Εκτός τόπου (Sportday / Αντώνης Πανούτσος)

Στην ιστορία κάθε ομάδας υπάρχουν ήττες που οι οπαδοί κόβουν τη σελίδα για να μη θυμούνται. Είτε λόγω σκορ, όπως το 8-2 του Παναθηναϊκού στον Ολυμπιακό παραμένει στη μνήμη 74 χρόνια μετά το ματς, είτε λόγω του ονόματος της ομάδας, όπως για παράδειγμα αν σου πουν «Μηχανιώνα» το μυαλό σου πάει στον αποκλεισμό της ΑΕΚ. Στην ευρωπαϊκή ιστορία του Παναθηναϊκού υπάρχουν βαριά σκορ, όπως το 6-1 της Ντιναμό Βουκουρεστίου, αλλά δεν υπάρχει αποκλεισμός από ανύπαρκτο όνομα. Μετά το χθεσινό, αν η ομάδα τους είχε αποκλειστεί από τη Μέταλουργκ Ζαπορίζια, οι οπαδοί του Παναθηναϊκού θα είχαν κάτι να ξεχνάνε για την υπόλοιπη ζωή τους. Εκτός όμως του ιστορικού ενδιαφέροντος του ματς με τη Μέταλουργκ, υπάρχει η ρεαλιστική πλευρά. Γιατί ο εφετινός Παναθηναϊκός έχει φτάσει σε αυτό το χάλι; Η απάντηση είναι απλή. Ελάχιστοι από τους παίκτες του Παναθηναϊκού έχουν αντίληψη πού βρίσκονται και το κακό έχει αρχίσει εδώ και τρία χρόνια. Στο ματς με τη Γιουνάιτεντ, ο Γιτζάκ Σουμ, με την αφάνταστη ελαφρότητα του προσωρινού, είχε φτάσει τον Παναθηναϊκό να παίζει με δύο χαφ και να εισπράττει πέντε. Ο κατήφορος στον σεβασμό στην ιστορία του Παναθηναϊκού συνεχίστηκε πέρυσι, με τον Μαλεζάνι να στήνει την άμυνα στο κέντρο του «Καμπ Νου» και τον Μπάκε να μένει ατάραχος μετά την ισοπαλία της Πάτρας. Η νοοτροπία των προπονητών, σε συνδυασμό με την αποψίλωση της ομάδας από τους παίκτες της Παιανίας, δημιούργησε μια ομάδα χωρίς αίσθηση ιστορικής ευθύνης. Ο ντόπιος παίκτης και προπονητής ξέρει ότι τη ρετσινιά ενός αποκλεισμού από ομάδα τύπου Μέταλουργκ θα την κουβαλάει σε όλη την υπόλοιπη ζωή του. Από κάθε άνθρωπο που θα συναντάει θα περιμένει την ερώτηση. «Καλά, πώς τότε είχατε καταφέρει να αποκλειστείτε από τους Ουκρανούς, τους πώς τους λέγανε;». Από αυτούς που χθες παίζανε στο παιχνίδι, είναι ζήτημα αν δύο-τρεις, όταν σταματήσουν το ποδόσφαιρο και τους ρωτάνε σε ποια ομάδα παίζανε, θα απαντάνε «Στον Παναθηναϊκό». Η απουσία αντίληψης της ιστορίας είναι ένα πρόβλημα του χθεσινού Παναθηναϊκού. Το άλλο είναι απλούστερο και χυδαιότερο. Το κέντρο του Παναθηναϊκού είναι δεύτερης διαλογής. Εκτός του Ιβανσιτς υπάρχουν αυτοί που ξέρουν λίγη μπάλα και τρέχουν λίγο και αυτοί που ξέρουν λιγότερη μπάλα και δεν τρέχουν καθόλου. Περιμένοντας τον επόμενο που δεν θα ξέρει καθόλου μπάλα και θα παίζει ξαπλωμένος, να γράψω ότι ο Παναθηναϊκός χθες γλίτωσε στο τσακ από την ταπεινωτικότερη ήττα της ιστορίας του. Ετσι όπως παίζει, θα υπάρξουν και άλλες ευκαιρίες...

Οι αίθουσες αναχώρησης των ουκρανικών αεροδρομίων δεν είναι ακριβώς JFK New York. Στην αναχώρηση από το Ντόνετσκ, με τους Ελληνες να συνωθούνται περιμένοντας τη μεταφορά στα charter, παίκτες και οπαδοί ήρθαν σε επαφή. Το εντυπωσιακό από όσα έμαθα ήταν ότι για κάθε ένα «μπράβο, παιδιά!» υπήρχαν δύο «γιατί ούτε αυτή τη φορά δεν μπορέσατε να πάρετε το "διπλό";». Η μεγαλύτερη κατάρα του Ολυμπιακού είναι πώς αντιλαμβάνονται οι οπαδοί την αγάπη για την ομάδα. Για να υπάρχουν παράπονα από τους παίκτες του Ολυμπιακού, θα πρέπει να έχουν συμβεί τα εξής τινά:

