Το story του Euro: Η ιδέα, η «γέννηση» του και η πρώτη κούπα

Η ώρα για το Euro πλησιάζει λοιπόν! Μια εκ των κορυφαίων διοργανώσεων σε διεθνές επίπεδο είναι και το -όπως μας συστήθηκε αρχικά- Κύπελλο Εθνών Ευρώπης. Το όνειρο ενός Γάλλου (Ανρί Ντελονέ) που έγινε πραγματικότητα πριν από 60 χρόνια και το οποίο μας συντροφεύει ανά μια τετραετία.

Μπορεί πλέον να θεωρείται δεδομένη (εκτός από πέρυσι που εμφανίστηκε ο κορωνοϊός) η διεξαγωγή του, αλλά για τρεις δεκαετίες πέρασε από φουρτούνες μέχρι να ανάψει... πράσινο για τη δημιουργία του. Άλλες εποχές τότε, βλέπετε, δεν είναι, σαν και τώρα, που έχουμε ακόμα -καλώς ή κακώς- και το Nations League.

Πάμε όμως να γυρίσουμε τον χρόνο πίσω. Σχεδόν έναν αιώνα πριν όταν και έπεσε για πρώτη φορά στο τραπέζι το… χαρτί Euro!

Η γέννηση του Euro

Το Euro αποτέλεσε φυσικά μια σοφή ιδέα όπως αποδείχθηκε μετέπειτα, αλλά δύσκολη στο να εφαρμοστεί λόγω των συνθηκών εκείνης της εποχής. Αποτέλεσε έμπνευση ενός σημαντικότατου στελέχους -μεταξύ άλλων- των FIFA και UEFA, του Ανρί Ντελονέ, η οποία διατυπώθηκε στις 5 Φεβρουαρίου του 1927, αλλά υλοποιήθηκε σχεδόν 30 χρόνια μετά, όταν και είχε «φύγει» από τη ζωή.


Ο Γάλλος, ο οποίος τύγχανε για το συγκεκριμένο εγχείρημα της στήριξης του τότε προέδρου της FIFA, Ζαν Ριμέ, αλλά και της εφημερίδας «Equipe», είχε επηρεαστεί από την δημιουργία του Copa America στη Λατινική Αμερική, το οποίο είχε ξεκινήσει από το 1916. Οι συνθήκες ωρίμασαν με τα χρόνια, σημειώθηκε και η λήξη του Β’ Παγκοσμίου Κυπέλλου, ενώ δόθηκε μεγάλη ώθηση και με την ίδρυση της UEFA το 1954. Δύο χρόνια μετά άναψε το πράσινο φως για την εισήγηση του Ντελονέ, αλλά πλέον δεν ήταν εν ζωή, καθώς είχε «φύγει» απ’ αυτήν έναν χρόνο πριν. Η αρχή έγινε περίπου δύο χρόνια μετά.

Το πρώτο… σφύριγμα

Στις 28 Σεπτεμβρίου του 1958 έγινε στη Μόσχα επισήμως η αρχή του Κυπέλλου Εθνών με την έναρξη της προκριματικής φάσης, με την αναμέτρηση της Σοβιετικής Ένωσης κόντρα στην Ουγγαρία, με το 3-1 υπέρ των γηπεδούχων να σφραγίζει τις προσπάθειες των δύο ομάδων. Το πρώτο τέρμα της διοργάνωσης σημείωσε ο Ανατόλι Ίλιν μόλις στο τέταρτο λεπτό μπροστά σε σχεδόν 100.000 θεατές.

Μπορεί ο πόλεμος να είχε ολοκληρωθεί, αλλά δεν έλειψαν οι εντάσεις και οι διαφωνίες ανάμεσα στις χώρες. Υπήρξαν οι ηχηρές απουσίες, καθώς δεν συμμετείχαν Αγγλία, Δυτική Γερμανία, Ιταλία, Ολλανδία, Ουαλία, Σκωτία, Βόρεια Ιρλανδία και Σουηδία, ενώ στην πορεία προέκυψε θέμα και με την Ισπανία. Η παρουσία του δικτάτορα, Φρανθίθκο Φράνκο, προκάλεσε πολιτικές αναταραχές και εν τέλει οι Ίβηρες αρνήθηκαν να αγωνιστούν κόντρα στη Σοβιετική Ένωση που εξασφάλισε παρουσία στα τελικά της διοργάνωσης.

