Δύο ομάδες που ανακαλύπτουν ξανά τον κενό χώρο (Sportday / Χρ.Χαραλαμπόπουλος)

Ο Αρχιμήδης έλεγε «δώσε μου έναν τόπο να σταθώ και θα κινήσω τη γη». Το ποδόσφαιρο, αυτό που μπορεί να «κινήσει τη γη», είναι ο κενός χώρος. Κάτι που εκμεταλλεύονται –γιατί μπορούν να τον δημιουργήσουν– με τον καλύτερο τρόπο δύο ομάδες φέτος στο Τσάμπιονς Λιγκ. Η Αρσεναλ και η Μπάρτσα, που τυχαίνει να παίζουν και πιο γρήγορα από κάθε άλλη ομάδα. Αυτό το ποδόσφαιρο ίσως να είναι και μια αντίδραση, ένα ξέσπασμα στην κυριαρχία του υπολογιστικού ποδοσφαίρου τα τελευταία χρόνια. Του ποδοσφαίρου του 1-0 που σκοτώνει το θέαμα. Οχι πως η Αρσεναλ και η Μπάρτσα δεν έπαιξαν και τέτοιο ποδόσφαιρο. Το έκαναν ως μία από τις πολλές εναλλακτικές δυνατότητες του ρεπερτορίου τους. Ενα ρεπερτόριο που δεν καθορίζει την αγωνιστική φιλοσοφία τους, αλλά προσδιορίζεται από αυτήν. Ο τρόπος που αγωνίζεται μια ομάδα δεν είναι μια απλή υπόθεση. Οπως οι ρίζες της επιστήμης ποτέ δεν βρίσκονται καθ’ ολοκληρίαν μέσα στην επιστήμη και οι ρίζες της τέχνης δεν βρίσκονται ποτέ ολοκληρωτικά μέσα στην τέχνη, έτσι συμβαίνει και με την αγωνιστική συμπεριφορά μιας ομάδας και τη φιλοσοφία που τριγυρίζει την ιστορία της.

Η Αρσεναλ με την Μπάρτσα του σήμερα φαίνεται να έχουν την ίδια σχέση με αυτήν που είχαν ο Πικάσο με τον Αϊνστάιν. Χωρίς να έχουν συναντηθεί, ανέτρεψαν την οπτική των ανθρώπων τόσο στην Τέχνη ο Πικάσο –με τον πίνακά του οι δεσποινίδες της Αβινιόν– όσο και ο Αϊνστάιν με τη διερεύνηση της έννοιας του χωροχρόνου και τη θεωρία της σχετικότητας. Και οι δύο βασίστηκαν στο έργο ενός πολυπράγμονος φιλόσοφου και επιστήμονα Γάλλου, του Πουανκαρέ, που είχε διαμορφώσει κάποιες εξαίρετες απόψεις για τη μη Ευκλείδεια γεωμετρία. Τον Πουανκαρέ τον θεωρούσαν εκείνο τον καιρό και λίγο «φευγάτο». Ομως το έργο του επηρέασε τόσο τον Πικάσο, που με τον κυβισμό –τη γεωμετρία– ανέτρεψε την έννοια της προοπτικής στη ζωγραφική, όσο και τον Αϊνστάιν, που ήξερε ότι οι αισθήσεις μας δεν αρκούν για την παρατήρηση κάποιων συμβάντων ή εννοιών που βρίσκονται πέρα από τη φαινομενική πραγματικότητα. Ο Αϊνστάιν, λοιπόν, προχώρησε στην ανατροπή της αντίληψής μας για τον χώρο και τον χρόνο με τη θεωρία της σχετικότητας.

Ο ποδοσφαιρικός Πουανκαρέ για τις Αρσεναλ και Μπάρτσα είναι ο Αγιαξ της περιόδου 1970-1973. Του ολοκληρωτικού ποδοσφαίρου, του total Football, που έπαιξε εκείνη η ομάδα. Οι ρίζες του total football, όμως, βρίσκονται έξω από το ποδόσφαιρο. Βρίσκονται στην αρχιτεκτονική και στην ιδέα περί ευμετάβλητου χώρου. Ο Ολλανδός αρχιτέκτονας Κορνέλις Λέλι τον 19ο αιώνα συνέλαβε την ιδέα των φραγμάτων που θα μεγάλωναν το καλλιεργήσιμο έδαφος των Κάτω Χωρών? μια ιδέα που ο Μίχελς με τον Κρόιφ μετέφεραν στο ποδόσφαιρο.

Βοηθούμενοι από μια εξαιρετική ομάδα ταλαντούχων παικτών, βάσισαν το total Football πάνω στην ιδέα ότι ο χώρος του γηπέδου είναι ευμετάβλητος. Μπορεί να μεγαλώσει ή να μικρύνει, αναλόγως πώς θέλει να τον χρησιμοποιήσει κανείς. Οπως ακριβώς το έδαφος της Ολλανδίας. Οσο οι παίκτες του Αγιαξ είχαν την μπάλα στην κατοχή τους, απλώνονταν στο γήπεδο, προσπαθώντας να μεγαλώσουν τις πραγματικές του διαστάσεις.

