Διαιτησία. Απόλυτη ή συνταγματική μοναρχία; (Sportday / Χρ.Χαραλαμπόπουλος)

Οι αντιπαραθέσεις για τη διαιτησία, ειδικά στην Ελλάδα, δεν θα πάψουν ποτέ. Κατά μία περίεργη σύμπτωση, όπως ποτέ δεν έπαψαν οι αντιπαραθέσεις των κολίγων με τους φεουδάρχες κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα. 'Η όπως οι αντιπαραθέσεις, αργότερα και ειδικότερα κατά τον 16ο-17ο αιώνα πριν από τη γαλλική επανάσταση, μεταξύ κάποιων «φωτισμένων» γαιοκτημόνων και του απόλυτου μονάρχη. Ενός απόλυτου μονάρχη το πρότυπο του οποίου υπήρξε ο Λουδοβίκος ο ΙΔ, ο λεγόμενος και Βασιλιάς-Ηλιος. Η φράση του, «L’ etat c’est moi» (το κράτος είμαι εγώ) είναι η ταυτότητα της απολυταρχίας.
Οι συγκρούσεις μεταξύ κολίγων και φεουδαρχών, όπως και των γαιοκτημόνων με τον απόλυτο μονάρχη, ήταν συγκρούσεις που αφορούσαν την άσκηση και τη νομή της εξουσίας. Αυτές οι συγκρούσεις, σε πρώτη φάση είτε ρυθμίστηκαν με συνθήκες όπως η Magna Carta είτε άλλαξαν χαρακτήρα μετά τη γαλλική επανάσταση. Φαντάζομαι ότι ήδη αναρωτιέστε για τη σχέση της απολυταρχίας με τη διαιτησία, γενικά και ειδικά στην Ελλάδα. Μα ο διαιτητής, κυρίως στο ποδόσφαιρο, είναι μία χαρακτηριστική περίπτωση απόλυτης εξουσίας. Μιας εξουσίας που ασκείται –μέσα στις γραμμές του γηπέδου– χωρίς αντιπολίτευση και χωρίς αμφισβήτηση. Οι αμφισβητίες, άλλωστε, των αποφάσεών του τιμωρούνται.

Αυτή η απόλυτη διαιτητική εξουσία είναι ένα είδος συνταγματικής μοναρχίας, όπου τον ρόλο του συντάγματος παίζει το βιβλίο κανονισμών του αθλήματος. Ο διαιτητής εξουσιάζει μέσα σε συγκεκριμένο πλαίσιο. Στον ρόλο του διαιτητή συναντώνται η εκτελεστική και η δικαστική εξουσία ταυτόχρονα. Ο κυβερνήτης και ο δικαστής. Οχι όμως και ο νομοθέτης. Η νομοθετική εξουσία, αυτή δηλαδή που θεσμοθετεί, που φτιάχνει το «ποδοσφαιρικό σύνταγμα», δεν υπάρχει στο πρόσωπο του διαιτητή. Η διαιτητική εξουσία είναι απόλυτη μέσα στα όριά της. Δεν μπορείς, για παράδειγμα, να αποβάλεις έναν ποδοσφαιριστή επειδή έχει μεγάλη μύτη. Αν ήταν έτσι, ο Ιρλανδός Ιαν Ρας θα είχε ασχοληθεί με την ξιφασκία, αντί να σμπαραλιάζει άμυνες με εκνευριστική ευκολία. Ούτε μπορείς να αποβάλεις έναν ποδοσφαιριστή επειδή είναι χοντρός ή κουτσός. Εάν συνέβαινε αυτό, ο Πούσκας θα ήταν πανδοχέας και ο Γκαρίντσα ζητιάνος στις favelas. Η απόλυτη μοναρχία ήταν κληρονομική και «ελέω θεού».

Η απόλυτη διαιτητική εξουσία όμως ούτε κληρονομική είναι ούτε «ελέω θεού». Οι διαιτητές επιλέγονται με βάση συγκεκριμένες διαδικασίες και παράλληλα αξιολογούνται. Οσο καλύτερος θεωρείται -βάσει των αξιολογήσεων, κάποιος– τόσο μεγαλύτερες κατηγορίες σφυρίζει. Τόσο δηλαδή απαιτητικότερους και πλουσιότερους εξουσιάζει και με αυτούς «συνδιαλέγεται». Και, φυσικά, όλοι θέλουν να «συνδιαλέγονται» με τους ισχυρούς. Στην Ελλάδα η αμφισβήτηση του διαιτητή, και κατά συνέπεια της εξουσίας του, πηγάζει από τα κριτήρια με τα οποία αυτός επιλέγεται, με τα οποία αξιολογείται και από την επάρκεια των προσώπων που τον επιλέγουν.

