Τα λεφτά δεν φτιάχνουν τις ομάδες, αλλά μπορούν να τις χαλάσουν (SportDay / Χαραλαμπόπουλος)

Tον τελευταίο καιρό, στο πλαίσιο μιας εργασίας για τα οικονομικά στοιχεία του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου που ετοιμάζω, εξετάζω από το 1992 και μετά τη διαμόρφωση του τομέα εσόδων των ποδοσφαιρικών ομάδων στη γηραιά ήπειρο και την επίδραση της τηλεόρασης σε αυτό το σκέλος.

Δεν αποτελεί έκπληξη, φυσικά, ότι το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο επιβιώνει χάρη στην τηλεόραση, στην οποία άλλωστε οφείλει τα εμπορικά χαρακτηριστικά του, αλλά και την οικονομική ανισότητα που δημιουργεί. Κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά ότι τα πολλά χρήματα βελτίωσαν τα αγωνιστικά χαρακτηριστικά του παιχνιδιού, αν και πολλοί πιστεύουν ότι τα τηλεοπτικά δισεκατομμύρια έκαναν κακό στο θέαμα. Το φυλάκισαν σε μια φθοροποιό στασιμότητα, αφού εκείνο που προέχει είναι η διασφάλιση της νίκης, που εξασφαλίζει χρήματα και κέρδη, και ακολουθεί το θέαμα. Ενα θέαμα που σπάνια το απολαμβάνει κάποιος, αφού το ποδόσφαιρο, φυλακισμένο σ' ένα «αγκάλιασμα» ελληνορωμαϊκής πάλης που γίνεται στο κέντρο του γηπέδου, στερείται τόλμης και εντυπώσεων. Οπως ακριβώς και η πολιτική που έχει εγκλωβιστεί στον κεντρώο χώρο (ένα χώρο που δεν είναι τίποτα λιγότερο από τον ορισμό της απόλυτης συντήρησης με χαρακτηριστικά τα οποία αποδομούν το έθνος-κράτος), αλλά αυτό είναι μια άλλη συζήτηση.

Η Αγγλία, ως γνωστόν, ήταν η πρώτη χώρα στην οποία επισημοποιήθηκε ο γάμος της τηλεόρασης με το ποδόσφαιρο το 1992. Εκείνη η πρώτη τηλεοπτική συμφωνία έφερε ένα τεράστιο ποσόν χρημάτων στα ταμεία των ομάδων, που, έχοντας πολύ μεγάλη ρευστότητα, άρχισαν να ξοδεύουν αφειδώς και χωρίς προγραμματισμό. Αποτέλεσμα ήταν να μαζευτούν στο αγγλικό πρωτάθλημα πάρα πολλοί ξένοι και -σε πολλές περιπτώσεις- καλοί ποδοσφαιριστές, να γίνουν δραστικές αλλαγές στη φυσιογνωμία των ομάδων που μετατράπηκαν σε επιχειρήσεις, να λιγοστέψουν οι ευκαιρίες για τους γηγενείς ποδοσφαιριστές και να περάσει το ποδόσφαιρο σε μια άλλη εποχή. Στην εποχή που ονομάστηκε «digital era», ψηφιακή εποχή.

Αυτά τα πολλά χρήματα που συνέχισαν να εισρέουν στα ταμεία των ομάδων και από τις επόμενες συμφωνίες που ακολούθησαν εκείνη την πρώτη ιστορική συμφωνία του 1992, δεν ήταν όλοι σε θέση να τα διαχειριστούν ορθολογικά. Τα φαινόμενα νεοπλουτισμού και σπατάλης δεν έλειψαν και όταν τα ποσά για τα τηλεοπτικά δικαιώματα άρχισαν -και λόγω του ανταγωνισμού των τηλεοράσεων- να ξεφεύγουν, κάποιοι δεν άντεξαν. Η κατάρρευση της ITV οδήγησε στην υπερχρέωση ή και τη χρεοκοπία αρκετών ομάδων και έκανε αρκετούς να αναθεωρήσουν τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζονταν τα έσοδά τους. Οι ομάδες αναγκάστηκαν να στραφούν σε μια ορθολογικότερη οργάνωση των οικονομικών τους, έμαθαν να μη βασίζονται αποκλειστικά στα έσοδα από τηλεοπτικά δικαιώματα, να οργανώνουν και να εκμεταλλεύονται αποτελεσματικότερα και άλλες πηγές εσόδων, με πρώτη, καλύτερη και σταθερότερη τα εισιτήρια. Τα τεράστια έσοδα από την πώληση των τηλεοπτικών δικαιωμάτων ήταν απολύτως λογικό να επηρεάσουν και τους μισθούς των ποδοσφαιριστών.

