H εποχή της κυριαρχίας των μεγάλων ομάδων (Sportday / Χρ.Χαραλαμπόπουλος)

Το ποδόσφαιρο πέρασε με τη βοήθεια της τηλεόρασης από το '70 και μετά στον χώρο του θεάματος με το περιεχόμενο που προσδίδουν στη λέξη οι Αμερικανοί όταν μιλούν για show business

Κάποτε, πριν πολλά χρόνια, το ποδόσφαιρο ήταν πολύ πιο απλό σε σχέση με σήμερα. Η ιστορία των ομάδων ήταν ακόμη ζωντανή, η βία και ο φανατισμός βρίσκονταν στην περιφέρεια του αθλήματος, τα χρήματα δεν ήταν καθοριστικό στοιχείο για την επιτυχία, οι παίκτες ήταν περισσότερο απελευθερωμένοι από τον καταναγκασμό των αγωνιστικών συστημάτων, η ποιότητα κινείτο σε υψηλότερο μέσο όρο, τα γήπεδα ήταν πολύ πιο φτωχά, οι εμφανίσεις των ποδοσφαιριστών απλές. Όλα αυτά στο παρελθόν. Δεν μπορώ να μπω στον τρόπο σκέψης ορισμένων ανθρώπων περασμένης ηλικίας, που πάντα υποστηρίζουν ότι «στην εποχή τους» τα πράγματα ήταν καλύτερα. Είναι ένας τρόπος σκέψης που δεν μου πάει και μία σκέψη με την οποία διαφωνώ.

Το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι τα πράγματα ήταν απλούστερα. Και οι άνθρωποι. Και οι συμπεριφορές. Και τα κίνητρα, επίσης. Αυτό όμως δεν κάνει τα πράγματα καλύτερα. Περισσότεροι άνθρωποι πέθαιναν από πείνα και αρρώστιες. Περισσότεροι άνθρωποι ήταν αγράμματοι. Υπήρχαν ανισότητες, αλλά όχι στο άνοιγμα που υπάρχουν σήμερα. Οι άνθρωποι ήταν περισσότερο ευτυχισμένοι, διότι είχαν λιγότερες επιθυμίες. Και δυστυχία είναι το άνοιγμα, η απόσταση ανάμεσα στην επιθυμία και την πραγματικότητα. Θα πρέπει να παρατηρήσει κάποιος ότι και ο ρυθμός που εκινείτο ο κόσμος ήταν πολύ πιο αργός. Αυτός ο ρυθμός άρχισε να αλλάζει εντυπωσιακά από τις αρχές της δεκαετίας του '60 και μετά. Και το μεγάλο «μπαμ» γίνεται στη δεκαετία του '80, όταν βγαίνει στην αγορά ο πρώτος προσωπικός υπολογιστής.

Η εντυπωσιακή αυτή αλλαγή του ρυθμού κίνησης του κόσμου επηρέασε κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα, τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο. Πολιτική, τέχνη, οικονομία, διασκέδαση, αθλητισμός. Το ποδόσφαιρο πέρασε με τη βοήθεια της τηλεόρασης από το '70 και μετά στον χώρο του θεάματος με το περιεχόμενο που προσδίδουν στη λέξη οι Αμερικανοί όταν μιλούν για show business. Και αναγκαστικά υιοθέτησε κανόνες που μέχρι τότε θεωρούντο ξένοι προς τον χαρακτήρα του αθλήματος. Αταίριαστοι. Οι αμοιβές των ποδοσφαιριστών και τα ποσά των μεταγραφών εκτοξεύθηκαν στη στρατόσφαιρα. Πολλοί μιλούν για πρόκληση και παραλογισμό. Και έχουν απόλυτο δίκιο, αν εξετάσουμε τα πράγματα από την πλευρά της ηθικής. Αν θυμάμαι καλά, η πρώτη μεγάλη και εξωπραγματική μεταγραφή, μία μεταγραφή έξω από τα όρια εκείνης της εποχής των αρχών της δεκαετίας του '90, ήταν αυτή του Λεντίνι από την Τορίνο στη Μίλαν.

