Την υγειά μας να 'χουμε, αλλά… (SportDay/ Χρίστος Χαραλαμπόπουλος)

Την επόμενη φορά που θα ακούσετε ή θα διαβάσετε για μία απειλητική επιδημία αναζητήστε τις αιτίες της εμφάνισής της στους πίνακες των χρηματιστηρίων

Εκτακτα δελτΙα ειδήσεων. Εικόνες ειδικών με άσπρες στολές, γάντια και μάσκες. Ουρές ανθρώπων έξω από φαρμακεία. Νεκρά ζώα. Αλλες εικόνες, επιστημόνων με μάσκες και ιατρικές στολές σε ερευνητικά εργαστήρια. Ειδικοί στα τηλεοπτικά παράθυρα προσπαθούν να καθησυχάσουν και να ενημερώσουν. Κάποιες φορές οι προσπάθειές τους έχουν αντίθετα αποτελέσματα και γεννούν τον φόβο. Που εύκολα μεταλλάσσεται σε πανικό. Τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων στα περίπτερα, στριγκλίζουν. Οι τηλεοράσεις και τα ραδιόφωνα επαναλαμβάνουν διαρκώς οδηγίες προφύλαξης. Αλλες εικόνες με ασθενοφόρα που κινούνται τρελά στους δρόμους και φαίνεται σαν να προσπαθούν να ξεφύγουν από κάτι φοβερό. Νοσοκομεία που πλημμυρίζουν με τρομαγμένους ανθρώπους. Ενας απλός πυρετός εκλαμβάνεται σαν το προοίμιο του απόλυτου τρόμου. Μία πανικόβλητη μητέρα στον διάδρομο του εφημερεύοντος νοσοκομείου με το μωρό της αγκαλιά. Ζητεί έναν γιατρό. Απεγνωσμένα. Επιστροφή στο στούντιο.
Ο υπουργΟΣ ΥγεΙαΣ στην οθόνη -για μία ακόμα φορά- συνιστά ψυχραιμία. Ενα πλάνο με τον πίνακα του Μουνχ, «κραυγή». Σκηνές που θα επαναλαμβάνονται από εδώ και πέρα, με όλο και μεγαλύτερη συχνότητα, μια και οι επιδημίες που ξεκινούν από το μεγαλύτερο βιολογικό εργαστήριο του κόσμου, τη Νοτιοανατολική Ασία και την Κίνα, πάντα υπάρχει ο κίνδυνος να εξελιχθούν σε πανδημίες. Η μόνη εικόνα που απουσιάζει από όλο αυτό το σκηνικό είναι ένας πίνακας χρηματιστηρίου. Στη Νέα Υόρκη, το Λονδίνο, τη Φρανκφούρτη ή το Τόκιο. Που θα δείχνει την ανοδική μεταβολή στις τιμές των μετοχών των φαρμακευτικών εταιρειών και των εταιρειών βιοτεχνολογίας. Μία ανοδική μεταβολή που μεταφράζεται σε κέρδη δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Το 2004, σύμφωνα με μία έρευνα της Ernst & Young στον τομέα της βιοτεχνολογίας, 1.473 αμερικανικές εταιρείες «μάζεψαν» 14,4 δισ. δολάρια επενδύσεων, ποσόν που ήταν κατά 66% μεγαλύτερο από το ποσόν που είχε δαπανηθεί το 2002. Η συνολική κεφαλαιοποίηση του συγκεκριμένου κλάδου έχει αυξηθεί κατά 300 δισ. δολάρια και υπολογίζεται ότι φέτος θα μπουν στο χρηματιστήριο περίπου 30 καινούργιες εταιρείες. Πέρυσι εγκρίθηκαν 25 νέα βιοτεχνολογικά φάρμακα στις ΗΠΑ και άλλα 300 βρίσκονται στο τελευταίο στάδιο των δοκιμών τους. Αυτή η ανάπτυξη των βιοτεχνολογικών εταιρειών δεν έχει αφήσει αδιάφορη τη φαρμακοβιομηχανία, που τα τελευταία χρόνια δέχεται μεγάλη πίεση, αφού το κόστος της έρευνας έχει παρουσιάσει αλματώδη άνοδο.
