Ενα πρωτάθλημα σαν σαπουνόπερα

Είναι η χώρα των ποδοσφαιρικών μύθων και του jogo bonito. Το σίγουρο φαβορί σε όλα τα παγκόσμια κύπελλα, ανεξάρτητα από την κατάσταση στην οποία βρίσκεται. Είναι χαρακτηριστικό ότι έχει βρεθεί στους τέσσερις τελευταίους τελικούς και έχει κερδίσει τους τρεις. Και πολλοί είναι εκείνοι που τη βλέπουν στον τελικό και του χρόνου, στη Ν. Αφρική.

Είναι η πρώτη χώρα σε εξαγωγή ποδοσφαιριστών στον κόσμο –που πολύ συχνά χαρακτηρίζονται «μάγοι» και όχι άδικα– καθώς σύμφωνα με τα στοιχεία του 2007, πάνω από 1.200 ποδοσφαιριστές της αγωνίζονταν στο εξωτερικό. Η Βραζιλία αρχίζει από βήτα, αλλά στο βιβλίο του ποδοσφαίρου, για πολλούς, βρίσκεται στην πρώτη σελίδα.

Θα περίμενε, λοιπόν, κάποιος το πρωτάθλημα αυτής της χώρας να κλέβει την παράσταση, αλλά δεν είναι έτσι. Μαγική εικόνα; Μάλλον όχι. Η φυγή των καλών ποδοσφαιριστών στο εξωτερικό, το μεγάλο μέγεθος της χώρας με τις πολλές ιδιομορφίες, η φτώχεια, η εγκληματικότητα, τα οικονομικά προβλήματα των ομάδων, το θεσμικό πλαίσιο του βραζιλιάνικου ποδοσφαίρου που δεν αποτρέπει –αν δεν ευνοεί, κιόλας– τη διαφθορά και την κακοδιαχείριση, είναι οι βασικοί λόγοι γι' αυτό.

Το επαγγελματικό πρωτάθλημα της Βραζιλίας συμπλήρωσε τον αριθμό 38 και αυτός ο τίτλος πήγε στη δημοφιλέστερη ομάδα της χώρας, τη Φλαμένγκο. Μία ομάδα που δεν είχε πάρει τίτλο (αν εξαιρέσει κάποιος το Κύπελλο Βραζιλίας το 2006) για 17 ολόκληρα χρόνια και στη διάρκεια αυτής της περιόδου κάποιες φορές κινδύνευσε ακόμη και με υποβιβασμό.

Το πρωτάθλημα που τελείωσε ήταν μόλις το 6ο το οποίο κατακτά η Φλαμένγκο και φαίνεται να τερματίζει μία «κατάρα» (οι Βραζιλιάνοι αρέσκονται πολύ να αποδίδουν την αποτυχία ή τις κακοτυχίες σε «κατάρες») που την τελευταία 20ετία έχει χτυπήσει και τις άλλες τρεις μεγάλες ομάδες του Ρίο (Μποταφόγκο, Φλουμινένσε και Βάσκο). Τα τελευταία 10 χρόνια από τις ομάδες του Ρίο, μόνο η Βάσκο το 2000 έδωσε χαρά στους «καριόκας».

Πολλοί λένε πως όλα αυτά ξεκίνησαν πριν από σχεδόν 50 χρόνια, όταν το Ρίο έπαψε να είναι πρωτεύουσα της Βραζιλίας και ξεκίνησε μία διαδικασία παρακμής που σε συνδυασμό με τη διαφθορά και την κρίση ταυτότητας έβαλε την πόλη στο περιθώριο της περιόδου ανάπτυξης.

Μία περίοδος που αγκάλιασε το γειτονικό Σάο Πάολο, το οποίο εξελίχθηκε σε οικονομικό κέντρο της Βραζιλίας, με αποτέλεσμα οι ομάδες των Παουλίστας, να έχουν κερδίσει τα 12 από τα 18 πρωταθλήματα από το 1990 μέχρι το 2008. Ετσι όπως είναι η κατάσταση –σε μία πόλη που έχει αρχίσει να ετοιμάζεται για να φιλοξενήσει τις δύο μεγαλύτερες αθλητικές διοργανώσεις του κόσμου, Παγκόσμιο Κύπελλο το 2014 και Ολυμπιακούς δύο χρόνια μετά– τίποτε δεν έδειχνε στην αρχή της χρονιάς ότι το πρωτάθλημα θα το κέρδιζε ομάδα από το Ρίο.

Η Φλουμινένσε και η Μποταφόγκο πάλευαν να αποφύγουν τον υποβιβασμό και η Φλαμένγκο δεν έδειχνε στα καλύτερά της. Τον Ιούλιο η ομάδα ήταν όγδοη και στο εσωτερικό της η αναταραχή ανάμεσα στους απλήρωτους παίκτες και τη διοίκηση που είχε να αντιμετωπίσει κατηγορίες για κακοδιαχείριση δεν προμήνυε τίποτε καλό.

Ο Αντριάνο τον Απρίλιο ήταν έτοιμος να τα παρατήσει, η επιστροφή του 36χρονου Πέτκοβιτς –στον οποίο χρωστούν χρήματα από το 2000– έμοιαζε ρουσφέτι, ενώ ο υπηρεσιακός προπονητής, ο Αντράντε, δεν ήξερε αν θα έμενε ή θα έφευγε.

