Πολλές ενστάσεις για τους «300» (SportDay / Αντώνης Καρπετόπουλος)

Πριν από μία εβδομάδα είχα γράψει για τους «300». Το αποτέλεσμα ήταν να γεμίσει το ηλεκτρονικό μου ταχυδρομείο από e-mail υπέρ ή κατά της ταινίας. Με δεδομένο ότι εγώ είχα υπερασπιστεί, αν όχι την καλλιτεχνική αξία της, τουλάχιστον την ύπαρξή της, σήμερα δίνω τον λόγο στους επικριτές της, δημοσιεύοντας μερικές επιστολές με απλές και κατανοητές επισημάνσεις. Από τη στιγμή που η ταινία θα σπάσει το φράγμα του ενός εκατομμυρίου εισιτηρίων, κάθε άποψη είναι χρήσιμη. Μιλάμε για κοινωνικό γεγονός.

O Περικλής Παναγόπουλος, ο οποίος, σημειωτέον, αναφέρει ότι η ταινία ως ψυχαγωγική περιπέτεια του άρεσε, καταγράφει κάποιες «απαράδεκτες», όπως αναφέρει, για ορισμένους ιστορικούς και κριτικούς «ανακρίβειες». Γράφει:
«1. Ο Λεωνίδας ήταν 60άρης και όχι 40άρης.
2. Οι τριακόσιοι όμοιοι συνοδεύονταν από τριπλάσιο αριθμό ειλώτων -βοηθητικών που τους βοήθησαν ουσιαστικά στη μάχη και πέθαναν μαζί τους.
3. Στην πορεία σήκωναν εξοπλισμό βάρους 30 κιλών.
4. Οι έφοροι της Σπάρτης δεν ήταν λεπροί με «Λεόντειο» προσωπείο και προφανώς δεν έφεραν ποτέ την Πυθία στη Λακωνία.
5. Οι Αθάνατοι ήταν έκπαγλου ομορφιάς σώμα, με ένα μειονέκτημα. Εφεραν λεπτές ξύλινες ασπίδες.
6. Μία γυναίκα δεν μπορούσε να έχει βήμα στην Απέλλα και τα ερωτικά παρατράγουδα αποτελούν κλασική αμερικανιά.
7. Οι Θεσπιείς (700 τον αριθμό), που έπεσαν εξίσου ηρωικά μαχόμενοι, παραλείπονται.
8. Δεν υπάρχει καμία αναφορά από τον Ηρόδοτο ή τον Θουκυδίδη για τον σωματότυπο του Εφιάλτη.
9. Ο μοναδικός επιζών Σπαρτιάτης που λόγω τραυματισμού επέστρεψε στη Σπάρτη αντιμετωπίσθηκε με χλεύη και απαξίωση από τους συμπολίτες του ως προδότης και φυγόμαχος.
10. Η αρχή της μάχης των Πλαταιών, που σηματοδοτεί το τέλος της ταινίας, παραπέμπει στο τέλος του "Braveheart" και τον λόγο του Ρόμπερτ Λε Μπρους».

Αισθητική

Ο φίλος Διονύσης Τσαγκλής κάνει ενστάσεις που έχουν να κάνουν με την αισθητική της ταινίας:
«Πρώτα απ' όλα, όταν μιλάμε για ένα πραγματικό γεγονός, για ιστορία, καλό είναι -κατά τη γνώμη μου πάντα- να αποφεύγεται η αισθητική του playstation, κάτι που νομίζω πως συμβαίνει στο φίλμ. Θέλω να πω πως κανένας Σπαρτιάτης με 50 κιλά εξοπλισμό δεν πηδούσε πιο ψηλά από τον Μπούμπκα, έτσι; Ασε δε που ο Ξέρξης δεν νομίζω να θύμιζε Σακίλ Ο'Νιλ από την αυλή του Ψινάκη. Είδα και κάποια τερατάκια σε στυλ Star Wars, που δεν νομίζω να κολλάνε. Βέβαια, οφείλω να ομολογήσω πως σταμάτησα να διαβάζω κόμικ από τα 14 μου, οπότε δεν μπορώ να έχω άποψη για τον Φρανκ Μίλερ. Θεωρώ αφόρητη παπαρολογία ότι η ταινία αποτελεί προβολή του ελληνικού πολιτισμού. Ας εξηγήσει κάποιος επιτέλους ότι ο ελληνικός πολιτισμός είναι το Αρχαίο Θέατρο, η Γλυπτική, η Αρχιτεκτονική, η Φιλοσοφία, οι επιστήμες κ.λπ. Ο.Κ., οι Σπαρτιάτες ήταν σπουδαίοι πολεμιστές, αλλά ο πολιτισμός τι δουλειά έχει με τον πόλεμο;».

