Η χρεοκοπία της φανατίλας (SportDay / Αντώνης Καρπετόπουλος)

Ο Ολυμπιακός βάλλεται αυτές τις ημέρες, ειδικά στα τηλεοπτικά παράθυρα, απ' όλους. Παρακολουθώ με συμπάθεια, ομολογώ, τόσο την προσπάθεια του Γιάννη Μώραλη όσο και αυτή του Πέτρου Κόκκαλη να δικαιολογήσουν μια σειρά από αποφάσεις και παραλείψεις που χαρακτήρισαν την πολιτική του Σωκράτη Κόκκαλη αυτά τα χρόνια. Η προσπάθειά τους (και εν μέρει η αγωνία τους) δείχνει ότι κατανόησαν ότι το καράβι αρμένιζε στραβά. Δεν είναι και λίγο. Θέλω να αφήσουμε λίγο στην άκρη την όποια συναισθηματική φόρτιση δημιουργεί η αναφορά στον Ολυμπιακό και να δούμε την ιστορία αυτή περισσότερο ψύχραιμα. Το ξέρω ότι είναι δύσκολο: είναι όμως χρήσιμο.

O Γιάννης Μώραλης, υπεύθυνος της ΠΑΕ Ολυμπιακός για τους συνδεσμίτες, είπε σε μία από τις τηλεοπτικές του εμφανίσεις ότι ήταν πολιτική του Ολυμπιακού αυτά τα χρόνια η προσέγγιση των οργανωμένων οπαδών του και όχι οι ρήξεις μαζί τους. Δεν είπε κάτι που δεν γνωρίζουμε –το ζήτημα είναι να δούμε την πορεία και τις συνέπειες αυτής της πολιτικής ως δίδαγμα για τη συνέχεια.

Πόρτα

Ο Σωκράτης Κόκκαλης δοκίμασε κάτι που προηγουμένως δεν είχε γίνει στην Ελλάδα, τουλάχιστον σε τέτοια έκταση: «άνοιξε» ουσιαστικά την πόρτα της διαχείρισης του συλλόγου στους φανατικούς οπαδούς. Δεν μου αρέσει να μιλάω για οργανωμένους –προτιμώ τον όρο «φανατικοί», διότι ξέρω πολλούς οργανωμένους που δεν είναι ποτισμένοι από το δηλητήριο της φανατίλας και πολλούς, κυρίως, με γραβάτες στα επίσημα που άνετα θα έκαναν τραμπουκισμούς.

Δήλωση

Ο Κόκκαλης τους φανατικούς τούς πρόσεξε όσο κανείς. Τους υπερασπίστηκε με την περίφημη εκείνη δήλωση ότι «αυτοί είναι οι οπαδοί μας και δεν μπορούμε να τους αλλάξουμε» μετά τις φασαρίες που έγιναν στο Τελ Αβίβ. Τους έδωσε τη δυνατότητα να διοικήσουν συγκεκριμένες θύρες. Τους έδωσε δουλειές. Σεβάστηκε τη θερμή οπτική γωνία τους σε μια σειρά από ζητήματα. Εδιωξε παίκτες και προπονητές γιατί του το ζήτησαν, υιοθέτησε την προσέγγισή τους στο ποδόσφαιρο μιλώντας για «εχθρούς» που στην Ευρώπη είναι «κότες», τους έδωσε έκφραση στην τηλεόραση, χάιδεψε τα αυτιά τους με εμφανίσεις στις εκπομπές τους, τους έδωσε τη δυνατότητα να έχουν στο Δ.Σ. της ομάδας εκπρόσωπό τους. Δεν είναι πρόθεσή μου να κατηγορήσω τον πρόεδρο του Ολυμπιακού για την πολιτική του σε μια τέτοια στιγμή –μακριά από μένα οι λαϊκίστικες ακρότητες. Απλώς καταγράφω μια πολιτική, για να δούμε πού αυτή οδήγησε.

Οπαδός

Ο οπαδός, πόσω μάλλον ο φανατικός, θέλει να πιστεύει ότι η γνώμη του εισακούεται στον σύλλογο. Αν η πολιτική του συλλόγου πρέπει να είναι η σύγκρουση με τον οπαδό, τότε θα πρέπει να φτιάξουμε αγάλματα του Μάκη Ψωμιάδη παντού: προφανώς το να λες «δεν καταλαβαίνω τίποτα και κάνω αυτό που θεωρώ εγώ σωστό» δεν σε βγάζει πουθενά ως διοίκηση. Ο Κόκκαλης ακολούθησε μια πολιτική που για τον φανατικό οπαδό είναι η καλύτερη δυνατή –θα 'λεγα ονειρεμένη! Φτηνά σχετικά εισιτήρια, «προστασία» της ομάδας από τους κακούς εχθρούς της, μεταγραφές «αεροδρομίου», κατάργηση κάθε εσωτερικής ιεραρχίας: ο πρόεδρος άκουγε τον λαό και τίποτε άλλο. Κανονικά οι φανατικοί του Ολυμπιακού θα 'πρεπε να είναι οι Παναγίες των ελληνικών γηπέδων, οι καλύτεροι όλων. Δυστυχώς δεν είναι.

