Ο Κάστρο είναι δέσμιος του μύθου που υπήρξε (SportDay / Χ. Χαραλαμπόπουλος)

Η Κούβα θα περάσει στον 21ο αιώνα όταν χάσει τον Φιντέλ. Κανείς όμως δεν μπορεί να πει αν ο αιώνας που θα ακολουθήσει θα είναι καλύτερος

Καποτε ένας Aμερικανός πρόεδρος ανέθεσε σε έναν πράκτορα της CIA να κάνει επιτόπια μελέτη για την επανάσταση του Κάστρο. Yστερα από καιρό η αναφορά που έδωσε περιέγραφε τα εξής: "Κύριε πρόεδρε, στο νησί δεν υπάρχει ανεργία, αλλά κανένας δεν δουλεύει. Κανένας δεν δουλεύει, αλλά -σύμφωνα με τις στατιστικές- εκπληρώνονται όλοι οι παραγωγικοί στόχοι. Εκπληρώνονται όλοι οι παραγωγικοί στόχοι, αλλά δεν βρίσκεις τίποτα στα καταστήματα. Δεν βρίσκεις τίποτε στα καταστήματα, αλλά όλοι τρώνε. Ολοι τρώνε, αλλά όλοι παραπονιούνται διαρκώς ότι δεν υπάρχουν τρόφιμα. Ο κόσμος παραπονιέται διαρκώς, αλλά όλοι πάνε στην Πλατεία της Επανάστασης για να ζητωκραυγάσουν υπέρ του Φιντέλ Κάστρο"» .
Από το βιβλίο του Μανουέλ Βάσκεθ Μονταλμπάν «Και ο Θεός μπήκε στην Αβάνα», Εκδόσεις Καστανιώτη.
Ειναι αδυνατο να κατανοήσει κάποιος την πορεία του Φιντέλ Κάστρο, αν δεν γνωρίζει την ιστορία της Κούβας. Ενός νησιού που μετά τον αμερικανo–ισπανικό πόλεμο του 1898 πέρασε στην επικυριαρχία των ΗΠΑ. Η ανάμειξη των ΗΠΑ στα εσωτερικά του νησιού νομιμοποιήθηκε μέσα σε τρία χρόνια συνταγματικά. Το νησί μετατράπηκε σε ένα απέραντο καζίνο, ένα τεράστιο νάιτ κλαμπ -προτεκτοράτο των νονών του αμερικανικού υποκόσμου. Οι γκάνγκστερ έλυναν και έδεναν σ' αυτό το «Λας Βέγκας» της Καραϊβικής, όπου η βία και η διαφθορά ήταν ο υπέρτατος νόμος. Η νομοθετική πράξη που επέβαλε συνταγματικά την επικυριαρχία της Αμερικής καταργήθηκε (το 1934) ύστερα από τις αντιδράσεις των ντόπιων. Ομως, οι Αμερικανοί δεν είχαν καμία όρεξη να χάσουν τον έλεγχο του νησιού. Επέλεξαν τον κατάλληλο άνθρωπο, τον Φουλχένσιο Μπατίστα, τον οποίο «βοήθησαν» να εκλεγεί πρόεδρος.

Ο Μπατιστα κυβέρνησε επί τέσσερα χρόνια ως πρόεδρος. Και όταν πλέον η λαϊκή δυσαρέσκεια δεν μπορούσε να τεθεί «υπό έλεγχο», κήρυξε στρατιωτικό πραξικόπημα το 1952. Εκείνη την εποχή εμφανίστηκε στο πολιτικό προσκήνιο ένας δικηγόρος από το Μαγιαρί, μια ανατολική επαρχία του νησιού. Ο Φιντέλ Αλεχάνδρο Κάστρο Ρους. Οι ηγέτες των λαϊκών κινημάτων δεν ανήκουν συνήθως στις κατώτερες τάξεις. Ετσι και ο Κάστρο. Γόνος πλούσιας οικογενείας γαιοκτημόνων, ιδιοκτητών τεράστιας φυτείας ζαχαροκάλαμου, με ισπανικό αίμα (ο πατέρας του μετανάστευσε από τη Γαλικία και εγκαταστάθηκε στο νησί), ο Φιντέλ δεν μπορούσε παρά να φοιτήσει στο καλύτερο καθολικό σχολείο, αργότερα σε ιησουιτικό κολέγιο και βεβαίως να συνεχίσει τις σπουδές του στο πανεπιστήμιο. Επέλεξε τη Νομική, θέλοντας να βοηθήσει την πατρίδα του και τους συμπολίτες του.