Αγνοια

Ο Γιώργος Παπακώστας επισημαίνει ότι οι Νεοέλληνες έχουν άγνοια του ελληνικού πολιτισμού και απλώς κολακεύονται αυτάρεσκα από μια ταινία-κόμικ: «Η ταινία είχε όντως αμερικανιές. Οι κριτικοί εντούτοις υπερβάλλουν, κυρίως εξαιτίας της ανάγκης που έχει κάθε άνθρωπος της τέχνης να δει το μεγαλείο του αρχαίου ελληνικού κόσμου σε μεγαλύτερο εύρος (και βάθος). Αλλά πότε έχει γίνει κάτι τέτοιο σε αμερικανική ταινία; Ο ευρωπαϊκός πολιτισμός παραείναι πολύπλοκος για να αποτυπωθεί σε μία ταινία δύο ωρών και δη από Αμερικανούς! Οι αρχαίοι Ελληνες δεν ήταν μόνο πολεμιστές. Πολεμιστές, πιθανόν καλύτεροι, ήταν οι Ούννοι, οι Μογγόλοι, οι Βίκινγκς κ.λπ. Οι Ελληνες όμως ήταν παράλληλα πολιτικοί, ρήτορες, φιλόσοφοι, επιστήμονες, καλλιτέχνες, ταξιδιώτες, έμποροι, τυχοδιώκτες, ενίοτε και μέγιστα καθάρματα. Ηταν πρωτότυποι και ανεξάντλητοι. Το έχουμε συνειδητοποιήσει, άραγε; Εχουμε αντίληψη του μεγέθους του ελληνικού πολιτισμού; Εδώ θα διαφωνήσω μαζί σας. Εμείς οι Νεοέλληνες δεν έχουμε ιδέα τι ήταν οι αρχαίοι μας πρόγονοι. Ούτε μας ενδιαφέρει να μάθουμε. Θυμόμαστε 4-5 ιστορικές μάχες (κι αυτές χοντρικά) και περιμένουμε κάθε τόσο μια αφελή αμερικανική ταινία να λειτουργήσει διδακτικά και να μας κάνει να νιώσουμε (για λίγο) εθνικά υπερήφανοι. Γι' αυτό και μια σχετικά αδιάφορη ταινία έχει κάνει τέτοιον πάταγο...».

Ιδεολογία

Ο Γιώργος Κωνσταντάκος στέκεται στο ιδεολογικό μέρος, επισημαίνοντας μεταξύ άλλων τα εξής:
«Η ταινία (...) εξυπηρετεί τις πολλαπλές "επιθετικές" στοχεύσεις των ΗΠΑ, στοχεύσεις που γίνονται φανερές αν αναλύσουμε τα βαθύτερα "επίπεδα" ιδεολογικής "παρέμβασής" της. Ας τα πάρουμε ένα ένα: Πρώτον, ο εχθρός. Διόλου τυχαία είναι οι Πέρσες. Πολλοί είδαν σε αυτό μόνο το ζήτημα του Ιράν. Δυστυχώς είναι πολύ χειρότερα τα πράγματα. Η ταινία "οριοθετεί" στις Θερμοπύλες τον Δυτικό πολιτισμό από την "ασιατική" βαρβαρότητα, το "μυστικισμό και την τυραννία", όπως χαρακτηριστικά λέει ο Δήλιος, λίγο πριν από την τελική έφοδο στις Πλαταιές. Ο εχθρός είναι η Ανατολή. Δεύτερον, όχι τυχαία, ως καλό αναδεικνύεται η στρατοκρατική-ολιγαρχική Σπάρτη. Η δημοκρατική Αθήνα παρουσιάζεται ως κράτος μαλθακών φιλοσόφων που, τελικά, όπως και οι άλλοι Ελληνες, θα ενωθούν υπό την αρχηγία των "ικανών" Σπαρτιατών ενάντια στον "από Ανατολάς" εχθρό. Ο σπαρτιατικός στρατός ήταν ό,τι ακριβώς και οι επαγγελματίες μισθοφόροι σήμερα. Μηχανές του πολέμου, ανδρείοι αναμφίβολα, αλλά "κατ' επάγγελμα στρατιώτες". Από αυτή τη σκοπιά όντως έχει δίκιο η κριτική να μιλάει για μιλιταρισμό και στρατοκρατική αποθέωση. Τρίτον, η ταινία διαπράττει και μια κραυγαλέα ιστορική λαθροχειρία που φανερώνει σκοπιμότητα. Ο Λεωνίδας πήγε στις Θερμοπύλες ως αρχιστράτηγος ενός συνασπισμού 31 πόλεων-κρατών, όπως αυτός είχε προκύψει στο συνέδριο της Κορίνθου του 481 π.Χ. Στην ταινία, αντίθετα, εμφανίζεται να παραβιάζει τον σπαρτιατικό νόμο, πράγμα ιστορικά αδιανόητο για τα δεδομένα της Σπάρτης. Η σκοπιμότητα είναι φανερή, αν σκεφθούμε ότι οι αμερικανικές "μαγκιές" ανά τον κόσμο είναι εντελώς παράνομες από την άποψη του διεθνούς δικαίου».