1) Οι παίκτες να αδιαφόρησαν ή να είχαν εσκεμμένα μειωμένη απόδοση. Για το δεύτερο, προφανώς δεν τίθεται θέμα. Για το πρώτο, εάν εξεταστεί καλοπροαίρετα η απόδοση ενός εκάστου, είναι άδικο να καταλογιστεί αδιαφορία. O Ανατολάκης ταλαιπωρήθηκε, αλλά βρισκόταν μέσα στις φάσεις. Ο Τζόρτζεβιτς υστέρησε, αλλά είναι ντεφορμέ εδώ και πολύ καιρό. Οι υπόλοιποι έπιασαν τον μέσο όρο της απόδοσής τους, όπως ο Στολτίδης, έκαναν το καλύτερό τους παιχνίδι στον Ολυμπιακό, όπως ο Σέζαρ, υπερέβαλαν εαυτόν, όπως ο Πάντος, ή έδειξαν ότι το ελληνικό πρωτάθλημα είναι μικρό για να τους χωρέσει, όπως ο Κωνσταντίνου και ο Καστίγιο.

2) Οι παίκτες να υποτίμησαν τη Σαχτάρ Ντόνετσκ. Μην καγχάσω... Ο Ολυμπιακός την αντιμετώπισε σαν να ήταν Ρεάλ. Στα πρώτα λεπτά τόσες καμινάδες δεν βλέπεις ούτε στο Ροβανιέμι. Ισχύει όμως και το αντίστροφο. Ούτε υπερτίμησαν τους Ουκρανούς. Τους έπαιξαν άμυνα με αντεπιθέσεις, ένα σύστημα που ο Ολυμπιακός δεν συνηθίζει, και παρά τον νεωτερισμό οι παίκτες έκαναν την προσπάθεια να προσαρμοστούν.

3) Οι παίκτες να αγχώθηκαν όταν προηγήθηκαν, με αποτέλεσμα να ισοφαριστούν αμέσως μετά. Είναι το μόνο σημείο στο οποίο οι οπαδοί του Ολυμπιακού έχουν πόντο. Πράγματι, οι παίκτες του Ολυμπιακού όποτε φτάνουν κοντά σε νίκη σε εκτός έδρας ματς, αγχώνονται. Είναι όμως αδύνατον να μεταφέρεις μια ιστορία αποτυχιών δεκαετίας και να μην αγχώνεσαι. Είναι σαν να έχεις αποτύχει 10 φορές σε εξέταση για δίπλωμα οδήγησης. Την 11η θα ξεχάσεις να λύσεις το χειρόφρενο. Σύμφωνοι, έχουν ευθύνη, αλλά και οι παίκτες δεν είναι pixel σε ηλεκτρονικό. Ζουν καθημερινά ανάμεσα στον κόσμο, ακούνε καθημερινά το «πότε θα φέρετε το "διπλό"» και, όσο δεν έρχεται, το άγχος μεγαλώνει.

Το ότι οι οργανωμένοι ρίχνουν το βάρος στους παίκτες οφείλεται σε μια ιδιότυπη θεωρία που με τα χρόνια έχει περάσει στο υποσυνείδητό τους. «Οι παίκτες του Ολυμπιακού πρέπει να κερδίζουν όλα τα ματς». Η θεωρία είναι τόσο ελκυστική όσο και απλοϊκή. Βολεύει, επειδή κάνει τον οπαδό να νιώθει κομμάτι μιας μεγάλης ομάδας, αλλά παραβλέπει ότι υπάρχουν και άλλες μεγάλες, αν όχι μεγαλύτερες. Στο σύνολο της ιστορίας του, ο Ολυμπιακός είναι προφανώς μια μεγάλη ομάδα για την Ελλάδα. Για την Ευρώπη, είναι μικρομεσαία. Επίσης, καμία ομάδα δεν έχει την υποχρέωση να κερδίζει όλους τους αγώνες. Ομως κάθε οπαδός μπορεί να απαιτεί από τους παίκτες της ομάδας του «να σκίζονται σε κάθε ματς». Από εκεί και πέρα, είναι τι μπορείς. Οι παίκτες του Ολυμπιακού τόσο μπορούσαν, τόσο έκαναν. Αν οι οπαδοί του Ολυμπιακού θέλουν το κάτι παραπάνω, όταν το απαιτούν, χτυπάνε λάθος πόρτα...

Υπάρχει όμως και κάτι που συνηθίζουν να λένε οι παίκτες, και με την εικόνα του χθεσινού ματς καταρρίπτεται εύκολα. «Στην Ελλάδα θέλουν να τελειώνουν τους παίκτες από τα 33 τους». Σύμφωνοι, πολλές φορές οπαδοί και δημοσιογράφοι βγάζουν γέρο έναν παίκτη, όχι τόσο από την ηλικία του, αλλά επειδή έμεινε πολλά χρόνια σε μια ομάδα και βαρέθηκαν να τον βλέπουν. Σύμφωνοι, στην Ευρώπη υπάρχουν ομάδες όπως η Μίλαν, που η μισή ενδεκάδα τους είναι άνω των 32. Υπάρχει όμως μια παράμετρος. Το πώς έχει «γεράσει» ο παίκτης και σε ποια θέση παίζει.

