Οι ομάδες-επιχειρήσεις και τα υποκαταστήματά τους (SportDay / Χρ.Χαραλαμπόπουλος)

Πολλές φορές διαβάζετε ή ακούτε ότι οι ποδοσφαιρικές ομάδες έχουν πλέον μεταβληθεί σε επιχειρήσεις. Που χαρακτηρίζονται ως επιχειρήσεις παραγωγής αθλητικού θεάματος. Σε αρκετές περιπτώσεις, πολλές από τις ομάδες έχουν εισαχθεί στο χρηματιστήριο και αντιγράφουν τις δομές και τις κινήσεις μιας επιχείρησης. Aλλοτε επιτυχημένα και άλλοτε όχι. Κάποιες από αυτές τις επιχειρήσεις παραγωγής αθλητικού θεάματος, όπως η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, χαρακτηρίζονται πρότυπα λειτουργίας και γίνεται προσπάθεια να αντιγραφούν η δομή και η φιλοσοφία τους από πολλές άλλες ομοειδείς επιχειρήσεις. Οι επιχειρήσεις παραγωγής αθλητικού θεάματος στην εποχή της παγκοσμιοποίησης είναι αναγκασμένες να κινηθούν με τους ρυθμούς και τους κανόνες που υπαγορεύουν οι συνθήκες.

Οσο και αν φαίνεται υπερβολικό, οι επιτυχημένες ομάδες, όπως και οι επιτυχημένες επιχειρήσεις, μπορούν είτε να κλωνοποιηθούν είτε να ανοίξουν υποκαταστήματα. Οπως οι τράπεζες, για παράδειγμα, ή οι μεγάλες εμπορικές φίρμες. Μπορεί να φαίνεται παράξενο, αλλά η ομάδα που πρώτη έκανε χρήση των δυνατοτήτων του franchising δεν είναι η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, αλλά ο Αγιαξ. Μάλιστα, το πρώτο «υποκατάστημα» της ολλανδικής ομάδας είναι ο Αγιαξ του Κέιπ Τάουν, μία από τις τέσσερις δυνατότερες ομάδες της Νότιας Αφρικής, του οποίου το 50% ελέγχεται από τη μητρική ομάδα. Η δομή οργάνωσης και λειτουργίας της νοτιοαφρικανικής ομάδας είναι μία ακριβής αντιγραφή του ολλανδικού Αγιαξ, σε όλα. Από την εμφάνιση της ομάδας μέχρι τη λειτουργία των τμημάτων υποδομής. Η μητρική ομάδα, ο ολλανδικός Αγιαξ, έχει την υποχρέωση να εφοδιάζει το υποκατάστημα με προπονητές και ποδοσφαιριστές, όποτε υπάρχει η ευκαιρία.

Παράλληλα, η νοτιοαφρικανική ομάδα έχει την υποχρέωση να προωθεί στη μητρική ομάδα όποιο εξαιρετικό ταλέντο ανακαλύψει, όπως συνέβη με την περίπτωση του Πιενάαρ. Ο Αγιαξ του Κέιπ Τάουν κάθε χρόνο στέλνει τρεις νεαρούς ποδοσφαιριστές στο Αμστερνταμ. Δημιουργήθηκε το 1999 ύστερα από τη συγχώνευση δύο ποδοσφαιρικών ομάδων της Νότιας Αφρικής -της Κέιπ Τάουν Σταρς και της Σίλβερ Σταρς-, μία συγχώνευση που έγινε με τις ευλογίες του μητρικού συλλόγου του Αμστερνταμ. Καθοριστικό ρόλο σε αυτή την ιστορία έπαιξε ένας ποδοσφαιροπαράγοντας και επιχειρηματίας των μίντια της Ν. Αφρικής, ο Ρομπ Μουρ, που είχε πουλήσει στον ολλανδικό Αγιαξ το 1996 τον Νοτιοαφρικανό ποδοσφαιριστή Μπένι Μακάρθι. Ο Μουρ εκμεταλλεύθηκε τις πολύ καλές σχέσεις που είχε με τον εμπορικό διευθυντή του ολλανδικού Αγιαξ, τότε, τον Μάαρτεν Ολεντορφ.

Και οι δύο μαζί είχαν την ιδέα να φτιάξουν από έναν Αγιαξ σε κάθε ήπειρο. Να βάλουν μπρος την ιδέα για την πρώτη, πραγματικά, παγκόσμια ομάδα που θα λειτουργούσε και σαν γέφυρα για το πέρασμα ποδοσφαιριστών στον ολλανδικό Αγιαξ. Παράλληλα, θα λειτουργούσαν και σαν εμπορικοί αντιπρόσωποι της μητρικής ομάδας-εταιρείας. Το σχέδιο αυτό για τον Αγιαξ των πέντε ηπείρων σε πρώτη φάση το «μπλόκαρε» εν αγνοία της η ΦΙΦΑ, όταν υιοθέτησε τα αυστηρότερα μέτρα για τις μεταγραφές ποδοσφαιριστών κάτω των 18 ετών. Στην αρχή πολλές αντιδράσεις υπήρξαν και από την πλευρά της νοτιοαφρικανικής ομοσπονδίας ποδοσφαίρου, η οποία φοβήθηκε ότι το πείραμα της συγχώνευσης των δύο ομάδων και της δημιουργίας του Αγιαξ του Κέιπ Τάουν θα οδηγούσε στην εισβολή ξένων επενδυτών στο νοτιοαφρικανικό ποδόσφαιρο.

