Μια «αρρώστια» και ο τελικός του Παρισιού (Sportday / Χρ.Χαραλαμπόπουλος)

«Tο ποδόσφαιρο είναι ένα παιχνίδι που δεν έχει κανένα νόμο, καμία αλήθεια. Στο ποδόσφαιρο δεν νικά πάντα ο δυνατότερος. Γι' αυτό είναι τόσο αγαπητό. Και αυτή την απουσία της αλήθειας, την απουσία του νόμου, κανείς μας δεν την καταλαβαίνει. Και προσπαθούμε να την εξηγήσουμε μιλώντας για το ποδόσφαιρο, αρθρογραφώντας γι' αυτό… και κανείς δεν καταφέρνει να το εξηγήσει…». Αυτά είχε ισχυριστεί ο Μισέλ Πλατινί σε μια εξαιρετική συνομιλία-συνέντευξη με τη Γαλλίδα συγγραφέα Μαργκερίτ Ντιράς, που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Liberation» στις 13 και 14 Δεκεμβρίου 1987. Στην Ντιράς δεν άρεσε η χρήση της λέξης «αλήθεια» από τον Πλατινί και σε κάποιο σημείο της συνέντευξης του ζήτησε να την αντικαταστήσει με κάποια άλλη. Ο Πλατινί επιλέγει τη λέξη «νόμος», αλλά συχνά στη διάρκεια της συνέντευξης επαναλαμβάνει τη λέξη «αλήθεια», διότι, προφανώς, αυτό είχε βιώσει ως ποδοσφαιριστής.

Η Ντιράς, που σημειωτέον δεν παρακολουθούσε ποδόσφαιρο, αλλά είχε εντυπωσιαστεί από την ανταπόκρισή του στις μάζες, δεν διαμαρτυρήθηκε στη συνέχεια για τη χρήση της λέξης «αλήθεια» και στο τέλος έφτασε να χαρακτηρίσει το παιχνίδι «τόσο δαιμονικό όσο και θεϊκό». Αυτοί οι δύο χαρακτηρισμοί της Ντιράς, τους οποίους αποδέχθηκε και ο Πλατινί, δείχνουν την κλίμακα μέσα στην οποία κινείται το ποδόσφαιρο. Αν ο Θεός είναι το ένα άκρο, ο δαίμονας είναι το άλλο. Η υπερβολή, είτε στη χαρά για την επιτυχία του συλλόγου ή της εθνικής ομάδας είτε στην απογοήτευση για την αποτυχία, είναι μέσα στη φύση του παιχνιδιού. Το ποδόσφαιρο ευνοεί τα πάθη γιατί απαιτεί τη συναισθηματική εμπλοκή του φιλάθλου-οπαδού. Χωρίς αυτήν γίνεσαι ένας ουδέτερος παρατηρητής, που παρακολουθεί το παιχνίδι in vitro. Και όταν το παρακολουθείς έτσι δεν μπορείς να το κατανοήσεις. Οπως δεν μπορείς να το κατανοήσεις όταν γίνεσαι μέρος του. Φαντάζομαι ότι μάλλον αυτό εννοεί ο Πλατινί. Η συναισθηματική ταύτιση με την ομάδα για πολλούς κοινωνιολόγους και ψυχαναλυτές είναι ένα είδος αρρώστιας. Προσωπικά, διόλου με ενοχλεί να «αρρωσταίνω» κάθε φορά που βλέπω τα γκολ του Χατζηπαναγή στον τελικό Κυπέλλου με τον Ολυμπιακό, το τελευταίο γκολ του Δεληκάρη με τη φανέλα του Ολυμπιακού εναντίον του ΠΑΟΚ το 1979 –αν θυμάμαι καλά– το γκολ του Μαραντόνα στους Αγγλους στο Μουντιάλ του '86, το θεσπέσιο γκολ του Ζιντάν στον τελικό του Τσάμπιονς Λιγκ κόντρα στη Λεβερκούζεν ή κάποιο από τα κόλπα του «χαμογελαστού μάγου» της Μπάρτσα. Και αν αυτές είναι περιπτώσεις μιας «ευχάριστης αρρώστιας», που συνδέεται με τη γοητευτική πλευρά του παιχνιδιού, εκείνη που υπογραμμίζει εμφαντικά τη δύναμη του θεάματος, υπάρχει και η άλλη πλευρά της «αρρώστιας». Του οπαδού. Που, όπως εγώ, πήγε στην κόλαση μέχρι ο Μερκ να ακυρώσει το γκολ του Σεβτσένκο στον προχθεσινό ημιτελικό. Μέχρι να τελειώσει το παιχνίδι καιγόμουν στη φωτιά μιας κόλασης που όλοι καταλαβαίνουμε. Ισως γι' αυτό το σφύριγμα της λήξης ήταν το πέρασμα στον παράδεισο. Η προσωρινή γιατρειά από μια «αρρώστια» ανίατη, που η Ντιράς δεν θα μπορούσε ποτέ να νιώσει, αλλά ως συγγραφέας θα μπορούσε να κατανοήσει τη σοβαρότητά της.