Πορνό

Τέλος, ο Παναγιώτης Κωστάκης κάνει την εξής απλή ερώτηση. «Να συμφωνήσω μαζί σου ότι η ταινία είναι αναπαράσταση ενός κόμικ. Δεν σε τρομάζει όμως η ιδέα να γίνει κόμικ το Συμπόσιο του Πλάτωνα και πάνω του να βασιστεί μια ταινία που άνετα θα μπορούσε να είναι ένα γκέι πορνό;».

Ντουντου-απορίες

Aυτή η ιστορία του πρώτου μεταγραφικού στόχου του Ολυμπιακού, του Βραζιλιάνου Ντούντου που θα φύγει από τη Μόσχα για να έρθει στην Ελλάδα, όπως περιγράφεται στα ρεπορτάζ, μου έχει δημιουργήσει μερικές αναπάντητες απορίες.
•Είναι δυνατόν εδώ και δέκα μέρες να μην έχει σταλεί ένα fax με την πρόταση του Ολυμπιακού στους Ρώσους;
•Πώς γίνεται να μην ξέρει ο Ολυμπιακός πόσα χρήματα παίρνει τον χρόνο ο παίκτης;
•Τι σόι μάνατζερ είναι αυτός που τον εκπροσωπεί, που υπόσχεται να στείλει το συμβόλαιο του ποδοσφαιριστή με την ΤΣΣΚΑ για να βεβαιωθεί ο Ολυμπιακός για τα χρήματα που ο παίκτης κερδίζει φέτος;
•Πώς γίνεται να είναι μάνατζερ και να μην έχει αποδεικτικά των απολαβών του πελάτη του;
•Τι τον ενδιαφέρει τον Ολυμπιακό πόσα χρήματα έδιναν οι Ρώσοι στον ποδοσφαιριστή; Από τη στιγμή που αυτός θα φύγει από τη Μόσχα, δεν θα κάνει μια καινούργια συμφωνία; Τι σχέση μπορεί να έχει η παλιά;
•Σοβαρά, πιστεύουν στον Πειραιά ότι μία ρώσικη ομάδα, που παίζει συνεχώς στο Τσάμπιονς Λιγκ και έχει κόστος λειτουργίας 36 εκατ. ευρώ, θεωρεί τα 4 εκατ. ευρώ «μεγάλη πρόταση»;
•Σίγουρα δεν υπάρχει Ελληνας ατζέντης που να ανακατεύεται στην ιστορία; Ισπανός έστω;
•Μήπως ο Ολυμπιακός προσφέρει 4 εκατ. ευρώ για να αποκτήσει το 50% του ποδοσφαιριστή, όπως έκανε και με τον Τουρέ και τη Μέταλουργκ;
•Γίνεται ένας παίκτης που βρίσκεται στην αποστολή της εθνικής Βραζιλίας να μην ενδιαφέρει και άλλες ομάδες εκτός του Ολυμπιακού;
•Εχει μιλήσει μαζί του ο «Ρίμπο»; Ποια είναι άραγε η γνώμη του γι' αυτόν; Κάνω λάθος ή από τη στιγμή που εμφανίστηκε το όνομα του Ντούντου, πάγωσε το ζήτημα της ανανέωσης του συμβολαίου του Ριβάλντο;
•Πώς γίνεται ο παίκτης να είναι ο πρώτος στόχος του Ολυμπιακού και ο Λεμονής να πηγαίνει να δει το Κροατία-ΠΓΔΜ; Αυτό συμβαίνει γιατί είναι κλεισμένος ο παίκτης ή μήπως γιατί ο κόουτς ξέρει ότι τελικά δεν θα έρθει;
•Αν τα δημοσιεύματα ιταλικών εφημερίδων για ενδιαφέρον της Φιορεντίνα και της Ιντερ έχουν βάση, γιατί η ΤΣΣΚΑ να θέλει να πουλήσει τον ποδοσφαιριστή από τον Μάρτιο και να μην περιμένει ένα-δυο μήνες ώστε να υπάρξουν και άλλοι μνηστήρες;
•Μήπως αυτά που κυκλοφορούν ως ειδήσεις είναι απλώς οι επιθυμίες του Ολυμπιακού και του μάνατζερ;