Η πρώτη κούπα

Το πρώτο Euro διεξήχθη με τέσσερις ομάδες να παίρνουν μέρος στα τελικά και συγκεκριμένα οι Σοβιετική Ένωση, Γιουγκοσλαβία, Τσεχοσλοβακία, αλλά και η Γαλλία, η οποία ήταν οικοδέσποινα. Το εναρκτήριο ματς ήταν στις 6 Ιουλίου του 1960 και ολοκληρώθηκε στις 10 του μήνα, όταν η Σοβιετική Ένωση του Λεβ Γιασίν επικράτησε 2-1 της Γιουγκοσλαβίας στην παράταση στο «Parc den Princes», με τον Βίκτορ Πονεντέλνικ να σημειώνει στο 113’ το νικητήριο γκολ και κατέκτησε το παρθενικό τρόπαιο της διοργάνωσης. Πρώτοι σκόρερ αναδείχθηκαν με πέντε γκολ ο Γάλλος, Ζιστ Φοντέν, αλλά και ο Τίτους Μπουμπέρνικ από την Τσεχοσλοβακία.



Μέχρι το 1976 το τουρνουά είχε τέσσερις ομάδες στα τελικά, ενώ το 1980, όταν και έκανε την παρθενική της παρουσία η Ελλάδα, οι χώρες διπλασιάστηκαν, όπως και το 1996 και έγιναν 16. Στη φετινή διοργάνωση έχουν προστεθεί ακόμη 8 εθνικές και στο σύνολο θα είναι 24.

Ανρί Ντελονέ

Επρόκειτο για άνθρωπο που έχει αφιερώσει σχεδόν ολόκληρη τη ζωή του στο ποδόσφαιρο, καθώς ήταν για χρόνια μέλος της FIFA και στο ΔΣ της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας, ενώ από το 1924 έως το 1928 διετέλεσε αναπληρωτής πρόεδρος της. Επιπλέον, από τις 15 Ιουνίου του 1954 και συγκεκριμένα από την πρώτη ημέρα ύπαρξης της UEFA και μέχρι τις 9 Νοεμβρίου του 1955, όταν και πέθανε, ήταν Γενικός Γραμματέας της. Ωστόσο, η πορεία του στο άθλημα είχε ξεκινήσει πολύ πιο πριν. Έπαιξε ποδόσφαιρο στην ομάδα του Παρισίου, Etoile des Deux Lacs, που πλέον δεν υπάρχει και στην οποία διετέλεσε γενικό αφεντικό για αρκετά χρόνια.


Ενδιάμεσα, εκτέλεσε και χρέη ρέφερι, αλλά αποσύρθηκε… κακήν κακώς. Κατάπιε μια σφυρίχτρα, ενώ παράλληλα του έσπασαν και δύο δόντια, όταν δέχθηκε στο πρόσωπο μια μπάλα ποδοσφαίρου και εγκατέλειψε μια καλή τη διαιτησία. Ακόμη, έχει διατελέσει Γενικός Γραμματέας στη γαλλική ομοσπονδία ποδοσφαίρου. Μετά τον θάνατό του, τον διαδέχθηκε ο γιος του, Πιέρ Ντελονέ, στο πόστο του Γενικού Γραμματέα της UEFA.

Το τρόπαιο

Ο Πιερ Ντελονέ αποδείχθηκε άξιος διάδοχος του Ανρί, βοήθησε να συνεχιστεί το έργο του, αλλά και να συντηρηθεί η μνήμη του. «Έτρεξε» το πρότζεκτ για τη δημιουργία του τροπαίου, το οποίο πήρε το όνομα του πατέρα του. Ο ίδιος έζησε μέχρι τις 24 Ιανουαρίου του 2019. Εννέα μήνες πριν κλείσει τα 100. Για πολλά χρόνια παρέμεινε ίδιο, αλλά για πρώτη φορά ανανεώθηκε για το Euro 2008. Έγινε πιο μεγάλο και συγκεκριμένα 60 εκατοστά, ενώ μέχρι τότε ήταν 42, με αποτέλεσμα να γίνει κατά δύο κιλά πιο βαρύ, φτάνοντας τα 8. Οπότε, η πρώτη ομάδα που το σήκωσε στα χέρια της ήταν η Ισπανία. Όπως συμβαίνει και σε ανάλογες περιπτώσεις, η ομάδα που το κατακτά, το διατηρεί στην κατοχή της μέχρι να ξεκινήσει το επόμενο τουρνουά. Συνεπώς για τέσσερα χρόνια.

Η Χρυσή Βίβλος

Την πρώτη κούπα, λοιπόν, την κατέκτησε η Σοβιετική Ένωση το 1960 και μέχρι να διαλυθεί δεν πήρε άλλη, καθώς έχασε σε τρεις (1964, 1972, 1988), ενώ σε εμάς έχει μείνει χαραγμένο το Euro του 2004, το οποίο κατακτήσαμε. Στην κορυφή της σχετικής λίστας συγκατοικούν με τρία τρόπαια η Ισπανία (1964, 2008, 2012), η οποία είναι η μοναδική με back to back κατάκτηση, με τη Γερμανία (1972, 1980, 1996) που μετράει και τρεις χαμένους τελικούς. Από τις εθνικές που έχουν παίξει σε τελικό, αλλά δεν έχουν βάλε κανένα τρόπαιο στη συλλογή τους είναι η Γιουγκοσλαβία και το Βέλγιο.