Τα... ρούχα του Μανωλιού (Sportday / Αντώνης Πανούτσος)

Το πανηγύρι είχε κρατήσει λιγότερο από χρόνο. Ο Πέτρος Κόκκαλης γύριζε την Ελλάδα από χωρίου εις χωρίον, ζητώντας από τους πιστούς να βάλουν τα λεφτά τους εκεί που βρίσκεται το στόμα τους. «Λες ότι είσαι Ολυμπιακός; Απόδειξέ το. Βάλε ένα εξηντάρι ευρώ κι όλοι μαζί θα διοικούμε την ομάδα». Οι Μαντούβαλοι με συνεργαζόμενους ποιητές μαζευόντουσαν στο κτίριο του ΟΛΠ για να θυμηθούν ανθρώπους που θυσίασαν τη ζωή τους για την ιδέα του Θρύλου και να ζητήσουν από τους νεότερους μία μικρή θυσιούλα. Το εξηντάρι που λέγαμε. Τέλος πάντων, κοντά στους εβδομήντα χιλιάδες Ολυμπιακούς γράφτηκαν μέλη. Ανανεωμένος ο θρύλος μπόρεσε να εκλέξει καινούργια άτομα στη διοίκηση. Τον Σωκράτη Κόκκαλη στην ΠΑΕ και τον Λεωνίδα Θεοδωρακάκη στον ερασιτέχνη. Απογοητευμένα, αφού δεν μπορούσαν να βρουν ούτε εισιτήριο, χωρίς άλλο συγκεκριμένο λόγο για να συνεχίσουν, τα μέλη του Ολυμπιακού σταδιακά λάκιζαν. Για να υπάρχουν σήμερα γύρω στα 20 χιλιάδες. Ηταν η πιο φιλόδοξη προσπάθεια να εμφανιστεί μια ΠΑΕ σαν λαϊκό κίνημα. Η προσπάθεια απέδειξε ότι όποιος έχει την εξουσία, δεν είναι κορόιδο να την παραχωρήσει. Πελάτες ψάχνει να του τη χρηματοδοτούν. Και προσπάθειες όπως η Λέσχη των Φίλων του Αρη, ο έρανος για το γήπεδο της ΑΕΚ και η εταιρεία λαϊκής βάσης που θα διοικεί τον ΠΑΟΚ, είναι καταδικασμένες σε αποτυχία.
Η υπόθεση με τη Λέσχη Φίλων του Αρη είναι απλή. Μπερδεμένη, αφού εμφανίζεται ένας νέος φορέας. Απλή, μιας κι αυτοί που είχαν τα κουμάντα στον Αρη θα έχουν τα κουμάντα και στον νέο φορέα για να μπορούν να διοικούν. Οι λεπτομέρειες είναι δευτερεύουσες. Η ουσία είναι μία, ο Σκόρδας, ο Σαουρίδης και οι συν αυτώ διοικούσαν τον Αρη σαν Super 3, σαν ΠΑΕ, σαν οτιδήποτε. Το να ονομαστούν Φίλοι του Αρη και να τον διοικούν είναι μια υπόθεση Μανολιού. Τα ρούχα που φοράει ελάχιστα ενδιαφέρουν.

Η χρηματοδότηση του γηπέδου της ΑΕΚ στη Νέα Φιλαδέλφεια δεν είναι μεταμφίεση, αλλά γελοιότητα. Οχι ο Χατζηχρήστος, αλλά ο Θεός ο ίδιος να κάνει έρανο για να μαζέψει 25 εκατομμύρια ευρώ θα πρέπει να πουλήσει και τους αγγέλους του για να συμπληρώσει το ποσό. Το κομμάτι των οπαδών της ΑΕΚ που θέλει να γίνει γήπεδο στη Φιλαδέλφεια έχει επιχειρήματα και μπορεί να τα στηρίξει. Στηρίζοντάς τα όμως μέσα από έρανο, το μόνο που θα κάνει είναι να γελοιοποιηθεί και να χάσει την εμπιστοσύνη των υποστηρικτών του. Γιατί, αν κάνεις έρανο για 25 εκατομμύρια κι έπειτα από ένα μήνα έχεις μαζέψει 50 χιλιάρικα, ο κόσμος θα γελάει. Οσο για τις σκέψεις για εταιρεία λαϊκής βάσης στον ΠΑΟΚ, είναι τόσο ρομαντικές όσο και ανέφικτες.