Αντίθετα, όταν έχαναν την κατοχή, πρέσαραν ψηλά προς την αντίπαλη περιοχή και σε ασφυκτικό βαθμό, προσπαθώντας να μικρύνουν τις διαστάσεις του γηπέδου. Η αγωνιστική φιλοσοφία της Μπάρτσα και της Αρσεναλ έχει επηρεαστεί από την αρχιτεκτονική. Η Αρσεναλ έχει φτιάξει μια ομάδα που θα παίζει από του χρόνου σε ένα καινούργιο, μεγαλύτερο γήπεδο. Οσο για τη σχέση της αρχιτεκτονικής με την Μπάρτσα, αυτή άλλαξε δραστικά, από τον καιρό που ο Ροναλντίνιο φόρεσε τη φανέλα της ομάδας της Καταλωνίας. Πιθανότατα, ο τρόπος που παίζουν οι δύο ομάδες φέτος να μας οδηγεί να επανεφεύρουμε το ποδόσφαιρο. Και να το αγαπήσουμε εκ νέου.

Κοινοτικά χρήματα για πέταμα

Το Μ. Σάββατο είχα την ευκαιρία να πεταχτώ μέχρι τη Χαλκίδα και να επιστρέψω την ίδια μέρα. Η οδήγηση, σε ό,τι αφορά στην κυκλοφορία στην Εθνική, ήταν πολύ άνετη στον πηγαιμό και μια πολύ μοναχική εμπειρία στον γυρισμό. Η παρουσία της Τροχαίας ήταν εμφανής.

Μέχρι το σημείο που εγκατέλειψα την Εθνική για Χαλκίδα, μας προσπέρασαν τρεις φορές περιπολικά. Συνάμα, ήταν αισθητή η παρουσία της Τροχαίας και στους σταθμούς των διοδίων. Αυτά ήταν λίγο πολύ αναμενόμενα πράγματα. Εκείνο, όμως, που μου έκανε εντύπωση ήταν η κατάσταση του οδοστρώματος. Ειδικά στο τμήμα της επιστροφής, μεγάλα τμήματά του –ο Θεός να το κάνει εθνικό δίκτυο– είχαν μεγάλα μπαλώματα στο δεξιό μέρος του δρόμου. Ετσι και το αυτοκίνητο έπιανε τα 80, ανά πάσα στιγμή θα μπορούσε να βγει από τον δρόμο ή να «πετάξει».

Η αλήθεια είναι ότι είχα πολύ καιρό να κάνω τη συγκεκριμένη διαδρομή και περίμενα ότι θα ήταν διαφορετική η κατάσταση του οδοστρώματος. Αλλά εδώ είναι Ελλάδα. Αυτή η εικόνα του δρόμου προκαλούσε ευθέως τη λογική μου και μου προξένησε μια ευεξήγητη οργή. Στα 20 από τα τελευταία 26 χρόνια που η χώρα μας είναι μέλος της Ε.Ε., στα δημόσια ταμεία έχει μπει ένα ποσό –με τη μορφή των κοινοτικών χρηματοδοτήσεων– που φτάνει τα 46 δισ. ευρώ. Και σε αυτά δεν μετράω τα χρήματα που πήγαν στις γεωργικές επιδοτήσεις. Σε αυτό το ποσό, αν κάποιος προσθέσει άλλα περίπου 25 δισ. ευρώ των εθνικών πόρων, το συνολικό ποσό των χρηματοδοτήσεων ανεβαίνει στα 71 δισ. ευρώ.

Ποσό ιλιγγιώδες για τη χρηματοδότηση των δημόσιων επενδύσεων. Οι ειδικές υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής υποστηρίζουν ότι για κάθε 1 ευρώ που δόθηκε στην ελληνική οικονομία από τις Βρυξέλλες, η Ελλάδα θα μπορούσε να έχει ένα πολλαπλασιαστικό όφελος τουλάχιστον 2,5 ευρώ (από την αύξηση του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος), όπως συνέβη στην Πορτογαλία και στην Ιρλανδία. Ομως, στην Ελλάδα το όφελος περιορίζεται, ακόμα και με τον συνυπολογισμό της προβολής των αποτελεσμάτων μέρους του Δ' ΚΠΣ, μόλις στο 1,07 ευρώ. Βέβαια, όλα αυτά τα χρόνια έγιναν αρκετά έργα στον τομέα των υποδομών, αλλά ήταν τόσο αποσπασματικά και κακοσχεδιασμένα σε τέτοιο βαθμό, που δεν μπορεί να υπάρξει η παραμικρή αντιστοιχία με τον όγκο των χρηματοδοτήσεων.

Οταν μέσα σε 20 χρόνια χρηματοδοτήσεων δεν έχουμε καταφέρει ακόμη να έχουμε μια διπλή σιδηροδρομική γραμμή σε όλο το μήκος της απόστασης από την Αθήνα μέχρι τη Θεσσαλονίκη, όταν ο Μαλιακός συνεχίζει να είναι μια πύλη για τον άλλο κόσμο και όταν δεν έχουμε αποκτήσει ακόμη ένα ευπρεπές –σε ό,τι αφορά στην ποιότητά του– οδόστρωμα στις εθνικές οδούς, τότε δεν χρειαζόμαστε καμία επιπλέον μαρτυρία για την ανικανότητα των κυβερνήσεων και του βαθμού διαπλοκής τους με τους εργολάβους.