Ένα Κύπελλο που θα θυμόμαστε για εκείνα που ξεχάσαμε (Sportday / Χρ.Χαραλαμπόπουλος)

Μένει μόνο ο τελικός. Το παιχνίδι του Σαββάτου, ο «μικρός τελικός», δεν νομίζω ότι ενδιαφέρει κάποιον άλλο εκτός από τους διοργανωτές. Αντε και τους Πορτογάλους για λόγους γοήτρου. Το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2006 τελείωσε. Τι μας έμεινε; Ανεξαρτήτως του αποτελέσματος του τελικού, νομίζω ότι αυτό που θα θυμόμαστε ύστερα από χρόνια θα είναι το γεγονός ότι σε αυτή τη διοργάνωση είπε το «αντίο» του στο ποδόσφαιρο ο Ζινεντίν Ζιντάν. Ο καλύτερος Ευρωπαίος ποδοσφαιριστής των τελευταίων δέκα χρόνων. Οχι φυσικά με όρους διασημότητας.

Ο Ζιντάν ποτέ δεν την επιδίωξε. Ποτέ δεν έκανε την προσωπική του ζωή σίριαλ για τα ΜΜΕ. Ζούσε και αγωνιζόταν με τον ρυθμό του δικού του κόσμου. Μιλούσε ελάχιστα και όποτε το έκανε, τα λόγια του δεν επιδέχονταν διαφορετικές ερμηνείες. Δεν δημιούργησε «περιβάλλον» που θα ερμήνευε τη σιωπή του και θα τροφοδοτούσε την ειδησεογραφία ή τα life style έντυπα.

Ηταν ένας, μάλλον, μοναχικός σταρ, αν και αυτές οι δύο τελευταίες λέξεις δεν πάνε μαζί. Εγινε είδωλο μιας ολόκληρης γενιάς Γάλλων και πρόσωπο αναφοράς για τους μετανάστες. Πήρε μέρος σε μια μεγάλη αντιρατσιστική καμπάνια στη Γαλλία και απάντησε στον Λε Πεν μέσα στο γήπεδο. Είναι αξιοπερίεργο το πώς ο «Ζιζού», χωρίς να δίνει το βάρος που θα έδινε κάποιος άλλος στις δηλώσεις, υπήρξε τόσο πολιτικός όσο κανείς άλλος ποδοσφαιριστής. Ισως γιατί η πολιτική του στάση ήταν κάτι που άφηνε τον θεατή να το συμπεράνει.

Ως ποδοσφαιριστής, υπήρξε εξαιρετικός. Ευφυής, πεισματάρης, ουσιαστικός, πολεμιστής, ακούραστος, θεαματικός όταν χρειαζόταν. Οσες φορές η κάμερα συναντά το πρόσωπό του, στάζει ιδρώτα και όλη του η έκφραση μαρτυρά μια κούραση που τείνει να τον καταβάλλει. Παλιότερα ξέραμε ότι αυτό δεν θα συνέβαινε.
Τουλάχιστον όσο διαρκούσε ο αγώνας. Τώρα το βλέπουμε να συμβαίνει, αλλά αυτό ακριβώς συμβάλλει στο μεγαλείο του. Σε αντίθεση με την εικόνα του μονίμως χαμογελαστού Ροναλντίνιο ή του ωραιοπαθούς Μπέκαμ, ο Ζιντάν είναι ο ποδοσφαιριστής που παλεύει για να τα καταφέρει. Που δεν παίζει για τις κάμερες, αλλά για να είναι εντάξει, πρώτα απ' όλους, με τον εαυτό του. Το παιχνίδι και ο τρόπος συμπεριφοράς του Ζιντάν αποπνέουν μια τιμιότητα.

Δεν υποκρίνεται κάτι διαφορετικό από αυτό που βλέπουμε. Ο Μπέκαμ το παπούτσι που έφαγε από τον Φέργκιουσον στα αποδυτήρια της Γιουνάιτεντ το μοσχοπούλησε. Ο Ζιντάν, αντίθετα, ούτε εκμεταλλεύτηκε ούτε φρόντισε ποτέ να κρύψει τα δικά του ξεσπάσματα οργής για να ωραιοποιήσει την εικόνα του. Θυμάστε τον Γιόχαν Κιντζ του Αμβούργου;

Τον Φαούντ Αμίν της εθνικής ομάδας της Σαουδικής Αραβίας; Ο Ζιντάν δεν είναι άγιος. Και δεν παίζει μπάλα δωρεάν. Είναι η ακριβότερη μεταγραφή που έγινε ποτέ. Ομως, επειδή ακριβώς είναι αυτός που δείχνει, δεν θα μπορούσε να διαφημίσει ποτέ πατατάκια ή κινητά τηλέφωνα. Αυτή η υποψία οργής που κρύβεται μέσα του, πείτε το πείσμα αν θέλετε, δεν ταιριάζει με τις επιδιώξεις των διαφημιστών. Αλλά ταιριάζει με αυτά που θέλουμε να δούμε από έναν ποδοσφαιριστή. Ο Ζιντάν είναι ένα είδος ποδοσφαιριστή που απειλείται με εξαφάνιση. Γι’ αυτό μας αρέσει τόσο πολύ που πάει με τη Γαλλία στον τελικό. Ή μήπως που την πηγαίνει στον τελικό; Εκτός, όμως, από τον Ζιντάν, τι άλλο;

