Η εποχή της κυριαρχίας των μεγάλων ομάδων (Sportday / Χρίστος Χαραλαμπόπουλος)

Κάποτε, πριν από πολλά χρόνια, το ποδόσφαιρο ήταν πολύ πιο απλό από όσο είναι σήμερα. Η ιστορία των ομάδων ήταν ακόμα ζωντανή, η βία και ο φανατισμός βρίσκονταν στις παρυφές του αθλήματος, τα χρήματα δεν ήταν το καθοριστικό στοιχείο για την επιτυχία, οι παίκτες ήταν περισσότερο απελευθερωμένοι από τον καταναγκασμό των αγωνιστικών συστημάτων, η ποιότητα σε υψηλότερο μέσο όρο, τα γήπεδα πολύ πιο φτωχά, οι εμφανίσεις των ποδοσφαιριστών απλές.
Όλα αυτά στο παρελθόν. Δεν μπορώ να καταλάβω τον τρόπο σκέψης ορισμένων ανθρώπων περασμένης ηλικίας που πάντα υποστηρίζουν ότι «στην εποχή τους» τα πράγματα ήταν καλύτερα. Είναι ένας τρόπος σκέψης που δεν μου πάει και μια σκέψη με την οποία διαφωνώ. Το μόνο που μπορώ να πω, είναι ότι τα πράγματα έδειχναν καλύτερα, ίσως επειδή ήταν απλούστερα. Όπως και οι άνθρωποι. Και οι συμπεριφορές. Και τα κίνητρα, επίσης. Αυτό όμως δεν κάνει τα πράγματα καλύτερα. Περισσότεροι άνθρωποι πέθαιναν από πείνα και αρρώστιες.

Περισσότεροι άνθρωποι ήταν αγράμματοι. Υπήρχαν ανισότητες, αλλά όχι με το άνοιγμα που εμφανίζονται σήμερα. Οι άνθρωποι ήταν περισσότερο ευτυχισμένοι, διότι είχαν λιγότερες επιθυμίες. Και δυστυχία είναι το άνοιγμα, η απόσταση ανάμεσα στην επιθυμία και την πραγματικότητα. Θα πρέπει να παρατηρήσει κανείς ότι και οι ρυθμοί με τους οποίους εκινείτο ο κόσμος ήταν πολύ πιο αργοί. Αυτοί οι ρυθμοί άρχισαν να αλλάζουν με εντυπωσιακή ταχύτητα από τις αρχές της δεκαετίας του '60 και μετά. Και το μεγάλο «μπαμ» έγινε στη δεκαετία του '80, όταν βγήκε στην αγορά ο πρώτος προσωπικός υπολογιστής.

Η εντυπωσιακή αυτή αλλαγή των ρυθμών του κόσμου επηρέασε κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα, τόσο ατομική όσο και συλλογική. Πολιτική, τέχνη, οικονομία, διασκέδαση, αθλητισμό. Το ποδόσφαιρο, με τη βοήθεια της τηλεόρασης, από το '70 και μετά πέρασε στον χώρο του θεάματος, με το περιεχόμενο που προσδίδουν στη λέξη οι Αμερικανοί όταν μιλούν για show business. Και αναγκαστικά υιοθέτησε κανόνες, που μέχρι τότε εθεωρούντο ξένοι προς τον χαρακτήρα του αθλήματος. Αταίριαστοι.

Οι αμοιβές των ποδοσφαιριστών και τα ποσά των μεταγραφών εκτοξεύθηκαν στη στρατόσφαιρα. Πολλοί μιλούν για πρόκληση και παραλογισμό. Και έχουν απόλυτο δίκιο, αν εξετάσουμε τα πράγματα από την πλευρά της ηθικής. Αν θυμάμαι καλά, εκεί, στις αρχές της δεκαετίας του '90, η πρώτη μεγάλη, εξωπραγματική μεταγραφή, μία μεταγραφή έξω από τα όρια εκείνης της εποχής, ήταν η μεταγραφή του Λεντίνι, από την Τορίνο στη Μίλαν. Μια μεταγγραφή που τότε είχε φθάσει στο ποσό των 4 δισ. δρχ. Το ποσό θεωρήθηκε τόσο παράλογο, τόσο προκλητικό, που μέχρι και το Βατικανό εξέδωσε μια εξαιρετικά επικριτική ανακοίνωση.