Το 2005 οι μισθοί ήταν αυξημένοι σε ποσοστό 145% σε σχέση με τις απολαβές των ποδοσφαιριστών των ομάδων της Πρέμιερσιπ δέκα χρόνια νωρίτερα. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ένωσης των επαγγελματιών ποδοσφαιριστών, ο μέσος ετήσιος μισθός ενός ποδοσφαιριστή της Πρέμιερσιπ φθάνει τις 690 χιλιάδες στερλίνες, ένα ποσόν που σημαίνει κάτι περισσότερο από 14 χιλιάδες στερλίνες εβδομαδιαίως (περίπου 21.000 ευρώ). Το ποσόν αυτό μπορεί να αυξηθεί από 60% έως 100%, όταν σε αυτό ενσωματωθούν τα διάφορα πριμ και τα μπόνους. Αυτά τα ποσά αναμένεται ότι θα διαφοροποιηθούν προς τα πάνω μετά την καινούργια τηλεοπτική συμφωνία των ομάδων της Πρέμιερσιπ.

Αυτή η συμφωνία δημιουργεί και κυρίως παγιώνει τη διαφορά μεταξύ πατρικίων και πληβείων, όχι μόνο στο αγγλικό, αλλά και στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο γενικότερα. Μια τέτοια κατάσταση περιορίζει το φίλαθλο ενδιαφέρον σ' ένα πολύ μικρό αριθμό ομάδων, γεγονός που τελικά ίσως κάνει πολύ μεγάλη ζημιά στο παιχνίδι που αγαπάμε. Ενα παιχνίδι που φροντίζει τα εμπορικά του χαρακτηριστικά εις βάρος του θεάματος. Και τις κερκίδες, κακά τα ψέματα, τις γεμίζει το θέαμα.

Η πρώτη αποζημίωση

H υπόθεση Σαρλερουά βρίσκεται στο ευρωπαϊκό δικαστήριο. Αφορά, όπως ίσως θυμάστε, το αίτημα της βελγικής ομάδας Σαρλερουά να αποζημιωθεί από την ποδοσφαιρική ομοσπονδία του Μαρόκου, επειδή σ' ένα φιλικό της παιχνίδι αγωνίστηκε ο ποδοσφαιριστής Ουλμέρς, τραυματίστηκε και δεν μπόρεσε να προσφέρει στη συνέχεια τις υπηρεσίες του στη βελγική ομάδα με την οποία είχε συμβόλαιο.

Η πιθανή δικαίωση της βελγικής ομάδας θα προξενήσει μεγάλες ανακατατάξεις στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο. Τις τελευταίες τρεις μέρες, στη Ζυρίχη, η αγγλική ποδοσφαιρική ομοσπονδία, η ένωση των ομάδων της Πρέμιερ Λιγκ, η Νιούκαστλ και η ΦΙΦΑ συζητούν το ζήτημα της αποζημίωσης που η παγκόσμια ομοσπονδία ποδοσφαίρου προσφέρει στην αγγλική ομάδα. Μια αποζημίωση που διεκδικούν οι «ανθρακωρύχοι» εξαιτίας του τραυματισμού του Μάικλ Οουεν στο Παγκόσμιο Κύπελλο της Γερμανίας.

Οπως αποκάλυψε ο Μπλάτερ προχθές, η τελική προσφορά της ΦΙΦΑ προς τη Νιούκαστλ είναι 1. 440.000 ευρώ, ποσόν που προέρχεται από το ειδικό ταμείο που έχει δημιουργήσει η παγκόσμια ομοσπονδία και έχει στον «κουμπαρά» του περίπου 10 εκατομμύρια ευρώ. Το ποσόν που προσέφερε η ΦΙΦΑ είναι κατά πολύ μικρότερο από τα 9 εκατομμύρια ευρώ που διεκδικούσε η Νιούκαστλ.

Το ποσόν που προσέφερε η ΦΙΦΑ, που υπολογίζεται σε 8.000 ευρώ ημερήσια αποζημίωση για 180 ημέρες, είναι το μεγαλύτερο που προσέφερε ποτέ ως αποζημίωση για παρόμοια περίπτωση η παγκόσμια ομοσπονδία. Η Νιούκαστλ θεωρεί ότι η αποζημίωση που προσφέρει η ΦΙΦΑ είναι πολύ μικρή, διότι, όπως υποστηρίζουν οι άνθρωποι της αγγλικής ομάδας, για το χρονικό διάστημα που ο Οουεν δεν αγωνιζόταν η Νιούκαστλ τού κατέβαλε αμοιβές ύψους 5,1 εκατομμυρίων ευρώ. Παράλληλα πλήρωσε αρκετά χρήματα για να τον αντικαταστήσει, ένα κόστος που δεν καλύπτει η αποζημίωση της ΦΙΦΑ. Η παγκόσμια ομοσπονδία μπορεί να ανεβάσει το ποσόν της αποζημίωσης στα 2,1 εκατομμύρια ευρώ, αλλά η Νιούκαστλ, που διεκδικεί περισσότερα, υποστηρίζει ότι πρέπει να δημιουργηθεί ένα κεντρικό σύστημα καταβολής αποζημιώσεων που θα είναι δυνατόν να καλύπτει το κόστος που αναλαμβάνει μια ομάδα -σε περίπτωση τέτοιου τραυματισμού- σε ποσοστό έως 85%. Ο Μπλάτερ, φυσικά, ούτε να το σκεφτεί θέλει αν πρόκειται το ποσόν να το καταβάλει η ΦΙΦΑ.