Ο τύπος με το νούμερο 1 (Sportday / Χρ.Χαραλαμπόπουλος)

Οι τερματοφύλακες είναι πάντα αδικημένοι. Και -σκέφτομαι ότι- αυτό συμβαίνει γιατί η θέση του τερματοφύλακα είναι η πιο μοναχική στο ποδόσφαιρο, έτσι που γίνεται πιο εύκολα στόχος κριτικής. Εύκολης και συχνά κακόπιστης. Για τους τερματοφύλακες, μας διαφεύγουν πολλά πράγματα και όπως έλεγε ένας φίλος μου –καθηγητής φιλοσοφίας σε πανεπιστήμιο του εξωτερικού τώρα και άρρωστος ποδοσφαιρόφιλος– ο τερματοφύλακας είναι ο αριθμητής ενός κλάσματος στο οποίο παρονομαστής είναι η υπόλοιπη ομάδα. Οσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμητής, τόσο περισσότερο το κλάσμα προσεγγίζει την ακέραιη μονάδα ή την ξεπερνάει.

Η αλήθεια είναι ότι αν κοιτάξει κανείς την ποδοσφαιρική ιστορία, θα διαπιστώσει ότι όλες οι μεγάλες ομάδες, είτε σύλλογοι είτε εθνικές, βασίστηκαν σ' ένα σπουδαίο τερματοφύλακα. Θαμόρα, Γκρόσιτς, Γιασίν, Μπανκς, Μάγιερ, Τζοφ, Τζένικς, Σμάιχελ, Καν και πάει λέγοντας. Πολλές φορές, μία ομάδα αποκτούσε οντότητα εξαιτίας του τύπου που βρισκόταν κάτω από τα γκολπόστ. Εξαιτίας της ιδιομορφίας της θέσης του τερματοφύλακα, οι περισσότεροι απ' αυτούς ήταν και είναι κάπως ιδιόμορφοι ως προσωπικότητες. Δεν είναι σταρ -δεν το επιδιώκουν κιόλας-, δεν συγκεντρώνουν τα φώτα της δημοσιότητας γιατί και οι ίδιοι προτιμούν τη σκιά, οι φανέλες τους δεν «πουλάνε» στις μπουτίκ των συλλόγων, σκέφτονται περισσότερο απ' όσο μιλούν και νομίζεις, κοιτώντας το βλέμμα τους εκτός γηπέδου, ότι είναι κάπου χαμένοι... Ενδεχομένως σε κάποιο γκολ που θα μπορούσαν να είχαν αποτρέψει ή που δεν κατάλαβαν πώς το δέχθηκαν.

Η θέση του τερματοφύλακα είναι η μόνη θέση σε μία ποδοσφαιρική ομάδα της οποίας ο πρώτος, ο βασικός και μόνος στόχος είναι καθαρά αποτρεπτικός. Το γκολ το τρώει ο τερματοφύλακας, ενώ το πετυχαίνει η «συνεργασία» των παικτών της ομάδας. Οι τερματοφύλακες, γενικά, πάντα μου έδιναν την εντύπωση ότι ήταν μόνοι εναντίον όλων και περισσότερο από κάθε άλλη θέση νομίζω ότι ο τερματοφύλακας είναι εκείνος που υπηρετεί την έννοια του καθήκοντος. Είναι ο «ένας για όλους» του όρκου των τριών σωματοφυλάκων του Δουμά, παρ' όλο που «οι όλοι» συχνά τον αφήνουν μόνο του να βγάλει το φίδι από την τρύπα ή, μάλλον καλύτερα, να μην το αφήσει να μπει. Γι’ αυτό και το «φίδι», το γκολ όταν δαγκώνει, δαγκώνει μόνον τον τερματοφύλακα.

Οταν κριτικάρουμε τους τερματοφύλακες, μας διαφεύγει το γεγονός ότι έχουν αλλάξει εις βάρος τους οι συνθήκες διεξαγωγής του αθλήματος. Περισσότερος καθαρός χρόνος παιχνιδιού, περισσότερες φάσεις μπροστά στις εστίες, ελαφρύτερη και μικρότερη μπάλα, περισσότερες σέντρες, δυνατότερα σουτ. Αυτά σκεφτόμουν διαβάζοντας το τηλεγράφημα του Ρόιτερς για τη συνέντευξη του Καν, με την οποία δήλωσε ότι αποδέχεται την απόφαση του προπονητή του να επιλέξει ως βασικό τερματοφύλακα της εθνικής τον Γιάνς Λέμαν, τον τερματοφύλακα της Αρσεναλ. «Η προσωπική ματαιοδοξία δεν έχει θέση σε μία προσπάθεια που θα καταβάλουμε όλοι μαζί για να κατακτήσουμε το Παγκόσμιο Κύπελλο μέσα στη χώρα μας», είπε ο Καν. Είμαι σίγουρος ότι δεν ήταν και τόσο εύκολο πράγμα για τον Καν, τον καλύτερο παίκτη της Γερμανίας στο προηγούμενο Μουντιάλ, να κάνει αυτές τις δηλώσεις. Μπορεί να μην είναι ο πιο «αγαπητός» τύπος, μπορεί να μη βρίσκεται στην καλύτερη φόρμα του, μπορεί να είναι ένας εγωιστής που θέλει να παίζει και να κερδίζει, αλλά μέσα στο παιχνίδι παίζει για όλους μαζί. Στα 36 του, όσο και ο Λέμαν, ξέρει ότι αυτό θα είναι το τελευταίο του Μουντιάλ και ίσως η τελευταία του χρονιά στο ποδόσφαιρο και θα ήθελε να είναι εκεί.