Όμως στο γήπεδο της οικονομίας τα πράγματα διέπονται από διαφορετικούς κανόνες απ’ ό,τι στο γήπεδο της ηθικής. Η άγνοια και η περιφρόνηση αυτών των κανόνων της οικονομίας αποτελούν το διαβατήριο της καταστροφής. Πάρα πολλές ομάδες, και όχι μόνο στην Αγγλία, θεωρώντας ότι τα χρήματα από τα τηλεοπτικά δικαιώματα θα είναι όλο και περισσότερα, ανοίχτηκαν οικονομικά, βασισμένες σε βραχυπρόθεσμους σχεδιασμούς και βεβαιότητες. Και συνεχίζουν να το πληρώνουν. Στον κόσμο του 21ου αιώνα, όμως, δεν υπάρχουν βεβαιότητες. Ούτε και στην οικονομία. Αυτό οδήγησε την ομάδα της G-14 να συζητεί την καθιέρωση της αποζημίωσης των ομάδων από τη ΦΙΦΑ για τη χρησιμοποίηση ποδοσφαιριστών τους από τις εθνικές ομάδες ή του σάλαρι καπ, σε μια προσπάθεια να συγκρατηθούν κάπως τα οικονομικά δεδομένα. Το σάλαρι καπ, προς το παρόν, δεν μπορεί να εφαρμοσθεί υποχρεωτικά.

Είναι μια ρύθμιση που αντιβαίνει σε ένα σύνολο αρχών που έχει υιοθετήσει στην οικονομία και τον ανταγωνισμό η Ευρωπαϊκή Ένωση. Αν κάτι τέτοιο συμβεί, θα μπορεί να ιδωθεί σαν συμφωνία ισχυρών κυρίων μέσα στο πλαίσιο της G-14, που, αντιβαίνοντας στο θεσμικό πλαίσιο της Ε.Ε., δεν θα έχει καμία τύχη. Εν τούτοις, το σάλαρι καπ και οι προτεινόμενες αρχές που θα περιλαμβάνει δεν είναι τίποτε άλλο από μια συναλλαγή μεταξύ των ισχυρών του ποδοσφαίρου. Μια ρύθμιση που, αντί να διευκολύνει τον ανταγωνισμό, οδηγεί στη δημιουργία «καθεστώτων» και θα ζημιώσει το ίδιο το άθλημα, αφού το γκρουπ των ισχυρών θα παραμένει μια κλειστή λέσχη. Και οι κλειστές λέσχες είναι σαν τα στάσιμα νερά. Αργά ή γρήγορα θα εξελιχθούν σε μολυσματικές εστίες, που θα πρέπει να αποξηρανθούν. Οι διαπιστώσεις που κάνει ο Μπλάτερ σχετικά με την εξουσία και την οικονομική ισχύ είναι απολύτως ακριβείς. Όμως, όπως σημείωσα και χθες, τον Μπλάτερ τον φοβίζει ο κίνδυνος να χάσει την εξουσία της η ΦΙΦΑ, αφού, αν τον απασχολούσε ειλικρινά ο χαρακτήρας του σύγχρονου ποδοσφαίρου, θα είχε εκφράσει τις ανησυχίες του πολλά χρόνια πριν.

Παρ' όλα αυτά και με δεδομένο ότι τόσο η ΦΙΦΑ όσο και η ΟΥΕΦΑ είναι αναγκασμένες να «ακούν» πλέον τις παρατηρήσεις των ομάδων, ίσως πρέπει να αναρωτηθούμε για το αν η ποιότητα του θεάματος συμβαδίζει με την ισχυροποίηση των συλλόγων-επιχειρήσεων. Ο γράφων δεν πιστεύει ότι αυτό συμβαίνει και αυτό αποτελεί ένα ανησυχητικό σημάδι για τα μελλοντικά χαρακτηριστικά του παιχνιδιού.

ΥΓ.: Ο Αγγελος Μπασινάς έκανε λάθος. Το λάθος του δεν αφορά στο περιεχόμενο των όσων είπε -που είναι αντικείμενο μιας άλλης συζήτησης- αλλά στην επιλογή του σε ό,τι αφορά στον χρόνο και τον τόπο. Θα μπορούσε κάλλιστα να υπερασπιστεί τον εαυτό του, απέναντι στην κριτική που του ασκήθηκε για την απόδοσή του, με διαφορετικά και περισσότερο στέρεα επιχειρήματα και σε διαφορετικό χρόνο. Αλλωστε, ο ίδιος είχε προαναγγείλει ότι θα «ξεκαθάριζε» τα ζητήματα που αφορούσαν στη σχέση του με τον ΠΑΟ. Ο Αγγελος Μπασινάς αδίκησε τον εαυτό του.