμικά η υποχρεωτική συμμετοχή των δήμων στη γνωμοδότηση και στην έγκριση τέτοιων έργων. Και να θεσπιστεί ότι κανένα επενδυτικό σχέδιο δεν μπορεί να υλοποιηθεί χωρίς έλεγχο φέρουσας ικανότητας ή συμβατότητας με τον πολεοδομικό σχεδιασμό.

Και, κυρίως, να εξεταστούν η κατάργηση του θεσμικού πλαισίου των στρατηγικών επενδύσεων και η απαγόρευση όλων των μορφών που συνδυάζουν τουρισμό και real estate στον νησιωτικό χώρο. «Η Σαντορίνη, η Ιος, η Μήλος, η Σίκινος, η Φολέγανδρος και τα άλλα νησιά των Κυκλάδων δεν είναι πεδία για φαραωνικά επιχειρηματικά σχέδια, είναι ζωντανοί τόποι», καταλήγει ο κ. Ζώρζος στην εισήγησή του.

Το πλαίσιο που ευνοεί τις μεγάλες τουριστικές-οικιστικές αναπτύξεις (τα λεγόμενα «τουριστικά χωριά») δημιουργήθηκε σταδιακά, με την είσοδο της χώρας στον μηχανισμό στήριξης στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας. Ετσι το πλαίσιο αυτό παρουσιάστηκε ως άμεσα συνδεδεμένο με το δημόσιο συμφέρον, που ήταν η προσέλκυση επενδύσεων. Ο πρώτος νόμος για τις στρατηγικές επενδύσεις θεσπίστηκε το 2010 (ν. 3894), ενώ το πρώτο ειδικό πλαίσιο για την ανάπτυξη δημοσίων ακινήτων (ΕΣΧΑΔΑ) θεσπίστηκε το 2011 (ν. 3986).

Ακολούθησε την ίδια χρονιά (ν. 4002) η δημιουργία της νομοθεσίας για τα σύνθετα τουριστικά καταλύματα (ξενοδοχεία με βίλες προς πώληση ή μίσθωση, τα λεγόμενα «τουριστικά χωριά»). Η νομοθεσία τροποποιούνταν συνεχώς τα επόμενα δύο χρόνια, μέχρι τη θέσπιση του πολεοδομικού πλαισίου για τις μεγάλες στρατηγικές επενδύσεις σε ιδιωτικές εκτάσεις (ΕΣΧΑΣΕ) το 2012 (ν. 4092).

Η τελευταία μεγάλη οργάνωση του σχετικού πλαισίου έγινε το 2021 (ν. 4864). Μέσω αυτού του πλαισίου οι συγκεκριμένες επενδύσεις λαμβάνουν ένα πολύ προνομιακό καθεστώς που περιλαμβάνει διαδικασίες ταχύτερης αδειοδότησης αλλά και ευνοϊκές πολεοδομικές ρυθμίσεις, όπως η παροχή οικοδομησιμότητας, η συνένωση γειτονικών ή μη εκτάσεων και προνομιακοί όροι δόμησης.

Πηγή: Kathimerini.gr