ΣΗμερα για να κυκλοφορήσει ένα φάρμακο, υπολογίζεται ότι πρέπει να γίνουν δαπάνες ύψους 1,5 δισ. δολαρίων και μόνο δύο στα δέκα φάρμακα θα αποσβέσουν το κόστος. Ο πολλαπλασιασμός των μικρών βιοτεχνολογικών εταιρειών που έχουν πολύ μικρότερα έξοδα και προσφέρουν μεγαλύτερες ευκαιρίες κέρδους έχει οδηγήσει εταιρείες όπως η Pfizer να πληρώσει 1,3 δισ. δολάρια μετρητά για να αγοράσει μία μικρή εταιρεία, την Esperion Therapeutics, η οποία είχε ένα φάρμακο που ανέβαζε την καλή χοληστερόλη. Η τιμή αγοράς ήταν μεγαλύτερη κατά 54% από τη χρηματιστηριακή. Μία άλλη μεγάλη φαρμακευτική εταιρεία, η Amgen, έδωσε μετοχές της αξίας 1,3 δισ. δολαρίων και αγόρασε (σε τιμή 40% πάνω από τη χρηματιστηριακή) τη μικρή Tularic που είχε πάρει άδεια να κυκλοφορήσει στην αγορά ένα φάρμακο κατά του καρκίνου.
Η χρονικΗ διΑρκεια που θα κάνει μία φαρμακευτική ουσία από τη στιγμή που θα ανακαλυφθεί ή κατασκευαστεί μέχρι να καταλήξει στο ράφι του φαρμακείου είναι κατά μέσο όρο 10 χρόνια. Και το κόστος αυτής της διαδρομής για τη φαρμακευτική εταιρεία είναι τεράστιο, μια και σε αυτή τη χρονική πορεία περιλαμβάνονται αρκετά στάδια κλινικών δοκιμών με όλο και μεγαλύτερους αριθμούς εθελοντών και σε διαφορετικές περιοχές του κόσμου (αφού διαφορετικά μεταβολίζουν μία ουσία ο Ασιάτης, διαφορετικά ο Αφρικανός και αλλιώς ο Ευρωπαίος). Γι’ αυτό οι φαρμακευτικές εκτιμούν ότι οικονομικά συμφέρει η εξαγορά μιας μικρής εταιρείας που έχει κατασκευάσει ένα φάρμακο ή έχει την άδεια για την κυκλοφορία του. Είναι κοινό μυστικό ότι οι φαρμακοβιομηχανίες θα μπορούσαν να κατασκευάσουν ένα φάρμακο για την αντιμετώπιση του SARS, για παράδειγμα, αλλά κάτι τέτοιο δεν συμφέρει οικονομικά. Προτιμούν να ρίχνουν στην αγορά φάρμακα εναντίον των ιών που δεν θεραπεύουν ουσιαστικά την ασθένεια, αλλά απλώς επιβραδύνουν την ανάπτυξη του ιού ή μετριάζουν τα συμπτώματα που προκαλεί.
Μην ξεχνΑτε, για παράδειγμα, ότι δεν έχει βρεθεί το φάρμακο που θεραπεύει την απλή γρίπη, που προκαλείται από έναν ιό. Και από την απλή γρίπη πεθαίνουν κάθε χρόνο 800 χιλιάδες άνθρωποι παγκοσμίως. Γι' αυτό οι φαρμακευτικές εταιρείες προτιμούν να κατασκευάζουν φάρμακα για ασθένειες όπως το AIDS, οι ηπατίτιδες Β και C και η γρίπη, της οποίας τα στελέχη μεταλλάσσονται πολύ συχνά. Πάντως, αν οι ασθένειες δημιουργούνταν μόνο από την ίδια τη φύση, οι άνθρωποι θα είχαν στραμμένη την προσοχή τους σε ένα μόνο μέτωπο. Βέβαια, τις διαθέσεις της φύσης σπάνια μπορεί κάποιος να τις κατευθύνει με τέτοιο τρόπο που να μεγαλώνουν τον τραπεζικό του λογαριασμό. Οχι όμως και τις διαθέσεις των ανθρώπων. Που κατασκευάζουν ερευνητικά εργαστήρια και πειραματίζονται για το καλό της ανθρωπότητας. Ή για το δικό τους το καλό.
Η απληστΙα είναι το κίνητρο που, πολύ συχνά, έχει αποτελέσει τη βάση πάνω στην οποία αναπτύσσονται δεκάδες θεωρίες συνωμοσίας. Για κατασκευασμένους φονικούς ιούς που «δραπέτευσαν» από εργαστήρια, στα οποία γίνονται οι έρευνες του στρατού για όπλα βιολογικού πολέμου. Ή από εργαστήρια φαρμακευτικών και βιοτεχνολογικών εταιρειών που διευκολύνουν τη δραπέτευση του φονικού ιού, έχοντας ήδη ανακαλύψει το αντίδοτό του. Ενα αντίδοτο που θα βγει στην αγορά όταν οι πρώτοι νεκροί θα γιγαντώσουν τον πανικό. Τότε, το αντίδοτο θα αποφέρει κέρδη εκατομμυρίων ή δισεκατομμυρίων δολαρίων. Την επόμενη φορά, λοιπόν, που θα ακούσετε ή θα διαβάσετε για μία απειλητική επιδημία, αναζητήστε τις αιτίες της εμφάνισής της στους πίνακες των χρηματιστηρίων.