Τελικά κάποια χρήματα μπήκαν στο ταμείο, ο Αντριάνο άρχισε να σκοράρει, ο Πέτκοβιτς αναδείχτηκε σε «άγκυρα» της ομάδας, στο γήπεδο και τα αποδυτήρια, ενώ ο Αντράντε κατάφερε να κάνει ό,τι χρειαζόταν για να εξασφαλίσει μία σταθερότητα στην ομάδα και να γίνει ο πρώτος μαύρος προπονητής που κερδίζει το εθνικό πρωτάθλημα. Από το πουθενά στον παράδεισο. Οπως ακριβώς συμβαίνει και στις βραζιλιάνικες σαπουνόπερες.

Η οικονομική απειλή

Η κατάσταση της οικονομίας δεν είναι καθόλου καλή. Για την ακρίβεια, είναι απελπιστική. Αυτό, όμως, το γνωρίζαμε και από πριν. Από την εποχή Αλογοσκούφη, για παράδειγμα, και σε συνδυασμό με την ανικανότητα των προηγούμενων, κάποιοι είχαμε υποψιαστεί ότι τα νούμερα που έδειχναν την κατάσταση της οικονομίας ήταν πολύ χειρότερα από αυτά που μας έλεγαν.

Βέβαια, η ελληνική οικονομία δεν καταστράφηκε την τελευταία πενταετία. Από την εποχή του «καταλληλότερου» κ. Καθηγητή, που έδωσε τα ρέστα του για τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης με δανεικά και την εξυπηρέτηση των συμφερόντων των τραπεζών, η οικονομία είχε πάρει τον κακό δρόμο και ο προϋπολογισμός «έβγαινε» χάρη στον δανεισμό της χώρας.

Η περίφημη «ανάπτυξη» ήταν η οικοδομική δραστηριότητα και ο δρόμοι των εργολάβων. Φυσικά, τόσο οι κυβερνήσεις του «καταλληλότερου» όσο και του πολέμιου της διαφθοράς και των νταβατζήδων –που μετά την ήττα στις εκλογές του Οκτωβρίου παραιτήθηκε από όλα και άρχισε τις διακοπές του– δεν έκαναν τίποτε για την πάταξη της διαφθοράς και της φοροδιαφυγής.

Αυτοί έχουν την αποκλειστική ευθύνη για την κατάσταση της οικονομίας. Είναι τουλάχιστον υποκριτικό, για να μη γράψω κάτι βαρύτερο, όταν ο πρωθυπουργός –που υπήρξε μέλος κυβερνήσεων που τα έκαναν ρόιδο– προσπαθεί να μας τρομοκρατήσει λέγοντας μπαλαφάρες περί της εθνικής ανεξαρτησίας που κινδυνεύει λόγω της κατάστασης της οικονομίας. Σε ένα παγκοσμιοποιημένο οικονομικό περιβάλλον ο πρωθυπουργός θέλει να μας πείσει ότι υπάρχει εθνική ανεξαρτησία.

Βέβαια, ο πρωθυπουργός την επικοινωνιακή δουλειά του θέλει να κάνει και ξέρει ότι υπάρχουν αρκετά πρόθυμα «παπαγαλάκια» που θα αναπαράγουν τις κινδυνολογίες του. Σε ό,τι αφορά την εθνική ανεξαρτησία, γιατί ο πρωθυπουργός δεν καταθέτει μία πρόταση στην Ε.Ε. για την κατάργηση των μαφιόζικων διεθνών εταιρειών αξιολόγησης της οικονομικής κατάστασης χωρών και εταιρειών, για παράδειγμα;

Εντάξει, μεγαλώνουμε με αμερικανικά «πολιτιστικά προϊόντα», αλλά δεν γίναμε όλοι Αμερικανάκια –τουλάχιστον όχι ακόμη– και δεν μπορεί να θεωρούνται συνυπεύθυνοι εκείνοι που υφίστανται τις συνέπειες των καταστροφικών επιλογών των κυβερνήσεων.

Εσωτερική αντιπολίτευση

Νομίζω ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα σε αυτό που αποκαλείται «Παναθηναϊκή οικογένεια» βρίσκεται στο εσωτερικό της. Και κυρίως στη συμπεριφορά των μεγαλομετόχων οι οποίοι –έχει γίνει φανερό– έχουν διαφορετικές επιδιώξεις, φιλοδοξίες και αντίληψη για την ίδια την ομάδα.

Ο καθένας θεωρεί ότι η ομάδα είναι δικό του «φέουδο» και πως είτε ό,τι συμβαίνει πρέπει να έχει την έγκρισή του είτε πως μπορεί να κάνει ό,τι γουστάρει χωρίς να δίνει λογαριασμό. Η πραγματικότητα δείχνει ότι τέτοιες συμπεριφορές και κυρίως τα αποτελέσματά τους απαξιώνουν την ομάδα, τις επενδύσεις που γίνονται σε αυτή και συνακόλουθα οι στόχοι πάνε περίπατο.

Ακόμη χειρότερα, αυτές οι συμπεριφορές υπονομεύουν την έννοια της ενότητας μέσα και στην ίδια την ομάδα. Ο καθένας νοιάζεται πρώτα απ' όλα για τον εαυτό του. Και όταν η διοίκηση δείχνει μία τέτοια εικόνα, γιατί οι ποδοσφαιριστές θα πρέπει να δείχνουν στο γήπεδο κάτι διαφορετικό; Αν στον ΠΑΟ δεν βάλουν στην άκρη εγωισμούς και μωροφιλοδοξίες –κυρίως στη διοίκηση– θα είναι μονίμως δεύτερο όνομα στη μαρκίζα.