Μια μεταγραφή που τότε είχε φθάσει στο ποσό των 4 δισ. δρχ. Το ποσό θεωρήθηκε τόσο παράλογο, τόσο προκλητικό, που μέχρι και το Βατικανό εξέδωσε μια εξαιρετικά επικριτική ανακοίνωση. Όμως, στο γήπεδο της οικονομίας τα πράγματα διέπονται από διαφορετικούς κανόνες απ' ό,τι στο γήπεδο της ηθικής.

Η Αγνοια και η περιφρόνηση αυτών των κανόνων αποτελούν διαβατήριο για την καταστροφή. Πάρα πολλές ομάδες και όχι μόνο στην Αγγλία, θεωρώντας ότι τα χρήματα από τα τηλεοπτικά δικαιώματα θα είναι όλο και περισσότερα, ανοίχτηκαν οικονομικά βασισμένες σε βραχυπρόθεσμους σχεδιασμούς και βεβαιότητες και έφαγαν τα μούτρα τους. Στον κόσμο του 21ου αιώνα όμως δεν υπάρχουν βεβαιότητες. Ούτε και στην οικονομία. Αυτό οδήγησε τους υπουργούς Αθλητισμού της Ε.Ε. να συζητήσουν στην τελευταία τους συνάντηση στη Λειψία –έστω και θεωρητικά- το ενδεχόμενο καθιέρωσης του Σάλαρι Καπ, πράγμα που έχουν κατ' επανάληψη συζητήσει τα μέλη της ομάδας G-14 σε μία προσπάθεια να συγκρατηθούν κάπως τα οικονομικά δεδομένα. Το Σάλαρι Καπ δεν μπορεί φυσικά προς το παρόν να εφαρμοσθεί.

Είναι μία ρύθμιση που αντιβαίνει ένα σύνολο αρχών που έχει υιοθετήσει στην οικονομία και τον ανταγωνισμό η Ευρωπαϊκή Ενωση. Προς το παρόν μπορεί να ιδωθεί κάτι σαν συμφωνία ισχυρών κυρίων, αλλά πιστεύω ότι η Ε.Ε. θα πρέπει αργά ή γρήγορα να διορθώσει το θεσμικό της πλαίσιο σε αυτό το σημείο. Εντούτοις, το Σάλαρι Καπ και οι προτεινόμενες αρχές που θα περιλαμβάνει δεν είναι τίποτε άλλο από μία συναλλαγή μεταξύ των ισχυρών του ποδοσφαίρου.

ΜΙα ρύθμιση που αντί να διευκολύνει τον ανταγωνισμό, οδηγεί στη δημιουργία «καθεστώτων» και θα ζημιώσει το ίδιο το άθλημα, μιας και το γκρουπ των ισχυρών θα παραμένει μία κλειστή λέσχη. Πώς δηλαδή θα μπορέσουν οι ιταλικές ομάδες -με εξαίρεση τη Μίλαν και την Ιντερ- να ανταγωνιστούν τη Γιουβέντους, που από την πώληση των τηλεοπτικών της δικαιωμάτων για τις περιόδους 2007/08 και 2008/09 θα βάλει στο ταμείο της 218 εκατ. ευρώ; Κάτι ανάλογο θα συμβεί και αλλού, μιας και ακόμα και εκεί που ισχύει η συλλογική διαπραγμάτευση των τηλεοπτικών δικαιωμάτων οι διαφορές παραμένουν.

Οι μεγάλοι και ισχυροί σύλλογοι θα είναι αυτοί που θα καρπώνονται σχεδόν όλα τα οφέλη από την εμπορευματοποίηση του παιχνιδιού, γεγονός που πρέπει να μας προβληματίσει όσον αφορά στον τρόπο που θα βρει για να επιβιώσει το ερασιτεχνικό ποδόσφαιρο.