Αρσέν Βενγκέρ: Oh captain, my captain… (Sportday / Χρ.Χαραλαμπόπουλος)

Oh captain, my captain, our fearful trip is done…». Νομίζω ότι αυτός ο πρώτος στίχος από το ποίημα του Γουόλτ Γουίτμαν ταιριάζει περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον να μπει ως τίτλος στη δεκαετία του Αρσέν Βενγκέρ στον πάγκο των «κανονιέρηδων». Μια δεκαετία, ένα ταξίδι, που ξεκίνησε από το Χάιμπουρι για να τερματίσει στο «Emirates Stadium». Ο Βενγκέρ, έλεγαν οι Εγγλέζοι τα πρώτα χρόνια της παρουσίας του στην Αρσεναλ, όταν μιλάει αγγλικά μοιάζει περισσότερο Γερμανός παρά ποτέ. Και ίσως να μην έχουν άδικο, αφού ο τεχνικός της Αρσεναλ γεννήθηκε, το 1949, και μεγάλωσε στο Στρασβούργο, την πρωτεύουσα της «γερμανικής» επαρχίας της Γαλλίας, της Αλσατίας, η οποία για πενήντα περίπου χρόνια γινόταν μπαλάκι ανάμεσα σε Γαλλία και Γερμανία.

Παρ' όλα αυτα, δεν κληρονόμησε τη χαρακτηριστική εμμονή των Αλσατών στο καλό φαΐ και το κρασί. Η μόνη του εμμονή ήταν και είναι το ποδόσφαιρο. Ως ποδοσφαιριστής, όμως, δεν μετέφρασε ποτέ αυτή την εμμονή σε εξαιρετικές παρουσίες στο γήπεδο. Ακόμα και όταν το 1979 η Στρασμπούργκ πήρε το πρωτάθλημα στη Γαλλία, ο Βενγκέρ –που αγωνίστηκε σε καμιά δεκαπενταριά παιχνίδια– πέρασε απαρατήρητος. Οι συμπαίκτες του τον έβρισκαν απόμακρο και κάπως περίεργο, λοξό. Ο Φιλίπ Οκλέρ, ανταποκριτής του γαλλικού περιοδικού «France Football» στο Λονδίνο, διηγείται συχνά ένα περιστατικό που του είχε αναφέρει ο Βενγκέρ από την εποχή που ήταν επαγγελματίας ποδοσφαιριστής, το οποίο ρίχνει φως στον τρόπο που αντιμετωπίζει τη ζωή ο Αλσατός τεχνικός της Αρσεναλ. «Οταν είσαι επαγγελματίας ποδοσφαιριστής», είχε πει ο Βενγκέρ στον Οκλέρ, «συνηθίζεις να περνάς τις διακοπές σου στο Κλαμπ Μεντιτερανέ. Εγώ μια χρονιά πήρα ένα εισιτήριο για το Λονδίνο και, όταν έφθασα εκεί, νοίκιασα ένα δωμάτιο και ένα ποδήλατο και για τρεις βδομάδες έκανα μαθήματα αγγλικής γλώσσας στο Κέμπριτζ, επειδή ήθελα να μάθω τη γλώσσα, ώστε να μπορώ να κατανοήσω τον χαρακτήρα των Εγγλέζων και την ιστορία τους καλύτερα.

Οι συμπαίκτες μου με θεωρούσαν τρελό που πέρασα έτσι τις διακοπές μου». Ο ρόλος του ποδοσφαιριστή φαίνεται ότι ήταν ένα στενό σακάκι για τον Βενγκέρ. Η θέση του προπονητή ήταν αυτή που του έδωσε τη δυνατότητα να παρουσιάσει την ποδοσφαιρική του φιλοσοφία και να εφαρμόσει τις ιδέες του. Από την Καν στη Νανσί και από εκεί στη Μονακό, με την οποία κέρδισε το πρωτάθλημα στην πρώτη του χρονιά στον πάγκο της, απέδειξε ότι μπορεί να εμπνεύσει τους παίκτες του, να τους δώσει κίνητρα και να πάρει από αυτούς το μέγιστο. Ο Βενγκέρ είναι ένας περίεργος άνθρωπος για τους περισσότερους, αλλά για εκείνους που τον γνωρίζουν καλά είναι ένας άνθρωπος με κώδικα, με αρχές. Αρχές που τον απέτρεψαν να δεχθεί μια δελεαστικότατη πρόταση από την Μπάγερν τον καιρό που βρισκόταν στον πάγκο της Μονακό, επειδή είχε συμβόλαιο με τους Μονεγάσκους. Πέντε παιχνίδια μετά, στο καινούργιο πρωτάθλημα, η Μονακό τον απολύει. Ο Ρουμενίγκε λέγεται ότι είχε πει πώς «ο Βενγκέρ είναι τόσο καλός, που δεν μπορεί να είναι αληθινός. Είναι πολύ σπάνιο να συναντήσεις έναν άνθρωπο σαν κι αυτόν στον κόσμο του ποδοσφαίρου. Εμπνέει τον σεβασμό σε όλους. Παίκτες, παράγοντες, δημοσιογράφους και οπαδούς».