Η απογοήτευση της Βραζιλίας. Η ευρωπαϊκή κυριαρχία. Ο πρωταγωνιστικός ρόλος των προπονητών. Τα αστεράκια που δεν έλαμψαν, όπως ο Μέσι. Τις περισσότερες ομάδες που χρησιμοποιούσαν έναν επιθετικό. Την κυριαρχία των συστημάτων για μία ακόμα φορά και την απουσία του θεαματικού ποδοσφαίρου. Την απογοήτευση της Αφρικής και της διαιτησίας. Τη γενική μετριότητα. Ομως, πάνω απ' όλα, θα θυμόμαστε χάρη στον Ζιντάν αυτό που είχαμε ξεχάσει. Το υλικό από το οποίο είναι φτιαγμένοι οι μεγάλοι ποδοσφαιριστές.

Η Αμερική και το ποδόσφαιρο

Mάλλον ασύμβατες έννοιες. Μετά το Μουντιάλ του 1994, πολλοί πίστεψαν ότι το ποδόσφαιρο θα γνώριζε ευρεία διάδοση. Αν εξαιρέσει κάποιος ότι το ποδόσφαιρο έγινε σπορ των γυναικών, με αποτέλεσμα οι ΗΠΑ να θεωρούνται υπερδύναμη, το ποδόσφαιρο, αυτό που όλος ο κόσμος παίζει με τα πόδια, στις ΗΠΑ ακόμα θεωρείται περιθωριακό σπορ.

Παρ' όλο που έχει μπει στα πανεπιστήμια. Παρ' όλο που στο αμερικανικό επαγγελματικό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου ο μέσος όρος εισιτηρίων ανά παιχνίδι είναι πάνω από 20.000.

Παρ' όλο που η τηλεόραση άρχισε να μεταδίδει παιχνίδια και η εθνική τους προκρίνεται συνεχώς στα τελευταία Παγκόσμια Κύπελλα. Το ποδόσφαιρο στις ΗΠΑ παραμένει στα χέρια ή μάλλον στα πόδια των μεταναστών ή των Λατίνων. Τα πρώτα 8 ματς του Παγκοσμίου Κυπέλλου της Γερμανίας που μεταδόθηκαν στις ΗΠΑ συγκέντρωσαν συνολικά 8 εκατομμύρια θεατές και δεν ξεπέρασαν τις 2,5 μονάδες τηλεθέασης.

Το ποδόσφαιρο δεν είναι ελκυστικό για τους Αμερικανούς. Τον τελικό του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 2002 τον παρακολούθησαν 1,1 δισ. άνθρωποι παγκοσμίως και στις ΗΠΑ, μια χώρα με πληθυσμό που προσεγγίζει τα 300 εκατομμύρια, οι θεατές δεν έφτασαν καν τα 4 εκατομμύρια. Για να κάνετε τις συγκρίσεις, τον τελικό του Super Bowl φέτος παρακολούθησαν 91 εκατομμύρια, την τελετή της απονομής των βραβείων Οσκαρ παρακολούθησαν 39 εκατομμύρια άτομα, ενώ τον τελικό του «Super Idol», κάτι σαν το «Fame Story», τον παρακολούθησαν 36 εκατομμύρια.

Ακόμα και στο καλωδιακό ESPN, το αθλητικό κανάλι που φτάνει σε 91 νοικοκυριά, το Παγκόσμιο Κύπελλο δεν το παρακολούθησαν περισσότεροι από 1,7 εκατομμύριο συνδρομητές. Μια έρευνα αγοράς που έγινε λίγο πριν από το Παγκόσμιο Κύπελλο στις ΗΠΑ από την Global Market έδειξε ότι μόλις 11% των Αμερικανών ενδιαφέρονταν για το Παγκόσμιο Κύπελλο, τη στιγμή που το αντίστοιχο ποσοστό στον υπόλοιπο κόσμο φτάνει το 45%. Ενα από τα ενδιαφέροντα σημεία της έρευνας είναι εκείνο που αποκαλύπτει ότι το 56% των Αμερικανών αγνοούσε ότι το Παγκόσμιο Κύπελλο γινόταν στη Γερμανία. Το ποδόσφαιρο δεν μπορεί να γίνει κτήμα της Αμερικής, διότι δεν είναι κομμάτι της κουλτούρας της. Δεν ταιριάζει στον τρόπο που αντιλαμβάνονται την τηλεοπτική κάλυψη των σπορ.

Δεν εξυπηρετεί «την ανταγωνιστικότητα» των σπορ, όπως την αντιλαμβάνονται οι Αμερικανοί, οι οποίοι δεν μπορούν να κατανοήσουν πώς μια ισοπαλία της ομάδας τους απέναντι στη Βραζιλία μπορεί να θεωρηθεί νίκη. Οι αθλητικογράφοι των ΗΠΑ αντιμετωπίζουν εχθρικά το ποδόσφαιρο, επειδή το θεωρούν πολύ soft για τα γούστα τους. Πολύ βαρετό άθλημα για να το παρακολουθεί κάποιος. Και όταν αυτό συμβαίνει, οι διαφημιστές αδιαφορούν και αυτό στην αμερικανική τηλεόραση συνιστά καταδίκη.