Πιθανόν αυτό να συμβεί στο μέλλον, αν το ποδόσφαιρο της Νότιας Αφρικής παρουσιάσει επενδυτικό ενδιαφέρον. Δεν πιστεύω ότι η νοτιοαφρικανική ομοσπονδία ποδοσφαίρου θα έχει τη δυνατότητα να αποτρέψει κάτι τέτοιο. Αυτό πάντως που έχει ενδιαφέρον είναι η ιδέα του Αγιαξ για τα «υποκαταστήματα», η οποία δεν έχει εγκαταλειφθεί. Οι άνθρωποι του ολλανδικού συλλόγου ήδη ψάχνουν τον τρόπο να στήσουν ένα υποκατάστημα στην Κίνα. Εχουν ήδη άλλο ένα στο Μαϊάμι της αμερικανικής Φλόριντα. Πιθανότατα, η εποχή που θα μιλάμε για τον Αγιαξ Βουλιαγμένης να μην είναι τόσο μακριά όσο νομίζουμε.

Οι συμπληγάδες του Μουνιόθ

Δεν ξέρω τι μπορεί να είχε στο μυαλό του ερχόμενος στην Ελλάδα ο Μουνιόθ, αλλά αμφιβάλλω αν είχε υποψιαστεί ποια θα ήταν τα δύο μεγαλύτερα εμπόδια που θα συναντούσε στη δουλειά του. Δύο εμπόδια που μπορεί τελικά να τον εγκλωβίσουν ανάμεσά τους, τόσο που να αναγκαστεί με το τέλος της περιόδου να επιστρέψει στην πατρίδα του. Το πρώτο από τα δύο εμπόδια του Μουνιόθ είναι η περίφημη ελληνική νοοτροπία.

Μία νοοτροπία που καλό είναι να αντιλαμβάνεται κάθε ξένος προπονητής που δουλεύει στην Ελλάδα, αν θέλει να μακροημερεύσει. Και αυτή η νοοτροπία είναι ένα είδος συμπεριφοράς «μη μου τους κύκλους τάραττε» για τον Ελληνα ποδοσφαιριστή. Που δεν του πολυαρέσει να κουράζεται στις προπονήσεις, που θέλει να τον έχουν στα όπα όπα, που είναι επαγγελματίας πρώτα από όλα στα δικαιώματα, που αντιπαθεί την κριτική και βασίζεται στο ταλέντο του χωρίς να το υποστηρίζει με τη σκληρή δουλειά, την οποία απαιτεί ο κόσμος του σύγχρονου επαγγελματικού ποδοσφαίρου.
Αυτή η περίφημη ελληνική νοοτροπία είναι μία ασπίδα που προστατεύει την ιδιομορφία μας και παράλληλα λειτουργεί και ως άλλοθι απέναντι σε οποιονδήποτε νεοτερισμό επιχειρεί να εισάγει κάποιος ξένος στην πραγματικότητά μας. Θεωρούμε τους νεοτερισμούς -και όχι μόνο στο ποδόσφαιρο- επικίνδυνους για την αλλοίωση του χαρακτήρα μας. Εδώ, η Ελλάδα, είναι το βασίλειο της ακινησίας. Το παράδοξο, που από κάποιους έχει χαρακτηρισθεί «ελληνικό παράδοξο», είναι ότι οι υπερασπιστές αυτής της ακινησίας, μόλις βρεθούν εκτός Ελλάδας, αλλάζουν δραστικά. Γίνονται δουλευταράδες, ανοικτοί σε καινούργιες ιδέες, πεισματάρηδες και ανταγωνιστικοί. Και πετυχαίνουν. Οταν είμαστε εκτός περιβάλλοντος, είμαστε ευπροσάρμοστοι.

Εδώ, στο πασαλίκι μας, τους κανόνες τους βάζουμε εμείς. Αυτή την ιδιομορφία της ελληνικής νοοτροπίας, που κονταίνει όλους τους ξένους για να τους φέρει στα μέτρα μας, πιστεύω ότι ο Ισπανός τεχνικός την έχει υποψιαστεί. Εκείνο που δεν έχει υποψιαστεί και ούτε πρόκειται να κατανοήσει ποτέ έχει να κάνει με το δεύτερο μεγάλο εμπόδιο, την «παθογένεια» του ΠΑΟ. Μία ιδιότητα στην οποία μπορούν να χωρέσουν τα πάντα. Εκτός από τη λογική, η οποία, σε αντίθεση με την «παθογένεια», είναι μία. Πού να του εξηγεί κάποιος ότι κάθε ομάδα στην Ελλάδα έχει τη δική της αποκλειστική «παθογένεια».Οπως και ο κάθε οπαδός άλλωστε.