Ο Αλσατός προπονητής είναι ένας πολίτης του κόσμου. Εχει σπουδάσει οικονομολόγος και μιλάει 5 γλώσσες. Οι γνώσεις της οικονομίας, βέβαια, δεν φαίνεται να είναι απαραίτητες σε έναν προπονητή. Ο Βενγκέρ, όμως, όλα αυτά τα χρόνια της παρουσίας του στην Αρσεναλ, μεταμόρφωσε και την οικονομική φυσιογνωμία του συλλόγου. Είναι κοινό μυστικό ότι η εμμονή του Βενγκέρ και οι προτάσεις του διαμόρφωσαν σε μεγάλο βαθμό το φιλόδοξο σχέδιο της Αρσεναλ για το καινούργιο, σύγχρονο «Emirates Stadium». Ο Αλσατός είναι ένας αισιόδοξος άνθρωπος.

Αυτή η αισιοδοξία του είναι η γερή βάση πάνω στην οποία στηρίχθηκε για να προσδώσει ευρωπαϊκό χαρακτήρα στο αγγλικό ποδόσφαιρο. Ο Βενγκέρ έφθασε στο «Χάιμπουρι» σε πολύ άσχημη εποχή για την Αρσεναλ και χωρίς περγαμηνές. Ερχόταν ως προπονητής από την Ιαπωνία. Η πιο γνωστή ομάδα της οποίας είχε την προπονητική ευθύνη ήταν η Μονακό. Κανείς δεν πίστευε ότι θα μπορούσε να τα καταφέρει. Ο Τόνι Ανταμς είχε ομολογήσει σε μια συνέντευξή του ότι στις πρώτες του μέρες στο «Χάιμπουρι» οι ποδοσφαιριστές τον έβλεπαν σαν εξωγήινο, σαν άσχετο. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι το παρατσούκλι που του είχαν κολλήσει ήταν «Κλουζό». Του Γάλλου γκαφατζή, άσχετου και αλαζόνα αστυνομικού, τον οποίο υποδύθηκε εξαίσια ο Πίτερ Σέλερς. Η αλήθεια είναι ότι οι απόψεις του για το ποδόσφαιρο και τους ποδοσφαιριστές έμοιαζαν εκτός τόπου για το αγγλικό ποδόσφαιρο. Ηθελε οι ποδοσφαιριστές να αλλάξουν τη διατροφή τους, εμπλουτίζοντάς τη με χόρτα και λαχανικά, να δώσουν μεγαλύτερο βάρος στη σωστή εκγύμναση και να σταματήσουν να πίνουν. Ο Ανταμς ήταν σίγουρος ότι ο άνθρωπος δεν είχε ιδέα από τον χαρακτήρα του αγγλικού ποδοσφαίρου. Δεν μπορούσε να το κατανοήσει.

Αλλα, μαλλον το αντίθετο συνέβαινε. Το αγγλικό ποδόσφαιρο δεν μπορούσε να τον καταλάβει. Ο τρόπος του Βενγκέρ μπορούσε να γίνει κατανοητός. Για να συμβεί αυτό ήταν απαραίτητο να υπάρχει αλληλοκατανόηση, αποφασιστικότητα και να αποδειχθεί ότι οι μέθοδοί του όντως μπορούσαν να λειτουργήσουν στον κόσμο ενός ποδοσφαίρου που απεχθανόταν τους νεωτερισμούς τόσο όσο ο Τσάβες αντιπαθεί τον Μπους.

Ενας μόνο τρόπος υπήρχε για να αποδειχθεί ότι οι επαναστατικές μέθοδοι του Βενγκέρ ήταν αποτελεσματικές. Να αρχίσει η Αρσεναλ να νικά. Και αυτό ακριβώς συνέβη. Η ομάδα που έπαιζε το πιο βαρετό ποδόσφαιρο στο νησί μεταμορφώθηκε –μέσα σε μια νύχτα σχεδόν– από ποδοσφαιρική Σταχτοπούτα σε λαμπερή πριγκίπισσα, που έπαιζε ποδόσφαιρο γρήγορο και θεαματικό. Ενα ποδόσφαιρο με στυλ. Μια λέξη που είχαν ξεχάσει πώς γράφεται στο Χάιμπουρι από το 1971. Ο Βενγκέρ είχε να αντιπαλέψει ένα βαθιά ριζωμένο αίσθημα δυσπιστίας απέναντι στους «ξένους» προπονητές. Και τα κατάφερε μια χαρά, κερδίζοντας πρώτα απ’ όλα την εκτίμηση των ίδιων των ποδοσφαιριστών του.

Οταν η Αρσεναλ κατέκτησε το νταμπλ, το πρώτο πράγμα που έχασε ο Βενγκέρ ήταν το παρατσούκλι του. Το «Κλουζό». Την ίδια στιγμή, απέκτησε ένα καινούργιο. Οι ποδοσφαιριστές της Αρσεναλ άρχισαν να τον αποκαλούν «Mr. Windows», ταυτίζοντας τη δουλειά του με την απλότητα, την επαναστατικότητα και τη λειτουργικότητα των windows, που άλλαξαν εκ βάθρων το περιβάλλον εργασίας των υπολογιστών και τη σχέση τους με τους χρήστες. Ομως το δικό του ιερό δισκοπότηρο ο Βενγκέρ δεν μπόρεσε να το κατακτήσει. Στο Παρίσι τον Μάιο έχασε την πρώτη ευκαιρία που είχε μέσα σε δέκα χρόνια. Και είναι μάλλον αμφίβολο αν θα μπορέσει να έχει άλλη, γεγονός που δεν πρόκειται να μειώσει τη σπουδαιότητα της συνεισφοράς του στο αγγλικό ποδόσφαιρο, στο ελάχιστο.