Οι ομάδες είναι εταιρείες με ιδιοκτήτες που θέλουν να τις κινούν με τα λεφτά των άλλων. Χαριτωμένο, όταν είναι ταινία με τον Ντάνι ντε Βίτο. Αποκαρδιωτικό, όταν οι ιδιοκτήτες τους σε αντάλλαγμα πουλάνε ανύπαρκτη ιδεολογία.

Επίσης, όταν μπλέκεσαι με εταιρεία που ασχολείται με χρηματιστηριακά κι επενδύσεις καλό είναι να φυλάγεσαι. Εταιρεία που ασχολείται με την έκδοση δανείου σε ΠΑΕ είχε πάρει εντολή από Αμερικανούς επενδυτές να τους αγοράσει ελληνική τράπεζα. Τελικά ανακάλυψαν ότι τους αγόρασε νοσοκομείο.

Επειδή το χρηματιστήριο ανεβαίνει, πριν ο κόσμος αρχίσει να αγοράζει μη χάσει την ευκαιρία, να πω κι εγώ τη σοφία μου. Η οποία δεν είναι ακριβώς δική μου, αλλά ανήκει στους νόμους των παιχνιδιών. Οταν εσύ κερδίζεις, ένας άλλος χάνει. Επίσης, να θυμηθούμε και τον στίχο από το Spinning Wheel των Blood Sweat & Tears. «What goes up, must go down». «Ο,τι ανεβαίνει, πρέπει να κατέβει». Τώρα αν νομίζετε ότι εσάς περιμένανε να τους τα πάρετε, αποκαλύπτομαι και καλή σας τύχη...

Ελάχιστοι πάντως ερασιτέχνες παίκτες τού χρηματιστηρίου μπορούν να βγάλουν χρήμα. Πιτσιρικάς θυμάμαι τα λόγια ενός οικονομικού συντάκτη εφημερίδας. «Αν ποτέ αγοράσεις μετοχές, που δεν σ’ το συστήνω, να αγοράσεις μετοχές που να δίνουν μέρισμα πάνω από τον τόκο. Ετσι δεν θα χρειάζεται να τις πουλάς για να βγάλεις χρήμα. Αν θέλεις να παίξεις στο χρηματιστήριο, που το συστήνω ακόμα λιγότερο, να έχεις ένα συγκεκριμένο ποσό που θα πουλάς τη μετοχή, κερδίζεις ή χάνεις. Ποτέ μεγαλύτερο από 30%. Ακόμα καλύτερα το 20%. Με το που θα ανέβει ή θα κατέβει η μετοχή, το ποσοστό που όρισες πουλάς. Ακόμα κι αν πιστεύεις ότι θα ανέβει πάλι ή ότι θα συνεχίσει να ανεβαίνει». Αυτά μου είχε πει ο γέροντας -μακαρίτης σήμερα- και δεν τα ξέχασα ποτέ. Ιδιαίτερα, το «δεν σου το συστήνω». Ποτέ δεν πίστεψα ότι είμαι τόσο ξύπνιος που θα τα πάρω από τους αϊτούς της Σοφοκλέους.

