Μιλώντας για ένα άλλο, ωραιότερο ποδόσφαιρο (Sportday / Χρίστος Χαραλαμπόπουλος)

Oι ποδοσφαιριστές που έχουν άποψη για το ποδόσφαιρο, αλλά και για τον κόσμο που ζούμε, οι οποίοι μάλιστα έχουν την τόλμη να την εκφράζουν με ευθύτητα και χωρίς ωραιοποιήσεις, είναι λίγοι. Αυτό είναι το... δυστύχημα της υπόθεσης, που μεταβάλλεται σε ευτύχημα όταν πρόκειται για ποδοσφαιριστές με παγκόσμια εμβέλεια, γεγονός που σημαίνει ότι μπορούν να απευθυνθούν σε ένα ευρύτατο ακροατήριο. Δεν υπάρχει ποδοσφαιρόφιλος που να μη θαύμασε τις ικανότητες του Σόκρατες, που με τη Βραζιλία του 1982 στο Παγκόσμιο Κύπελλο της Ισπανίας «εικονογράφησε» μερικές από τις ωραιότερες σελίδες του παγκόσμιου ποδοσφαίρου.

Ο Σόκρατες, ένας από τους καλύτερους και πιο γνωστούς –πλέον- γιατρούς της Βραζιλίας, τόσο για την επαγγελματική επάρκειά του, όσο και για την ακτιβιστική δράση του, από τον καιρό που ήταν ποδοσφαιριστής είχε ολοκληρωμένη άποψη για το παιχνίδι και την κοινωνία –και όχι μόνο τη βραζιλιάνικη. Πολύ συχνά, από τον καιρό που ακόμα αγωνιζόταν ως ποδοσφαιριστής, είχε σταθεί στο πλευρό απεργών, φτωχών και αναξιοπαθούντων και όχι μόνο σε επίπεδο δηλώσεων. Πρωτοστάτησε σε μια σειρά ενεργειών που θα έκαναν πιο υποφερτή τη ζωή των ανθρώπων των παραγκουπόλεων και ήταν ο εμπνευστής και βασικός χρηματοδότης της δημιουργίας ενός ιδρύματος που περιθάλπει και εκπαιδεύει τα ορφανά παιδιά των φαβέλας. Πριν από λίγες μέρες, αυτός ο εξαίρετος τύπος, που έχει καβατζάρει τα πενήντα, μίλησε για το παιχνίδι που αγάπησε όσο κι εμείς. Ο Σόκρατες άσκησε κριτική στον τρόπο με τον οποίο αγωνίζεται πλέον η Βραζιλία, που μεταβλήθηκε από καλοκουρδισμένη μηχανή θεάματος σε ομάδα που υπέκυψε στη σπουδαιότητα του αποτελέσματος και τη δύναμη του χρήματος.

Ο Σόκρατες γνωρίζει πως αυτό που ενθουσιάζει τον κόσμο είναι το θέαμα που προσφέρει η «περιττή» ποδοσφαιρική ενέργεια, που δεν υπακούει σε συστήματα και χρησιμοθηρικές τακτικές. Γνωρίζει επίσης ότι το ποδόσφαιρο του θεάματος είναι εκείνο που ανακαλύπτει και εκμεταλλεύεται τους κενούς χώρους, που φτιάχνει χορευτικές φιγούρες πάνω στο χόρτο, που απελευθερώνει από τα δεσμά της αγωνιστικής πειθαρχίας τόσο τον ποδοσφαιριστή, όσο και το θεατή.

Το πραγματικό ποδόσφαιρο, το ποδόσφαιρο της χαράς είναι ένα αναρχικό ποδόσφαιρο. Ενα ποδόσφαιρο φουλ επίθεσης, αφού το θέαμα δεν το δημιουργούν ποτέ οι αμυντικοί προσανατολισμοί. «Γι' αυτόν το λόγο», είπε ο Σόκρατες, «ο Ροναλντίνιο χαίρεται το ποδόσφαιρο που παίζει στην Μπαρτσελόνα και κάνει και τον κόσμο χαρούμενο. Αυτός είναι ο πραγματικός σκοπός του ποδοσφαίρου». Προφανώς, έχει δίκιο. Αυτή η αντίληψη για το ποδόσφαιρο, που είναι βαθιά ριζωμένη στο χαρακτήρα των Βραζιλιάνων όπως ο χορός τους, η σάμπα, είναι αυτή που έδωσε στον Γκαρίντσα το παρατσούκλι του.

«Η χαρά του κόσμου», ένα παρατσούκλι που ο Μανέ υπηρέτησε πιστά μέχρι την τελευταία του ντρίμπλα, σε ένα αγγλικό γήπεδο από το οποίο έφυγε για πρώτη και τελευταία φορά με κατεβασμένο το κεφάλι φορώντας τη φανέλα της «σελεσάο». Ο Σόκρατες, πέρα από τα αγωνιστικά χαρακτηριστικά του παιχνιδιού, το οποίο ομολογεί ότι έγινε μονότονο και στο οποίο οι διαιτητές παίζουν καθοριστικό ρόλο τώρα πολύ περισσότερο από ό,τι στο παρελθόν, παρατηρεί ότι σιγά σιγά μεταλλάσσεται σε ένα προϊόν που πρέπει να καταναλωθεί για να αποφέρει κέρδος.

Το προϊόν ποδόσφαιρο αποκτά τιμή και υπόκειται πλέον στους νόμους της προσφοράς και της ζήτησης, όπως καθετί στην οικονομία του καπιταλισμού. Το παιχνίδι, όμως, δεν θα σβήσει, αφού πάντα θα υπάρχουν φτωχοί και παραγκουπόλεις, πάντα δηλαδή το ποδόσφαιρο θα βρίσκει χώρο να αναπνεύσει και να παρασύρει στη φαντασιακή λειτουργία του χιλιάδες πιτσιρικάδες σε όλον τον κόσμο. Και αυτό ο Σόκρατες το ξέρει καλύτερα από κάθε άλλον.