Κάποιες «γνωστές» παράμετροι της κρίσης, τις οποίες αγνοούμε (SportDay / Χ. Χαραλαμπόπουλος)

Η συχνή αναφορά στο Ισλάμ, τους σιίτες και τους σουνίτες, χωρίς να εξηγούνται -έστω και σύντομα- οι όροι αυτοί που η πλειονότητα του κοινού αγνοεί, δημιουργεί σύγχυση και παραπληροφορεί αντί να διαφωτίζει

ΠολY συχνΑ, για να μην πω πάντα, τα δελτία ειδήσεων της τηλεόρασης –όσο και αν ο όρος «δελτία ειδήσεων» κάποιες φορές φαίνεται υπερβολικός– παρουσιάζουν τα γεγονότα που συμβαίνουν καθημερινά χωρίς καμία σύνδεση με το παρελθόν. Μία σύνδεση που είναι διαφωτιστική για τον θεατή, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις όπως η αραβοϊσραηλινή σύγκρουση, η οποία έχει ένα παρελθόν πενήντα χρόνων. Μία σύνδεση που είναι «αντιτηλεοπτική», αλλά απαραίτητη για την ακριβή και ολοκληρωμένη ενημέρωση. Πόσω μάλλον που στη συγκεκριμένη περίπτωση της εισβολής του Ισραήλ στον Ν. Λίβανο υπάρχουν ένα σωρό παράμετροι, οι οποίες είτε θεωρούνται γνωστές και δεδομένες είτε αποσιωπούνται.
Η συχνΗ αναφορά στο Ισλάμ, τους σιίτες και τους σουνίτες, χωρίς να εξηγούνται -έστω και σύντομα- οι όροι αυτοί που η πλειονότητα του κοινού αγνοεί, δημιουργεί σύγχυση και παραπληροφορεί αντί να διαφωτίζει. Ασε που μερικοί τηλεαστέρες αποφεύγουν τις αναφορές στο Ισλάμ, γιατί παραφυλάει και ο Χριστόδουλος. Αρχικά, δύο λόγια για την ισλαμική θεολογία, επειδή κάποιοι πιστεύουν ότι είναι δημιούργημα κάποιων καθυστερημένων φανατικών. Ως κεντρικό στοιχείο αναφοράς έχει τον όρο «Καλάμ», που θα μπορούσαμε να πούμε ότι σημαίνει τον λόγο, («εν αρχή ην ο Λόγος», προσέξτε την ομοιότητα με την Αγία Γραφή) την κρίση, που είναι το θεμέλιο της ισλαμικής δογματικής θεολογίας. Το «Καλάμ» ξεκινά με την αποκαλυφθείσα θρησκευτική παράδοση και χρησιμοποιεί ορθολογικές μεθόδους προκειμένου να κατανοηθεί αυτή η παράδοση και να λυθούν οι αντιφάσεις.

Με τη βοΗθεια της φιλοσοφίας προσπαθεί να χτίσει μια συστηματική κοσμοθεωρία με βάση τον λογικό και επιστημονικό συλλογισμό. Στην ιστορία του Ισλάμ, αρκετοί ισλαμιστές φιλόσοφοι ανέπτυξαν πλήρη λογικά συστήματα, βασισμένα κατά μεγάλο μέρος στις διδασκαλίες του Αριστοτέλη. Αρχικά, η ισλαμική θεολογία εκδηλώθηκε στο πλαίσιο των αντιπαραθέσεων με τους χριστιανούς και τους Εβραίους. Μέσα από αυτή την αντιπαράθεση οι διατυπώσεις των βασικών δογμάτων του Ισλάμ έγιναν πιο σύνθετες -προφανώς σε μία προσπάθεια να διαφοροποιηθεί από τα άλλα δύο δόγματα- και έτσι οι μουσουλμάνοι θεολόγοι άρχισαν σύντομα τις μεταξύ τους αντιπαραθέσεις για τις διαφορετικές ερμηνείες του Ιερού Κορανίου, αναπτύσσοντας έτσι τα θεμέλια της ισλαμικής θεολογίας.