Ετσι και καθίσετε να το σκεφτείτε, πόσες δουλειές μπορεί να ξέρει ένας άνθρωπος σ' επαγγελματικό επίπεδο; Δύο, άντε τρεις. Επαγγελματίες traders έχουν καταστραφεί στο χρηματιστήριο. Κι αυτοί που τους τα πήραν δεν ήταν δημόσιοι υπάλληλοι κι εστιάτορες, αλλά άλλοι επαγγελματίες. Το κλασικότερο βιβλίο για το πώς κάποιος μπορεί να καταστραφεί στο χρηματιστήριο είναι το «Rogue trader» του Nick Leeson. Το παλικάρι ήταν trader της Barring's Bank, μιας παραδοσιακής ιδιωτικής αγγλικής τράπεζας του 18ου αιώνα μ' ενδιαφέροντα στα χρηματιστήρια της Απω Ανατολής. Ο Leeson σε νεαρή ηλικία είχε γίνει υπεύθυνος του γραφείου της Σιγκαπούρης. Επειδή η τράπεζα «είχε μούρη» και δεν χρειαζόταν να πληρώνει τις συναλλαγές τοις μετρητοίς, ο Leeson άρχισε να παίζει «αέρα» για λογαριασμό του. Οταν έχανε, έπαιζε ακόμα περισσότερο. Επειδή λοιπόν κάποια στιγμή θα γινόταν έλεγχος και οι ιδιοκτήτες της τράπεζας θα καταλάβαιναν ότι τους είχε χρεώσει, χρειαζόταν να παίζει μεγάλα ποσά για να ρεφάρει γρήγορα. Πουλώντας όμως μεγάλα πακέτα έριχνε την τιμή της μετοχής. Ο Leeson έπεσε σ' ένα φαύλο κύκλο, που, όταν πούλαγε, η τιμή κατέβαινε κι όταν αγόραζε, ανέβαζε αυτόματα την τιμή. Τελικά την κοπάνησε στην Ταϋλάνδη, τον συνέλαβαν, πήγε στη φυλακή, αλλά ταυτόχρονα χρεοκόπησε την ιστορική Barring.

Και μιλάμε για επαγγελματία trader, που ήταν από τα παιδιά-θαύματα του χρηματιστηρίου του Λονδίνου... Τώρα γιατί ένας ερασιτέχνης πιστεύει ότι θα κερδίσει στο παιχνίδι του άλλου, έχει σχέση με την ψυχολογία του τζόγου. Η διαφορά ανάμεσα στον παίκτη και τον τζογαδόρο είναι ότι ο πρώτος θα διαλέξει το παιχνίδι που έχει την αβάντα, ενώ ο δεύτερος θα παίξει το παιχνίδι που την αβάντα την έχει ο άλλος, για να αποδείξει πόσο μάγκας είναι. Στην πραγματικότητα, ξέρουμε μόνο μία δουλειά κι απ' αυτήν πρέπει να τα παίρνουμε. Αλλά, τη δουλειά που ξέρουμε, ποτέ δεν πρέπει να την παρέχουμε τζάμπα. Με έκπτωση, ναι. Τζάμπα, ποτέ. Πριν από 20 χρόνια, είχαμε βρεθεί να δουλεύουμε ένα ρεστοράν μπαρ με τον -μακαρίτης κι αυτός- Γιώργο Κούνδουρο. Ενα βράδυ που η δουλειά ήταν σπασμένη είχαμε βάλει μπροστά μας από μια μπουκάλα και τις ξεσκίζαμε. Ενας φίλος είχε περάσει. Ηπιε ένα ποτό, ο Κούνδουρος του είπε «άσε ένα κατοστάρικο. Φτάνει», και ο φίλος μάς καληνύχτησε. «Τώρα, τι σου ήρθε να του πάρεις το κατοστάρικο;» τον είχα ρωτήσει. «Γιατί αυτή είναι η δουλειά μου», απάντησε. «Αν μου είχε ζητήσει βοήθεια επειδή άλλαζε σπίτι και ήθελε ένα χέρι στη μεταφορά, δεν θα τον χρέωνα. Δεν είμαι μεταφορέας. Από τη δουλειά σου όμως περιμένεις να βγάζεις λεφτά για να ζεις και πάντα πρέπει να τη χρεώνεις». Το ακολούθησα στη ζωή μου ευλαβικά και δεν μου βγήκε σε κακό. Εάν κάποιος μου ζητήσει να του γράψω, θα τον χρεώσω. Εάν μου ζητήσει να τον βοηθήσω σε μεταφορά, θα του πω ότι έχω τη μέση μου.

