Η άνοδος και η πτώση των ποδοσφαιρικών ειδώλων (Sportday / Χρ.Χαραλαμπόπουλος)

Μπορεί, σύμφωνα με την παλιά ρήση, πολλοί να μίσησαν το χρήμα, αλλά τη δόξα, δεν τη μίσησε κανείς. Ίσως, γιατί κανείς απ' αυτούς που τη λάτρεψαν δεν έζησε αρκετό καιρό μαζί της για να διηγηθεί κατόπιν την εμπειρία του. Βέβαια, άλλα χαρακτηριστικά είχε η δόξα παλιότερα κι άλλα έχει τώρα

Η δόξα του Αλκιβιάδη δεν είναι ίδια με τη δόξα του Eminem. Η δόξα των παλιών εποχών ταυτίζεται με τη φήμη του σήμερα. Μια φήμη που απλώνεται, όσο μεγαλώνει ο χρόνος έκθεσης κάποιου στα μίντια. Η ρήση του Αντι Γουόρχολ (στο μέλλον όλοι θα είμαστε διάσημοι για δεκαπέντε λεπτά) εδώ και καιρό έχει αρχίσει να γίνεται πραγματικότητα. Τα μίντια στις μέρες μας έχουν γίνει τόσα πολλά, που ο κόσμος θυμίζει την αίθουσα με τους παραμορφωτικούς καθρέφτες στο Λούνα Παρκ.
Η εικoνα πολλαπλασιάζεται κι όσο πολλαπλασιάζεται, τόσο παραμορφώνεται (όπως η εικόνα της Ρίτας Χέιγουορθ στην ταινία «η κυρία της Σαγκάης», που σκηνοθέτησε ο σύζυγός της Ορσον Ουέλς). Η παραμόρφωση, όμως, δεν γίνεται αντιληπτή ούτε από τους θεατές ούτε από το είδωλο, που συχνά ζαλίζεται από την πολλαπλή του απεικόνιση και φθάνει να πιστέψει πως ο πραγματικός του εαυτός είναι ένα από τα εκατοντάδες παραμορφωμένα είδωλα. Κι αρχίζει να μιμείται μια παραμορφωμένη εικόνα. Ακολουθεί έτσι έναν δρόμο που οδηγεί από τον παράδεισο και τη φήμη, στη μοναξιά και την κόλαση. Αυτό έπαθε και ο pimpe d’oro, το χρυσό παιδί του παγκόσμιου ποδοσφαίρου, ο Ντιέγκο Μαραντόνα. «Του λέγαμε συνεχώς, είσαι αστέρι, είσαι ο μεγαλύτερος, είσαι η κορυφή, είσαι Θεός, και το πίστεψε.

Ξεχάσαμε, όμως, να του πούμε το πιο σημαντικό. Είσαι άνθρωπος», παρατήρησε πριν από καιρό ένας μεγάλος ποδοσφαιριστής του παρελθόντος και πρώην γενικός διευθυντής της Ρεάλ Μαδρίτης, ο συμπατριώτης του Ντιέγκο, Χόρχε Βαλντάνο. Λένε πως όσο πιο ψηλά βρίσκεται κάποιος, τόσο πιο οδυνηρή είναι η πτώση του. Κι ο Ντιέγκο Μαραντόνα, αν ήταν ποτέ Θεός, κατέβηκε αργά αργά στη γη και στους ανθρώπους, ακολουθώντας τα λευκά αχνάρια του διαβόλου, που στην περίπτωσή του λέγεται κοκαΐνη. «Η κοκαΐνη είναι ένας τρόπος που έχει ο Θεός για να σου πει ότι βγάζεις πολλά χρήματα», υποστήριξε κάποτε ο ηθοποιός Ρόμπιν Γουίλιαμς, σχολιάζοντας τη μανία του Χόλιγουντ με την άσπρη σκόνη, που αφθονεί στα πάρτι των διάσημων αστέρων που κατοικούν στη Μέκκα της 7ης τέχνης.

Ο Μαραντόνα, μετά το Μουντιάλ του 1986, είδε τη φήμη του να εκτοξεύεται σε δυσθεώρητα ύψη. Από την Μπαρτσελόνα και την Ισπανία μετακόμισε στην Ιταλία και τη Νάπολη κι οδήγησε την ομάδα της σ' ένα άθλο που δεν είχε προηγούμενο. Η Νάπολη, η πρωτεύουσα του φτωχού ιταλικού νότου και πρωτεύουσα της Μαφίας, κατέκτησε το πρωτάθλημα Ιταλίας, που ήταν αποκλειστική υπόθεση του πλούσιου Βορρά. Οι φωτογραφίες του Μαραντόνα βρέθηκαν δίπλα στις εικόνες του Σαν Τζενάρο, του προστάτη της πόλης, κι ο Ντιέγκο άρχισε πλέον να πιστεύει ότι ήταν Θεός. Η φήμη έφερε και τα πολλά λεφτά, που είχαν κρυμμένα μέσα τους την κοκαΐνη. Το μυστικό, όπως του έμαθαν οι παρέες της Μαφίας, για ν' αντέχεις την πίεση. Μία πίεση που είναι συνδεδεμένη με τις εικόνες των ανθρώπων που «πουλάνε».