Καθένας θα το ήθελε. Είμαι, επίσης, σίγουρος ότι σε περίπτωση αποτυχίας αυτής της γερμανικής ομάδας -πράγμα που είναι πολύ πιθανό- ο πρώτος που θα κατηγορηθεί μετά τον Κλίνσμαν, θα είναι ο τερματοφύλακας της ομάδας. Οποιος κι αν είναι. Μπορεί ποτέ να μην το ομολογούν, αλλά όλοι οι τερματοφύλακες γνωρίζουν ότι κάθε γκολ που δέχονται είναι ένα καρφί που αύριο κάποιοι θα χρησιμοποιήσουν για να τους σταυρώσουν. Εχω υποσχεθεί στον εαυτό μου, κάποτε, να γράψω ένα ποίημα για τους τερματοφύλακες τόσο θλιμμένο που θα τους συγχωρεθούν όλα τα γκολ που δέχθηκαν, περιμένοντας να τους σταυρώσουν. Είτε έφταιγαν είτε όχι.

Το περίφημο σουηδικό μοντέλο

Ενας φίλος, προφανώς χαριτολογώντας, μου έλεγε τις προηγούμενες μέρες, όταν είχε φουντώσει και η συζήτηση για τις εργασιακές σχέσεις και για το σουηδικό μοντέλο, ότι αρκούνταν και σε μία απλή Σουηδέζα. «Δεν έχω εμμονή με τα μοντέλα», μου είπε. «Οι απλές κοπέλες είναι πολύ πιο γήινες και ανθρώπινες». Πολύ πιθανό αυτό να ισχύει για τις κοπέλες. Δεν έχω εμπειρία από μοντέλα και δεν μπορώ να εκφράσω άποψη. Ομως, το σουηδικό μοντέλο που μας απασχολεί αφορά στις εργασιακές σχέσεις. Μία πρώτη παρατήρηση που μπορεί να κάνει κάποιος για τις εργασιακές σχέσεις και τη λεγόμενη ευελιξία στην αγορά εργασίας αφορά στην αντιμετώπιση του ζητήματος. Που όλοι το προσεγγίζουν από την πλευρά των εργοδοτών, μιας κι εκείνο που φαίνεται να έχει σημασία είναι οι απολύσεις και η ευκολία με την οποία θα πραγματοποιούνται. Μία δεύτερη παρατήρηση για το θέμα των εργασιακών σχέσεων αφορά στη δυνατότητα ενός μοντέλου να εφαρμοστεί σε διαφορετικές χώρες, με διαφορετικά εκπαιδευτικά συστήματα, με διαφορετικές οικονομικές συνθήκες κι άλλου είδους οικονομικές ανάγκες.

Στη Σουηδία, που έχει μια μακρά παράδοση και κουλτούρα υπεράσπισης του κοινωνικού κράτους, κράτος, κόμματα, συνδικάτα κι εργοδότες δίνουν έμφαση στην εξειδικευμένη εργασία και γι' αυτό το κράτος δεν δαπανά χρήματα για τη διατήρηση σχέσεων χαμηλής ειδίκευσης. Το σουηδικό μοντέλο στηρίζεται σε τρεις αρχές: ισχυρό κράτος, άνοιγμα στον ανταγωνισμό και τις δυνάμεις της αλλαγής, έμφαση στην έρευνα και την επαγγελματική εκπαίδευση. Στη Δανία, πάλι, έχουν άλλη συνταγή. Για την απόλυση ενός εργαζομένου αρκεί η ειδοποίηση πέντε ημέρες πριν. Από την πρώτη ημέρα της ανεργίας, όμως, ο εργαζόμενος λαμβάνει ως επιδότηση το 80-90% του μισθού του για διάστημα μέχρι και 4 χρόνια. Στο διάστημα αυτό, το συνδικάτο αναλαμβάνει να του βρει δουλειά.

Το αποτέλεσμα; Μόνο ένας στους πέντε μένει χωρίς δουλειά για διάστημα μεγαλύτερο των δύο ετών. Κατά μέσο όρο, οι εργαζόμενοι στη Δανία αλλάζουν δουλειά κάθε τέσσερα με πέντε χρόνια. Τι δαπανούν αυτές οι χώρες όμως στην έρευνα και την παιδεία; Πώς είναι οργανωμένα τα συνδικάτα και η κοινωνική ασφάλιση; Πόσα χρωστά το κράτος στα ταμεία; Ετσι, η συζήτηση γίνεται πολύ πιο σύνθετη και γίνεται φανερό ότι τα μοντέλα δεν μπορούν να εφαρμόζονται όπως οι κανόνες της γραμματικής. Γιατί όσοι το βλέπουν έτσι το ζήτημα, είναι οικονομικώς και πολιτικώς αγράμματοι.