Ποδόσφαιρο. Είναι παιχνίδι ζωής ή θανάτου; (Sportday / Χρίστος Χαραλαμπόπουλος)

Aν θυμάμαι καλά, ο Μπομπ Πέισλι ήταν αυτός που είπε ότι «το ποδόσφαιρο δεν είναι ένα ζήτημα ζωής ή θανάτου, αλλά κάτι πολύ περισσότερο». Μια ρήση με την οποία ποτέ δεν συμφώνησα για πάρα πολλούς λόγους, από τους οποίους ο πιο σοβαρός είναι κι ο πλέον προφανής. Τίποτε δεν είναι σοβαρότερο ή μεγαλύτερο από την ίδια τη ζωή και την αναίρεσή της, τον Θάνατο. Όταν όμως ένα παιχνίδι αναγορεύεται σε ζήτημα ζωής ή θανάτου, αυτή η αξιολόγηση της σπουδαιότητάς του σημαίνει ένα κυρίως πράγμα. Ότι το παιχνίδι έχει πεθάνει ή ότι έχει μεταμορφωθεί σε κάτι άλλο που έχει οικειοποιηθεί, που έχει κλέψει κάποια χαρακτηριστικά στοιχεία του παιχνιδιού για να μας ξεγελάσει και να πιστέψουμε ότι είναι ζήτημα ζωής ή θανάτου. Αυτή η σύζευξη της ζωής με τον θάνατο, ουσιαστικά, αναφέρεται –κι αντικαθιστά στο συλλογικό υποσυνείδητο- τη σύζευξη της νίκης με την ήττα. Η αντιστοιχία νομίζω ότι είναι προφανής.

Η νίκη είναι ζωή και η ήττα θάνατος, έτσι που η ήττα της ομάδας μου να μεταβάλλεται σε προσωπική μου ήττα και το αντίθετο. Δεν είναι δύσκολο να επιχειρηματολογήσει κάποιος εναντίον της σταθερότητας ενός τέτοιου παραλογισμού, αν και το θεωρώ περιττό. Αρκούμαι στο να σημειώσω τον ποιητικό αφορισμό που ένας σκιτσογράφος –αν θυμάμαι καλά, ο Αντώνης Κυριζάνος στον «Μπλοκάκιο» του, όταν δημοσιευόταν παλιότερα στον «ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ»- σημείωσε κάποτε, ότι «η ζωή τελειώνει σε ήτα κι ο θάνατος αρχίζει με ΘΑ». Πιστεύω ότι είναι ιδιαίτερα διαφωτιστικό να εντοπίσουμε το ποιος έχει συμφέρον να αναγορεύει ένα παιχνίδι σε ζήτημα ζωής ή θανάτου.

Είναι, νομίζω, πρώτοι οι ιδιοκτήτες των ομάδων που έχουν μεταβληθεί, πλέον, σ' επιχειρήσεις και προϊόντα ταυτόχρονα. Ένα προϊόν στο οποίο η αφοσίωση του φιλάθλου-καταναλωτή είναι απαραίτητη για να μπορεί το προϊόν να έχει μια σταθερή καταναλωτική βάση, η οποία διευρύνεται τόσο περισσότερο όσο η ομάδα-προϊόν σημειώνει νίκες και διακρίσεις.
Κάποτε, δεν μπορούσες ν' αγοράσεις τίποτε περισσότερο από το εισιτήριο του παιχνιδιού για να ενισχύσεις την ομάδα που προτιμούσες. Κι αυτό το εισιτήριο το αγόραζες όποια Κυριακή ήθελες –και μπορούσες- να πας στο γήπεδο για να δεις ένα παιχνίδι. Τώρα, αγοράζεις ένα εισιτήριο για όλα τα παιχνίδια της χρονιάς, ασχέτως αν θα πας να τα παρακολουθήσεις. Και πέρα από τα εισιτήρια, μπορείς ν' αγοράσεις φανέλες ή ρούχα με το σήμα της ομάδας, διάφορα αναμνηστικά μέχρι και χρηματοπιστωτικά προϊόντα.

«Μπορείς» είναι η λέξη κλειδί. Κανείς δεν σ' αναγκάζει ν' αγοράσεις αυτό ή το άλλο προϊόν με το σήμα της ομάδας σου. Το αγοράζεις, γιατί έτσι επιδεικνύεις την αφοσίωσή σου απέναντι στην ομάδα, ενώ παράλληλα το προϊόν που αγοράζεις αποδεικνύει ότι «ανήκεις» κάπου. Στον κόσμο, στη μάζα των υποστηρικτών. Κι όπου συγκεντρώνονται πολλοί, υπάρχει ασφάλεια.

Το παιχνίδι είναι μια αναγκαιότητα για την ανθρώπινη ύπαρξη. Αυτή η αναγκαιότητα μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα προσοδοφόρα, αν τη συνδέσεις με την κατανάλωση, πράγμα που έχει συμβεί στο ποδόσφαιρο. Αυτή την «καταναλωτική ανάγκη» εκμεταλλεύονται –κι ενισχύουν ταυτόχρονα- και τα μέσα μαζικής επικοινωνίας, που ασχολούνται με τον αθλητισμό και το ποδόσφαιρο ειδικότερα για να «πουλήσουν».

Ως φαίνεται στις μέρες μας, πρέπει να επιδιώκουμε να «πουλήσουμε» ό,τι πουλάει. Και το ποδόσφαιρο πουλάει τόσο πολύ, που φτάσαμε στο ξεπούλημα του παιχνιδιού. «Το στοίχημα» θα είναι η ταφόπλακά του. Σήμερα, σπάνια ένας οπαδός θα χειροκροτήσει μία όμορφη ενέργεια ενός ποδοσφαιριστή της αντιπάλου ομάδας, γιατί κάτι τέτοιο θα θεωρηθεί προδοσία ή προσχώρηση στις τάξεις του «εχθρού», όπου «εχθρός» είναι πάντα ο οπαδός ή φίλαθλος της αντίπαλης ομάδας. Αυτό όμως δεν είναι παιχνίδι, είναι πόλεμος.

Και σε κάθε πόλεμο υπάρχουν απώλειες. Κι εδώ, η μεγαλύτερη απώλεια είναι το ίδιο το παιχνίδι. Αλλά, ποιος νοιάζεται; Αφού όλοι έχουν ετοιμαστεί για πόλεμο κι όπως όλοι γνωρίζουμε, ο πόλεμος «πουλάει».