Αδιέξοδο

Η απάντηση στο «γιατί;» είναι πιθανότατα και η απάντηση στο σημερινό αδιέξοδο. Τι γεννάει τη βία; Κυρίως η ανωμαλία της λειτουργίας ενός πρωταθλήματος. Αν ένας πρόεδρος προτάξει ως σκοπό της εταιρείας του την καθολική ικανοποίηση των φανατικών της ομάδας του, κάνει κάτι εκτός λογικής του ποδοσφαίρου: όσο κι αν ακούγεται εξωφρενικό (πιθανότατα γιατί σε αυτή τη χώρα έχουμε μπερδευτεί πολύ να εκτιμήσουμε αυτό που συμβαίνει σε σχέση με αυτό που θα 'πρεπε να συμβαίνει), ο σκοπός μιας ποδοσφαιρικής εταιρείας δεν είναι να ικανοποιεί τα συναισθήματα των «ακραιφνών» της εξέδρας. Ο σκοπός πρέπει να είναι η δημιουργία και η συντήρηση μιας καλής ομάδας που να δημιουργεί έσοδα και κέρδη, δηλαδή πρόοδο.

Χάθηκε

Ποιο ήταν το κέρδος του Ολυμπιακού από αυτή την πολιτική; Η ιστορία αποδεικνύει ότι δεν υπάρχει. Γιατί; Μα ακριβώς γιατί ο πρόεδρος της εταιρείας δεν είχε σκοπό αυτή την προοπτική, αλλά «χάθηκε» σε μια προσπάθειά του να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις των πιο φανατικών. Η Ριζούπολη υπήρξε ένα αριστούργημα τρομοκρατίας, αλλά ο Ολυμπιακός δεν έγινε καλύτερος ως ομάδα: την επόμενη χρονιά γνώρισε τον μεγαλύτερο ευρωπαϊκό διασυρμό του. Το χειρότερο είναι ότι αυτή η πολιτική δημιουργούσε συνεχώς εντάσεις: όσο πιο πολύ «θωρακιζόταν» εξωαγωνιστικά ο Ολυμπιακός τόσο περισσότερο τον μισούσαν οι υπόλοιποι. Οσο περισσότερο απειλούνταν δημοσιογράφοι τόσο περισσότερο μόνος έμενε ο σύλλογος: δεν είναι τυχαίο ότι σήμερα κανείς δεν τολμάει να υπερασπιστεί την πολιτική που ακολουθήθηκε.

Γαλήνη

Ούτε οι νίκες και τα πρωταθλήματα έφεραν γαλήνη: όσο πιο πολύ κέρδιζε ο Ολυμπιακός τόσο περισσότερο φανατιζόταν η εξέδρα του για να μη χάσει τα ιστορικά κεκτημένα. Οταν το πρωτάθλημα γίνεται λάφυρο το πανηγυρίζουν πολεμιστές. Ετσι, αντί το μοντέρνο Καραϊσκάκη να είναι θέατρο, έγινε εκτροφείο βίας. Φέτος π.χ. τα μπουκάλια στον πάγκο της Σαχτάρ, που στοίχισαν τον αποκλεισμό του γηπέδου στο Τσάμπιονς Λιγκ, πετάχτηκαν από κεντρικές θύρες κι όχι από τα πέταλα. Κάποτε ο Πέτρος Κόκκαλης μου είχε πει ότι θα ήθελε ένα γήπεδο γεμάτο με φανατικούς. Κάτι μου λέει ότι όταν το είδε τρόμαξε.

Επικρίσεις

Ακούω σήμερα διάφορους να κατακρίνουν την πολιτική που ο Κόκκαλης ακολούθησε. Αν κάτι με διαβολίζει, είναι ότι αυτές οι επικρίσεις γίνονται για να ικανοποιηθούν τα αισθήματα των οπαδών της ομάδας που αυτοί υποστηρίζουν: βία (έστω και λεκτική) στη βία δηλαδή. Στην πραγματικότητα είναι κουτό να υπενθυμίζεις συνεχώς τις ευθύνες του Ολυμπιακού γι' αυτή την κατάσταση: πρώτος απ' όλους κατάλαβε το λάθος –καθυστερημένα σίγουρα– ο ίδιος ο Ολυμπιακός.