Που υποψιαζόμαστε ότι συχνά έχουν «δεσμεύσεις» ή «υποχρεώσεις» προς τρίτους, γεγονός που φαλκιδεύει την αξία των επιλογών τους, μια και αποτελεί το νερό που ποτίζει το δένδρο της καχυποψίας. Εκτός Ελλάδος, τουλάχιστον στις προηγμένες ποδοσφαιρικά χώρες, οι φίλαθλοι, οι ποδοσφαιριστές και οι ομάδες έχουν συνάψει τη δική τους Magna Carta, με όσους επιλέγουν τους πάλαι ποτέ «άρχοντες με τα μαύρα». Επιλέγουν τους ικανότερους για να προστατευθεί καλύτερα το άθλημα, που με αυτόν τον τρόπο μακροπρόθεσμα θα εξυπηρετήσει τα συμφέροντα όλων. Συμφέροντα που συνοψίζονται σε δύο λέξεις. Θέαμα και κέρδη. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, τα όποια λάθη των διαιτητών δεν γίνονται κεντρικό θέμα συζήτησης. Στην Ελλάδα ο ανεπαρκής και ανίκανος διαιτητής συχνά κατηγορείται για προθέσεις που δεν έχει, τη στιγμή που για το μόνο που μπορεί να κατηγορηθεί -κυρίως- είναι η ανικανότητά του και σπανιότερα οι «δεσμεύσεις» του. Μία κατηγορία που πρέπει να βαρύνει εκείνους που τον επιλέγουν και τον αξιολογούν. Οσο η ελληνική διαιτησία παραμένει στο παρελθόν και δεν αλλάζει, οι διαιτητές πρέπει να συνεχίσουν να φορούν μαύρα. Το χρώμα του πένθους, για ένα ποδόσφαιρο που θα πεθαίνει μπροστά σε άδειες κερκίδες.

Μία ακόμη «ασήμαντη» σύνοδος

H σύνοδος κορυφής των Βρυξελλών για μία ακόμα φορά θα είναι μία σύνοδος που θα καταδείξει το έλλειμμα στρατηγικής που έχει η Ε.Ε. Ενα έλλειμμα που την απομακρύνει σταθερά από τον ομοσπονδιακό χαρακτήρα της, τον οποίο οραματίστηκαν οι ιδρυτές της.

Μετά την απόρριψη της -καθ’ υπερβολήν ονομαζόμενης- συνταγματικής συνθήκης, η Ε.Ε. έχει εγκλωβισθεί σε ένα καθεστώς ακινησίας, που αποκαλύπτει με δυσάρεστο τρόπο τις αδυναμίες του συγκεκριμένου μοντέλου.
Η Ε.Ε. είναι μία δαιδαλώδης γραφειοκρατική δομή, που κινείται με τρομερά αργό ρυθμό, που είναι ανίκανη να πάρει πολιτικές πρωτοβουλίες αιχμής, που αδυνατεί να διαμορφώσει κοινή θέση ακόμα και για «εσωτερικά» της ζητήματα, που περιθωριοποιεί τη δημοκρατική λειτουργία και ευνοεί τον συγκεντρωτισμό, που εν τέλει έχει φθάσει να εξυπηρετεί τα συμφέροντα των ελίτ και των αγορών, αντί για τα συμφέροντα των πολιτών. Η Ε.Ε. ασχολείται διαρκώς με τη διεύρυνσή της χωρίς να ρίχνει το βάρος στην ενδυνάμωση της φυσιογνωμίας και της λειτουργίας της.

Προφανώς γιατί δεν την ενδιαφέρει. Το παν είναι το άνοιγμα των αγορών για τα ευρωπαϊκά προϊόντα και η διασφάλιση φθηνού εργατικού κόστους για τις ευρωπαϊκές βιομηχανίες, που μετακινούνται στις νέες χώρες-μέλη και με τη βοήθεια οδηγιών τύπου Μπολκεστάιν εξασφαλίζουν τρόπους για να μεγαλώσουν τα κέρδη τους. Το βασικό αντικείμενο της συνόδου κορυφής -μιας ακόμη- είναι η διεύρυνση, αφού οι ηγέτες των 25 θα εξετάσουν ποιες μπορεί να είναι οι οικονομικές, πολιτικές και θεσμικές συνέπειες μιας νέας επέκτασης.

Με δεδομένο ότι δεν μπόρεσαν -όταν ήταν και λιγότεροι- να προβλέψουν τις συνέπειες της διεύρυνσης από 15 σε 25, μπορώ να μαντέψω την επάρκεια και την εγκυρότητα των προβλέψεών τους. Οσο η Ενωση διευρύνεται, «ξεχειλώνει» σε απίστευτο βαθμό και μετατρέπεται σε έναν πολιτικά ασπόνδυλο οργανισμό. Εναν οργανισμό που αποδεικνύεται ανίκανος να διαχειριστεί τις προκλήσεις των καιρών, εκτός αν θεωρούμε ότι το πιο σημαντικό πράγμα για την Ενωση είναι η μελλοντική ένταξη των βαλκανικών χωρών, την ώρα που η ίδια λειτουργεί με βάση τη «μεταβατική» συνθήκη της Νίκαιας.