Μεσα σε εννεα χρόνια κοινωνικοπολιτικής δράσης και 43 χρόνια ζωής ο Κάστρο είχε αποκτήσει στο νησί του τεράστια φήμη. Ο «δικηγόρος των φτωχών» (ουδέποτε είχε ζητήσει αμοιβή απ' όσους δεν μπορούσαν να του την προσφέρουν), με την κοινωνική ευαισθησία και τον ασαφή ακόμα τότε σοσιαλιστικό πολιτικό προσανατολισμό, θεώρησε ότι θα ήταν πιο χρήσιμος για τη χώρα του από τα έδρανα του Κοινοβουλίου. Ετσι, ύστερα από μόλις δύο χρόνια άσκησης του επαγγέλματός του, διεκδίκησε το 1952 μια θέση στη Βουλή. Μόνο που εκείνη τη χρονιά ο Μπατίστα ακύρωσε τις εκλογές, κηρύσσοντας το στρατιωτικό πραξικόπημά του. Ο Κάστρο δεν μπορούσε να μείνει με σταυρωμένα χέρια. Αποφάσισε να προβάλει ένοπλη αντίσταση κατά της δικτατορίας.

Η πρωτη του προσπάθεια με την επίθεση στο στρατόπεδο Μονκάδα τον Ιούλιο του 1953 απέτυχε. Ο Φιντέλ συνελήφθη και φυλακίστηκε. Υστερα από λίγο του παραχωρήθηκε αμνηστία και εξορίστηκε στο Μεξικό. Εκεί θα γνωρίσει τον Τσε και μαζί θα φτιάξουν μία αντάρτικη ομάδα. Θα αποβιβαστούν ξανά στο νησί τον Δεκέμβρη του 1956 με 82 άνδρες και ένα μικρό ξύλινο γιοτ, το θρυλικό «Γκράνμα», και η επανάσταση θα ξεκινήσει. Θα τερματιστεί με τον θρίαμβο των επαναστατών και την ανατροπή του Μπατίστα την Πρωτοχρονιά του 1959. Το 1961 οι ΗΠΑ διακόπτουν τις διπλωματικές σχέσεις με το νησί. Για τους Αμερικανούς είναι ένα πολιτικό «κόκκινο μίασμα», ένα αγκάθι στα πλευρά της υπερδύναμης. Ο Κάστρο γίνεται στόχος της Ουάσιγκτον. Οι μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ απομυθοποιούνται όταν η απόβαση των πρακτόρων τους στον Κόλπο των Χοίρων την ίδια χρονιά με στόχο την ανατροπή της κυβέρνησης Κάστρο καταλήγει σε φιάσκο, όπως ακριβώς και οι (περίπου 30) ατελέσφορες απόπειρές τους εναντίον της ζωής του. Το 1962 το μικρό νησί της Καραϊβικής γίνεται το επίκεντρο του παγκοσμίου ενδιαφέροντος, όταν ο «Κομαντάντε Φιντέλ» συμφωνεί με την τότε ΕΣΣΔ να εγκατασταθούν σοβιετικοί πύραυλοι στο έδαφός του. Τότε οι Αμερικανοί επιβάλλουν εμπάργκο στο νησί, που διαρκεί μέχρι σήμερα.
Η απειλη της «Κρίσης των Πυραύλων», όπως έμεινε γνωστή στην ιστορία, που έφερε κοντύτερα από ποτέ τον κόσμο στο πυρηνικό ολοκαύτωμα, εξαφανίστηκε όταν ο Χρουστσόφ και ο Κένεντι αποφάσισαν εν αγνοία του Κάστρο τη διάλυση των βάσεων. Ο Κάστρο και η επανάσταση στα πρώτα χρόνια πέτυχαν σπουδαία πράγματα, ιδιαίτερα στους τομείς της παιδείας, της υγείας και της κοινωνικής πρόνοιας. Το ερώτημα που πλανάται μετά την περιπέτεια της υγείας του Φιντέλ –που φοβάμαι ότι θα διαρκέσει πολύ ακόμα- αφορά τη φύση και τη βιωσιμότητα του καστρικού «μοντέλου», με ή χωρίς τον Κάστρο.
Η απομονωση της Κούβας και ο οικονομικός μαρασμός που ακολούθησε τη διακοπή της σοβιετικής βοήθειας βύθισε τη χώρα σε δυσβάσταχτη οικονομική κρίση. Η εξάπλωση της πορνείας, της παραοικονομίας του δολαρίου και οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι τα συμπτώματα μιας προϊούσας αποσάθρωσης, απέναντι στην οποία το σημερινό καθεστώς μοιάζει ανήμπορο να αντιδράσει. Η Κούβα θα περάσει στον 21ο αιώνα όταν χάσει τον Φιντέλ. Κανείς όμως δεν μπορεί να πει αν ο αιώνας που θα ακολουθήσει θα είναι καλύτερος.