Λίμπερο, στόπερ, «δεκάρια», ακραίοι αμυντικοί, αμυντικά χαφ, φορ, δεύτεροι επιθετικοί, ακραία χαφ και επιθετικοί. Είναι η σκάλα των θέσεων που χονδρικά ορίζει τις φυσικές απαιτήσεις στους παίκτες, από το λίγο στο πολύ. Καλό είναι να είσαι γρήγορο λίμπερο, αλλά και με την πείρα η θέση παίζεται. Παράδειγμα ο Χένρικσεν, που «έτρεχε» με κανονισμούς βάδην. Αντίθετα, το φουνταριστό φορ δύσκολα φτουράει πάνω από τα 32 και ο πλάγιος επιθετικός ακόμα λιγότερο. Εδώ παίζει ρόλο και ο χώρος. Οι επιθετικοί επιζούν λιγότερο από τους αμυντικούς, αφού οι δεύτεροι βαράνε και οι πρώτοι τις τρώνε.


Φάγανε τη σκηνή στο μοντάζ, αλλά τη στιγμή που ο Τροντ Σόλιντ μίλαγε μετά το ματς στον Γιάννη Δάρα, από το πουθενά εμφανίστηκε στο τηλεοπτικό κάδρο ο Σάββας Θεοδωρίδης. Κρατούσε το κινητό του στο χέρι. Ξεκινώντας στα ελληνικά, ο Σάββας απευθύνθηκε στο κοινό. «Για να μας ακούσει όλη η Ελλάδα». Μετά πρότεινε το κινητό στον Νορβηγό και το γύρισε στα αγγλικά. «Mister President. Mister President, mister Solied. Gongratulations. Gongratulations». Η σκηνή προέκυψε για να γίνει αβάντα στον Νορβηγό. Μετά την ήττα με τη Βαλένθια και τις τελευταίες εμφανίσεις του Ολυμπιακού υπήρξε αμφισβήτηση του Σόλιντ και ο Σάββας, που τον στηρίζει, ήθελε να φανεί ότι ο Κόκκαλης του στέλνει συγχαρητήρια.

Οι συνειρμοί με την ηλικία αλλάζουν. Στους περισσότερους το «Ουκρανέζα» φέρνει στη σκέψη το επίθετο «δίμετρη», αλλά σε εμένα φέρνει τον τίτλο του βιβλίου «Μια σύντομη ιστορία των τρακτέρ της Ουκρανίας» της Μαρίνα Λεβίτσκα. Το σπασμένο, βαθύ κόκκινο χρώμα του εξωφύλλου θυμίζει τη φανέλα της Σοβιετικής Ενωσης και η υπόθεση μία από τις χιλιάδες αντίστοιχες που έχουν διαδραματιστεί και στην Ελλάδα. Ενας μετανάστης στην Αγγλία Ουκρανός, στην τρίτη ηλικία, αποφασίζει να παντρευτεί μια 30χρονη Ουκρανέζα. Οι δύο κόρες του καταλαβαίνουν ότι η Ουκρανέζα τον θέλει για τα όποια λεφτά του, αλλά προσπαθώντας να χαλάσουν τη σχέση μαθαίνουν την πραγματική ιστορία της οικογένειάς τους και το πώς η ιστορία ενός ανθρώπου μπορεί να μοιάζει με την ιστορία των ουκρανικών τρακτέρ.

Γράφοντας για βιβλία, να αναφερθώ στο «A deus» του Βασίλη Τσακίρογλου (φωτό στο κέντρο της σελίδας). Τυπικά είναι η ιστορία της ζωής του Αϊρτον Σένα, αλλά στην πραγματικότητα είναι ένα tour de force στη δευτερογενή έρευνα. Πριν από 50 περίπου χρόνια ο Ισαάκ Ασίμοφ είχε γράψει ότι μελλοντικά η ιστορία θα είναι βιβλία που γράφονται για άλλα βιβλία. Χρησιμοποιώντας υλικό από περίπου 100 βιβλία και άρθρα, από 24 sites και οκτώ εφημερίδες, ο Τσακίρογλου δημιουργεί ένα καινούργιο βιβλίο. Απόλυτα αυθεντικό, αφού αν ένας άλλος χρησιμοποιούσε το ίδιο υλικό το αποτέλεσμα θα ήταν διαφορετικό. Το ενδιαφέρον όμως είναι το στυλ. Κι άλλοι έχουν ξεκινήσει ένα βιβλίο από το τέλος. Πιθανόν και άλλοι να έχουν ξεκινήσει βιογραφία του Sena με τη στιγμή του θανάτου του. Μόνο όμως κάποιος που έχει αίσθηση του γοτθικού θα ξεκινούσε ένα βιβλίο με τις πρώτες 53 σελίδες να περιγράφουν το τέλος. Περισσότερο από τη βιογραφία ενός οδηγού αγώνων, το «A Deus» είναι κατάθεση επιθυμίας. Της επιθυμίας που από μικροί έχουμε, να πεθάνουμε στην ακμή της ζωής μας, αλλά ο φόβος μάς κάνει να αναβάλλουμε.