Οι επαναλαμβανΟμενεΣ συζητήσεις μεταξύ των ισλαμιστών μελετητών για τη φύση του Θεού συνέχισαν να εκλεπτύνουν τις έννοιες του ισλαμικού μονοθεϊσμού. Διάφορες θεολογικές διενέξεις απασχόλησαν τους μουσουλμάνους φιλοσόφους κατά τους πρώτους αιώνες του Ισλάμ, αλλά μέχρι τον 10ο αιώνα οι απόψεις του ισλαμιστή θεολόγου Αλ Ασάρι (Al-Αshari) και των οπαδών του, γνωστών ως Ασαριτών, επικράτησαν και υιοθετήθηκαν από τους περισσότερους μουσουλμάνους. Ο τρόπος που αυτή η σχολή επέλυσε το θέμα της ελεύθερης βούλησης ήταν να υποστηρίξει ότι καμία ανθρώπινη πράξη δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί εάν ο Θεός δεν το επέτρεπε και πως η γνώση του Θεού περικλείει όλα αυτά που υπήρξαν, υπάρχουν ή θα υπάρξουν. Αυτή η άποψη, επίσης, υποστηρίζει ότι είναι θείο θέλημα η νοητική δύναμη του ανθρώπου να επιλέγει ελεύθερα. Ο Θεός, λοιπόν, κάνει τους ανθρώπους υπεύθυνους για τις ενέργειές τους.

Οι απΟψειΣ του Αλ Ασάρι και της σχολής του έγιναν βαθμιαία κυρίαρχες στους Σουνίτες και στο ευρύτερο ορθόδοξο Ισλάμ και επικρατούν ακόμα μεταξύ των περισσότερων μουσουλμάνων. Ενα βασικό χαρακτηριστικό των Σουνιτών ήταν ότι ανέχτηκαν και διευθέτησαν τις δευτερεύουσες διαφωνίες ώστε να υπογραμμιστεί η συναίνεση της κοινότητας σε θέματα δόγματος. Η μουσουλμανική θεολογία είναι η θεολογία που προέκυψε από το Κοράνι και τις προφητικές παραδόσεις (Σούνα, Sunnah). Το περιεχόμενό της διαιρείται σε αρκετά επιμέρους κεφάλαια, όπως την καθαυτή θεολογία, τη θεοδικία, την εσχατολογία, την ανθρωπολογία κ.ά. Σε ό,τι αφορά τις διαφορές σουνιτών και σιιτών, θα μπορούσαμε –για να πάρετε μια ιδέα– να τις παραλληλίσουμε με τις διαφορές των ορθόδοξων χριστιανών και των καθολικών. Οι σιίτες διασπάστηκαν από τον ορθόδοξο κορμό του Ισλάμ (που αντιπροσωπεύουν οι σουνίτες), όταν οι οπαδοί του ιμάμη Αλί, του τέταρτου χαλίφη (που σημαίνει διάδοχος) στην ιεραρχία, μετά τον θάνατο του Μωάμεθ, αμφισβήτησαν τη σειρά διαδοχής.

Ο ΑλΙ Ηταν ο μόνος άντρας συγγενής (γαμπρός) του Προφήτη και μάλιστα από την ίδια φυλή με τον Μωάμεθ και, σύμφωνα με τα έθιμα της εποχής, είχε προβάδισμα ως συγγενής εξ αίματος. Ομως, η χήρα του Μωάμεθ, η οποία ήθελε να διαδραματίσει κομβικό ρόλο στη διαχείριση της πνευματικής κληρονομιάς του, στήριξε τον πιο πιστό μαθητή του Προφήτη, τον Αμπού Μπακρ. Οταν ο Μπακρ δολοφονήθηκε, η χήρα του Μωάμεθ στήριξε τον χαλίφη Ομάρ και στη συνέχεια τον χαλίφη Οσμάν, παραγκωνίζοντας τον Αλί. Τότε προκλήθηκε η διάσπαση, το σχίσμα του Ισλάμ. Οι σιίτες ερμηνεύουν πιο ελεύθερα το Κοράνι, ενώ οι σουνίτες είναι πιστά προσηλωμένοι στο γράμμα του. Το σιιτικό Ισλάμ θεωρείται πιο «ανοιχτό» και πιο λαϊκό, σε αντίθεση με το σουνιτικό δόγμα. Μία επισήμανση που έχει τη σημασία της. Μετά την επικράτηση του Χομεϊνί στο Ιράν το 1979 με την ισλαμική επανάσταση και την κατάληψη της αμερικανικής πρεσβείας στην Τεχεράνη, η αμερικανική εξωτερική πολιτική υιοθέτησε την απλουστευτική προσέγγιση «σουνίτης καλός–σιίτης κακός», με εμφανή τα αποτελέσματα αυτής της προσέγγισης του Ισλάμ.