Στις 17 Μαΐου στο Παρίσι, λοιπόν, θα βρεθούν αντιμέτωπες οι δύο ομάδες που το άξιζαν φέτος περισσότερο από όλες τις υπόλοιπες. Μπορεί όταν ο Ρικέλμε έχασε το πέναλτι στο «Μαδριγάλ» ο Ράικαρντ να τραβούσε τα μαλλιά του, αλλά το ίδιο μάλλον συνέβη και με τον Βενγκέρ όταν είδε τον Μερκ να ακυρώνει το γκολ του Σεβτσένκο. Καθένας από τους δύο πιστεύω ότι θα προτιμούσε έναν διαφορετικό αντίπαλο. Τώρα, όμως, θα πρέπει τόσο ο Βενγκέρ όσο και ο Ράικαρντ να αντιμετωπίσουν την πραγματικότητα.

Τους φόβους τους και το όνειρό τους. Ο Ράικαρντ και η Μπάρτσα, κερδίζοντας αυτόν τον τίτλο ίσως καταφέρουν να ξορκίσουν μια κατάρα που είχε καταδικάσει τους Καταλανούς να μένουν μακριά από τους τίτλους. Από την άλλη μεριά, αν η Αρσεναλ κερδίσει αυτόν τον τίτλο, θα έχει την ευκαιρία πάνω του να «χτίσει» ένα διαφορετικό μέλλον. Ενα μέλλον που, επιτέλους, θα τη βγάλει έξω από το νησί.

Ο «μαύρος χρυσός» και το νερό

T ώρα είναι της μόδας οι πόλεμοι για το πετρέλαιο. Γιατί πάνω στον «μαύρο χρυσό» έχουν στερεωθεί όλες οι οικονομικές σχέσεις και η «ποιότητα» ζωής μας. Σε λίγα χρόνια, όμως, τα δεδομένα θα αλλάξουν. Οι πόλεμοι του μέλλοντος είναι σίγουρο ότι θα γίνονται επίσης για ένα υγρό. Οχι το πετρέλαιο, αλλά το νερό. Ενα κοινό στοιχείο που έχουν και τα δύο υγρά είναι ότι όσο περνά ο καιρός τόσο σπανίζουν. Και σε αυτή την περίπτωση το νερό είναι πολυτιμότερο από το πετρέλαιο για την ανθρώπινη ζωή. Σήμερα μόλις το 2,75% των υδάτινων αποθεμάτων του πλανήτη είναι πόσιμο νερό, ενώ ένας στους πέντε κατοίκους της Γης δεν έχει πρόσβαση στο πολύτιμο αγαθό. Ενας αριθμός που θα μεγαλώνει όσο μεγαλώνει και ο πληθυσμός της Γης.

H κατά κεφαλήν κατανάλωση του νερού εξαπλασιάστηκε μέσα στον 20ό αιώνα. Σήμερα αυτό το ποσοστό του 2,75% εξυπηρετεί 6 δισ. ανθρώπους, που το 2025 εκτιμάται πως θα φτάσουν τα 8 δισ., αλλά θα γίνει ακόμα δυσκολότερη η εξυπηρέτηση των αναγκών τους, μιας και τα αποθέματα είναι άνισα τοποθετημένα γεωγραφικά. Είναι χαρακτηριστικό ότι ένας στους πέντε κατοίκους του πλανήτη δεν έχει πρόσβαση σε πόσιμο νερό. Και πρόκειται για ανθρώπους που κατοικούν κυρίως στην υποσαχάρια Αφρική και τη Μέση Ανατολή. Σημειώστε, επίσης, ότι το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού (2,6 δισ.) δεν διαθέτει αποχετευτικό σύστημα, κυρίως σε Ινδία, Κίνα και Αφρική, γεγονός που σε συνδυασμό με την έλλειψη νερού –που θα μπορούσε να απομακρύνει τα λύματα– ευθύνεται για την πρόκληση πολλών ασθενειών και τον θάνατο 25 χιλιάδων ανθρώπων κάθε μέρα, από τους οποίους οι περισσότεροι είναι παιδιά.

Οι εκτιμήσεις του ΟΗΕ συγκλίνουν στο ότι θα χρειαστούν τουλάχιστον 10 δισ. δολάρια για να αποκτήσουν πρόσβαση στο νερό 1,2 δισ. άνθρωποι, ενώ παράλληλα θα απαιτηθούν ακόμα 20 δισ. για να συντηρηθούν τα υπάρχοντα συστήματα ύδρευσης και αποχέτευσης. Τα αριθμητικά στοιχεία για τους περισσότερους μπορεί να μη σημαίνουν τίποτα, αφού αφορούν στον Τρίτο Κόσμο. Κάτι «μακρινό», που υπάρχει μόνο στα δελτία ειδήσεων ή τις σελίδες των εφημερίδων με ειδήσεις του εξωτερικού δελτίου. Το νερό, πάντως, μπορεί να δείξει την καταστροφική του δύναμη και στον ανεπτυγμένο κόσμο, όπου το 90% των φυσικών καταστροφών συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με αυτό. Αλλωστε, οι δύο στους πέντε κατοίκους του πλανήτη ζουν σε περιοχές εξαιρετικά ευπαθείς στις πλημμύρες. Οι καταστροφές από τις πλημμύρες και η ελάττωση των υδάτινων αποθεμάτων είναι οι λόγοι που υπαγορεύουν την εκπόνηση συγκροτημένης πολιτικής διαχείρισης των υδάτινων πόρων σε όλες τις ανεπτυγμένες χώρες. Γιατί στο μέλλον θα «έχουν» αυτοί που προετοιμάζονται από σήμερα. Εμείς στην Ελλάδα δεν το έχουμε πάρει ακόμα ζεστά το ζήτημα. Ισως γιατί το πετρέλαιο μας ενδιαφέρει περισσότερο.