Οι Ολυμπιακοί, η τηλεόραση και ο πονοκέφαλος(SportDay /Χρήστος Χαραλαμπόπουλος)

Όταν κάποιος παρακολουθεί ένα αθλητικό γεγονός όπως οι Ολυμπιακοί Aγώνες από την τηλεόραση, ίσως να μη συνειδητοποιεί ότι η τηλεόραση είναι η κινητήρια δύναμη των Αγώνων και το μέσο που άλλαξε καθοριστικά τη φυσιογνωμία τους. Τους οδήγησε από τα μονοπάτια του ερασιτεχνισμού στη λεωφόρο της άκρατης εμπορευματοποίησης, από όπου δεν υπάρχει γυρισμός, όσο κι αν ορισμένοι αφελείς πίστευαν ότι οι Αγώνες της Αθήνας θα σήμαιναν επιστροφή στο αρχαίο πνεύμα.

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες και η τηλεόραση έχουν αναπτύξει μια πολύ στενή σχέση, από την οποία ωφελούνται και οι δύο. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες αποτελούν για την τηλεόραση το πιο δημοφιλές πρόγραμμα όλης της χρονιάς –και το ακριβότερο όσον αφορά το κόστος παραγωγής του– και η τηλεόραση αποτελεί για τους Αγώνες τη σημαντικότερη πηγή των εσόδων τους. Από τους Ολυμπιακούς της Ρώμης το 1960 και τις 20 ώρες προγράμματος που μετέδωσε τότε το CBS, η τηλεόραση κάλυπτε το 1 δολάριο από τα 400 που δαπανήθηκαν για τους Αγώνες.

Η σχέση αυτή στους Ολυμπιακούς του Μονάχου το 1972 είχε γίνει 50/400 και στους Ολυμπιακούς του Λος Αντζελες το 1984 (που σηματοδότησαν την πλήρη εμπορευματοποίηση των Ολυμπιακών) είχε φθάσει στο 200/400. Αν παρατηρήσει κάποιος το χρονικό της εξέλιξης των μεταδόσεων των Ολυμπιακών Αγώνων από αυτούς της Ρώμης το 1960 μέχρι σήμερα, θα διαπιστώσει εύκολα ότι η εμπορευματοποίηση είναι το βασικό χαρακτηριστικό τους. Ενα χαρακτηριστικό που έχει αποδεχθεί τόσο η ΔΟΕ όσο και το κοινό. Από τις 20 ώρες προγράμματος που μετέδωσε το CBS το 1960, το ABC στους αγώνες του Μόντρεαλ μετέδωσε 77 ώρες προγράμματος, ενώ το NBC στους Αγώνες της Αθήνας μετέδωσε κάτι περισσότερο από 1.000 ώρες προγράμματος.

Ο «γάμος» των Αγώνων με την τηλεόραση και η εμπορευματοποίησή τους συνέβαλαν ουσιαστικά στη διάσωση του Ολυμπιακού κινήματος, με ό,τι κι αν πρεσβεύει αυτό το κίνημα. Η ΔΟΕ, αντιμετωπίζοντας το φάσμα της χρεοκοπίας, το 1970 ανακοίνωσε ότι τα τηλεοπτικά δικαιώματα των Αγώνων και η διαχείρισή τους ανήκαν πλέον αποκλειστικά σε αυτήν και όχι στη διοργανώτρια πόλη, όπως συνέβαινε μέχρι τους Ολυμπιακούς του Μεξικού το 1968.

Επιπλέον, η αποφασιστική στροφή προς την εμπορευματοποίηση έγινε στους Ολυμπιακούς του 1984, όταν η ΔΟΕ, μπροστά στο φάσμα της πλήρους αποτυχίας των Αγώνων (μια και η μόνη πόλη που έθετε υποψηφιότητα για τη διοργάνωσή τους ήταν η Τεχεράνη), αναγκάστηκε να δεχθεί το σχέδιο της εμπορικής χορηγίας του Λος Αντζελες, χωρίς τη συνηθισμένη –μέχρι τότε– εγγύηση των δημόσιων χρημάτων. Η εμπορική μετατόπιση του χαρακτήρα των Αγώνων αποδείχτηκε ιδιαίτερα επικερδής και για τη ΔΟΕ, η οποία από τότε χαράζει τις επικοινωνιακές πολιτικές της με στόχο οι Αγώνες να γίνουν προσιτοί στο μεγαλύτερο δυνατό κοινό. Από αυτή την άποψη, η ΔΟΕ για τους Ολυμπιακούς του Λονδίνου θα έχει τη βοήθεια ενός από τους μεγαλύτερους και παλαιότερους τηλεοπτικούς οργανισμούς του κόσμου, του BBC. Το αιώνιο πρόβλημα των Αγώνων είναι το κόστος τους και το αιώνιο ερωτηματικό τα κέρδη που μπορούν να έχουν.

Στον Καναδά υπάρχει ακόμα ο ειδικός φόρος στα τσιγάρα που είχε επιβληθεί για να καλυφθεί το τεράστιο έλλειμμα που άφησαν οι Ολυμπιακοί του Μόντρεαλ. Αν εξαιρέσει κάποιος τους Ολυμπιακούς του Λος Αντζελες, που παρουσίασαν κέρδος, και της Βαρκελώνης, που δημιούργησε «σχολή» στο ζήτημα της μεγιστοποίησης του οφέλους από τη διοργάνωση, όλοι οι άλλοι Αγώνες ήταν ζημιογόνοι.

Τα ερωτήματα γα το κόστος και για τα ενδεχόμενα οφέλη θα μείνουν αναπάντητα για το Λονδίνο, τουλάχιστον μέχρι να γίνουν οι Αγώνες. Ο τομέας που θα ευνοηθεί περισσότερο στο Λονδίνο είναι ο κατασκευαστικός, αλλά ο μεγαλύτερος πονοκέφαλος θα είναι οπωσδήποτε το ζήτημα της ασφάλειας, που θα ανεβάσει το κόστος σε πολύ μεγαλύτερο ύψος από αυτό της Αθήνας, όπου δεν υπήρχαν αιτίες για τρομοκρατικά χτυπήματα. Ηδη από τον περασμένο μήνα οι Αγγλοι γνωρίζουν ότι το κόστος των Αγώνων έχει διπλασιαστεί σε σχέση με τον αρχικό προϋπολογισμό και δεν θα σταματήσει να ανεβαίνει. Κάτι που σημαίνει ότι η πιθανότητα κερδών από τη διοργάνωση απομακρύνεται με γοργό ρυθμό.