Ενδιαφέρον βιβλίο για το αμερικανικό χρηματιστήριο είναι το «Den of Τhieves» του James Stewart. Αναφέρεται στα «αστέρια» της Wall Street, της αγοράς των «σκουπιδιών ομολόγων», και τον τρόπο που έψηναν τα ταμεία και τις ασφαλιστικές εταιρείες να επενδύουν στα «χαρτιά» τους. Ορισμένες από τις ασφαλιστικές εταιρείες μπατίρισαν και μερικά ταμεία βρέθηκαν σε δύσκολη θέση. Ενα άλλο βιβλίο είναι το «Ugly Americans» του Ben Mezrich για το πώς στα μέσα της δεκαετίας του '90 μερικοί αδίστακτοι «καουμπόηδες» του χρηματιστηρίου έβγαλαν εκατομμύρια δολάρια από το παρωχημένης τεχνολογίας χρηματιστήριο του Τόκιο, καταστρέφοντας σχεδόν την ιαπωνική οικονομία.

Επειδή η φτώχεια θέλει καλοπέραση, στις δύσκολες οικονομικές περιόδους της ΑΕΚ οι παίκτες το είχαν γυρίσει στο Στοίχημα. Και τα πήγαιναν μια χαρά. Οχι μόνο γιατί ήξεραν από ποδόσφαιρο, αλλά επειδή αρχηγός του Στοιχήματος ήταν ο Νίκος «Πάτερ» Κωστένογλου, που με τη βοήθεια του Ιντερνετ και του Κυρίου είχε οδηγήσει τους συμπαίκτες του στο ταμείο.

Το 1999 όλοι οι Ελληνες έπαιζαν χρηματιστήριο και πρώτοι απ' όλους οι Ελληνες ποδοσφαιριστές. Στον Ολυμπιακό το κόμμα του φραπέ, Ανατολάκης, Ελευθερόπουλος και Γεωργάτος, έπαιζαν από κοινού και με πάθος. Μέγας παίκτης ήταν ο Πρέντραγκ Τζόρτζεβιτς, όπως κι ο Βασίλης Καραπιάλης. Οι περισσότεροι έχασαν, μερικοί λίγα, άλλοι περισσότερα, αλλά ένας παίκτης του Ολυμπιακού είχε χάσει σχεδόν 200 εκατομμύρια στο χρηματιστήριο. Δεν γράφω τ' όνομά του, όχι ότι είναι κακό, αλλά το να χάνεις και να το βλέπεις γραμμένο σ' εφημερίδα ανήκει στην κατηγορία «και κερατάς και δαρμένος».

Στην ΑΕΚ μπορεί να έπαιζαν περισσότερο κι από τον Ολυμπιακό. Νικολαΐδης, Κοπιτσής, Κωστής, Κασάπης και Μαλαδένης ήταν, για παράδειγμα, φανατικοί παίκτες του χρηματιστηρίου. Οπως και στον Ολυμπιακό, ένας παίκτης της ΑΕΚ καταστράφηκε από τη Σοφοκλέους, αλλά το είπαμε. Δεν μπορείς να τα παίρνεις από ένα παιχνίδι που δεν ξέρεις. Ενας όμως παίκτης της ΑΕΚ βγήκε κερδισμένος από το χρηματιστήριο και με το δίκιο του το λέει με υπερηφάνεια. Ο Στέλιος Μανωλάς, που μαζί με τον Τάκη Γκώνια πρέπει να είναι από τους προσεκτικότερους ποδοσφαιριστές όσον αφορά στο πού επένδυσαν τα λεφτά που έβγαλαν κυριολεκτικά με τον ιδρώτα τους.