Κι ο Μαραντόνα ήταν ο Μίδας του ποδοσφαίρου. Ο,τι άγγιζε, γινόταν χρυσός. Κι οι άνθρωποι που ήταν δίπλα του και γύρω του τον πίεζαν να αγγίζει τα πάντα, αποφεύγοντας να του αναφέρουν το τέλος που είχε ο μυθικός βασιλιάς Μίδας. Ο Μαραντόνα ήταν ο πρώτος ο οποίος γεύθηκε τη δόξα και την καταστροφή που μπορεί να προκαλέσει το σταρ σίστεμ.
Αλλωστε, χάρη στον Ντιέγκο, το σταρ σίστεμ ανακάλυψε το ποδόσφαιρο κι από τότε άρχισε να παράγει εικόνες που «πουλάνε». Είδωλα που χαμογελούν αυτάρεσκα στους παραμορφωτικούς καθρέφτες των μίντια, χωρίς πολλές φορές να υποψιάζονται το τέλος της ιστορίας, όπου δεν ζουν -πάντα- αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα. Τον δρόμο του Ντιέγκο ακολούθησαν κι άλλοι ποδοσφαιρικοί αστέρες στη συνέχεια. Σε όλα τα ευρωπαϊκά πρωταθλήματα έχουν καταγραφεί περιπτώσεις ποδοσφαιριστών που έκαναν χρήση ναρκωτικών.

Τελευταία είναι η περίπτωση του Ρουμάνου Αντριαν Μούτου της Τσέλσι, στον οποίο η ομάδα του Λονδίνου δεν φέρθηκε με τον καλύτερο τρόπο. Τον «απέλυσε», αν και θα μπορούσε να τον βοηθήσει ν' αντιμετωπίσει το πρόβλημά του, που βέβαια δεν είναι μόνο δικό του. Μια έρευνα του BBC, που έγινε το 2003 σε δείγμα 700 ποδοσφαιριστών, έδειξε πως το 45% των ερωτηθέντων γνωρίζουν ότι κάποιος συμπαίκτης τους έκανε χρήση ναρκωτικών, ενώ το ποσοστό άγγιξε το 80% για εκείνους «που πίνουν συχνά».

Πολλές φορές, ακούω και διαβάζω πως το ποδόσφαιρο κινδυνεύει από το ντόπινγκ και παραγνωρίζεται ο κίνδυνος των ναρκωτικών ή του αλκοόλ, που προβάλλονται ως τα αντίδοτα της πίεσης που αντιμετωπίζουν σήμερα οι επαγγελματίες ποδοσφαιριστές. Το γεγονός ότι οι ίδιες οι ομάδες δεν έχουν εκδηλώσει κάποια πρωτοβουλία για την επίλυση του προβλήματος δείχνει και τον τρόπο που αντιμετωπίζουν τους ποδοσφαιριστές. Λεμονόκουπες, που όταν τις στύψουν, είναι πια άχρηστες. Παλιότερα, το αντίδοτο της πίεσης ήταν το αλκοόλ, που πρόλαβε να καταστρέψει ποδοσφαιριστές όπως ο Γκαρίντσα και ο Γκερντ Μίλερ.

Προχθές, η φωτογραφία του Τζωρτζ Μπεστ ήταν και πάλι στις εφημερίδες και στα τηλεγραφήματα των ειδησεογραφικών πρακτορείων. Ο πέμπτος μπητλ, όπως ονομάστηκε ο ιρλανδικός θρύλος της Μάντσεστερ, γνώρισε το αλκοόλ από πολύ νωρίς κι ύστερα από έναν τραυματισμό, που τον κράτησε καιρό μακριά από τα γήπεδα, η σχέση του με το ουίσκι, το τζιν και -φυσικά- την μπύρα έγινε μόνιμη. Ούτε η μεταμόσχευση ήπατος μπόρεσε να τον σταματήσει κι ο Μπεστ, ο καλύτερος, συνεχίζει την επέλασή του προς τον θάνατο, ασταμάτητος.

Μια παράξενη κι εκδικητική μοίρα φαίνεται ότι σημαδεύει, με διαφορετικό όπλο κάθε φορά, εκείνους ακριβώς που κάνουν τον κόσμο να χαίρεται την μπάλα. Ίσως η πρέζα και το αλκοόλ να είναι το αντίτιμο που πληρώνουν για το μεγάλο ποδοσφαιρικό τους ταλέντο. Μερικές φορές, φαντάζομαι, ότι αυτοί οι ήρωες της μπάλας, όταν πια ο θάνατος τους παγιδέψει στον ιστό του, γίνονται σαν τα φαντάσματα.

Υπάρχουν μόνο όσο μπορούμε να περνάμε ανάμεσά τους όπως αυτοί περνούσαν μέσα από κάθε άμυνα. Τώρα, τα λεφτά που κερδίζουν οι ποδοσφαιριστές είναι περισσότερα, όπως κι η πίεση για όλο και περισσότερες νίκες, όλο και μεγαλύτερα κέρδη. Το αποτέλεσμα είναι τον δρόμο της καταστροφής που περπάτησαν ο Γκαρίντσα, ο Μίλερ, ο Μπεστ κι ο Ντιέγκο να τον ακολουθούν όλο και περισσότεροι τώρα πια, έστω κι αν δεν φαίνονται. Και σε αυτή την πορεία, τους χειροκροτεί μόνον ο Θάνατος, που τους περιμένει υπομονετικά στο τέλος της διαδρομής.