Αντιδράσεις

Το κατάλαβε όμως; Αν κρίνω από τις αντιδράσεις των ανθρώπων του στα κανάλια, λέω «ναι». Ο καιρός θα δείξει. Περιμένω να δω άλλη γλώσσα, άλλη επικοινωνία, άλλη προσέγγιση του προϊόντος ποδόσφαιρο. Για την ώρα κρατάω το συμπέρασμα: όποιος εκτρέφει φανατικούς αντί να τους αποβάλλει, το πληρώνει αργά ή γρήγορα ακριβά…

Όπως οι 300

Mου γράφει ο φίλος Γιώργος Χειλάς: «Η γνωστή ταινία ήταν η αφορμή για να ξαναθυμηθώ τη θυσία του Λεωνίδα και των Σπαρτιατών του στις Θερμοπύλες. Εκεί πράγματι οι 300 έδειξαν σε όλους τους άλλους Ελληνες ότι η πίστη στα ιδανικά της πατρίδας και της ελευθερίας και η αφοσίωση στον κοινό σκοπό μπορεί να τους προσφέρουν "έναν ωραίο θάνατο". Η χαρά με την οποία οι Σπαρτιάτες οδηγήθηκαν στη μάχη αντικατοπτρίζει τη βαθιά πεποίθησή τους πως το άτομο βρίσκεται πάντα στην υπηρεσία του συνόλου και πως όταν οι επιταγές των καιρών το προστάζουν, δειλία και υποχώρηση δεν υπάρχουν. Εχασαν τη μάχη επειδή προδόθηκαν. Το όνομά τους, όμως, έμεινε στους αιώνες συνώνυμο αυταπάρνησης και δόξας.

Βλέποντας τη μάχη της Παιανίας, αναρωτήθηκα σε τι μπορεί να διαφέρει από αυτή των Θερμοπυλών στο μυαλό των πρωταγωνιστών της. "Οι πολεμιστές" ήταν για το συνάφι τους και σ' αυτή την περίπτωση "γενναίοι επίλεκτοι". Η πομπή με τα μηχανάκια έδειχνε πρόσωπα αποφασισμένα. "Τα παλικάρια" προσέρχονταν στη μάχη με χαρά, έτοιμα να προσφέρουν τη ζωή τους στην υπηρεσία του κοινού καλού: του Ολυμπιακού ή του Παναθηναϊκού. Αυτό που δεν καταλαβαίνουν όσοι φωνάζουν στα παράθυρα είναι ότι στο μυαλό τους όλοι αυτοί ζουν σ' έναν κόσμο εχθρών και ηρώων. "Πολέμησαν" με πάθος και αυτοθυσία μέχρι τελικής πτώσεως. Θέλησαν να δείξουν στους υπόλοιπους συντρόφους τους πως όταν υπάρχει "εχθρός", δεν μπορεί να κάθεσαι στον καναπέ σου, αλλά πρέπει να πολεμάς για τον "ωραίο θάνατο". Η εντυπωσιακότερη εικόνα ήταν αυτή στην κηδεία του "φιλάθλου" του Παναθηναϊκού: μια καταπράσινη σημαία με το τριφύλλι σκέπαζε το φέρετρο, καταδεικνύοντας τον υπέρτατο σκοπό για τον οποίο χάθηκε ο "πολεμιστής", ενώ η ηγεσία της ΚΑΕ τιμούσε τη θυσία του σαν να πρόκειται για στρατηγό. Οι μαχητές της Παιανίας ξέρουν πως για πολλούς ομοϊδεάτες τους είναι πλέον αιώνια «φωτεινά παραδείγματα»: στο μυαλό τους είναι οι μοντέρνοι «300». Η μόνη διαφορά γι' αυτούς βρίσκεται στα ιδανικά: τότε ήταν η πατρίδα, η ελευθερία, τώρα είναι ο Ολυμπιακός και ο Παναθηναϊκός. Οσο δραματικό κι αν ακούγεται, είναι δυστυχώς αλήθεια για ένα μεγάλο κομμάτι της ελληνικής νεολαίας. Και όσο τα σχολεία μας, οι κοινωνικές μας δομές, οι πολιτικοί μας δεν δημιουργούν τις συνθήκες ανάπτυξης πραγματικών ιδανικών, θα παρακολουθούμε ανάλογες "μάχες". Για το τίποτα».