Η Ευρώπη παίζει μπάλα... στα χαρτιά(SportDay / Χρήστος Χαραλαμπόπουλος)

Το ποδόσφαιρο και η εκρηκτική του ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια αποτελούν το πιο δυναμικό κομμάτι του ευρωπαϊκού αθλητισμού, αλλά οι ανισότητες που παρουσιάζει η ευρωπαϊκή ποδοσφαιρική αγορά είναι πολύ μεγάλες
Υπάρχουν διεργασίες που αφορούν το ποδόσφαιρο, συντελούνται σε χώρους έξω από τα γήπεδα και το αποτέλεσμά τους μπορεί να επηρεάσει το παιχνίδι και την προσέγγισή του από τους φιλάθλους πολύ σοβαρά. Ο χώρος όπου διεξάγονται αυτές οι διεργασίες δυσκολεύει την παρακολούθησή τους από τους φιλάθλους, με αποτέλεσμα όταν όλα αυτά καταλήξουν κάπου και δημοσιοποιηθούν, πολλοί φίλαθλοι, παράγοντες και ποδοσφαιριστές να ξαφνιαστούν, ενίοτε και δυσάρεστα. Φαντάζομαι ότι οι περισσότεροι έχουν πληροφορηθεί ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ετοιμάζεται να δημοσιοποιήσει τη «Λευκή βίβλο για τον αθλητισμό», ένα κείμενο που ουσιαστικά είναι κάτι σαν το «Σύνταγμα» των σπορ στην Ε.Ε.

Η αλήθεια είναι ότι η Ε.Ε. άργησε πολύ να πλησιάσει τον κόσμο του αθλητισμού. Η διαρκώς αυξανόμενη οικονομική σημασία των σπορ, όμως, που αποτελούν πλέον το 4,1% του ΑΕΠ της Ενωσης και των οποίων ο τομέας αυξάνεται με ρυθμό που φτάνει –αν δεν έχει ξεπεράσει ήδη– το 4% ετησίως, ανάγκασε τη γραφειοκρατία των Βρυξελλών να καταγράψει και να ρυθμίσει τις ιδιαιτερότητες και τα χαρακτηριστικά του αθλητισμού και να τον αντιμετωπίσει με τη σοβαρότητα που δείχνει για άλλους τομείς της οικονομικής δραστηριότητας. Το ποδόσφαιρο και η εκρηκτική του ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια αποτελούν το πιο δυναμικό κομμάτι του ευρωπαϊκού αθλητισμού, αλλά οι ανισότητες που παρουσιάζει η ευρωπαϊκή ποδοσφαιρική αγορά είναι πολύ μεγάλες.

Τις πρώτες ολοκληρωμένες προτάσεις για τη ρύθμιση αυτών των ανισοτήτων τις υπέβαλαν πριν από δύο χρόνια στην ΟΥΕΦΑ οι Γάλλοι, με ένα κείμενο που είχε τίτλο «Παίζοντας στην Ευρώπη με ίσα όπλα». Οι Γάλλοι, με αυτές τις προτάσεις, φιλοδοξούσαν να θέσουν ένα τέλος στον αθέμιτο ανταγωνισμό που προκαλείται μέσα και έξω από τους αγωνιστικούς χώρους με υπερχρεωμένους και ισχυρούς οικονομικά συλλόγους. Από πέρυσι, με τις πρωτοβουλίες της βρετανικής προεδρίας και ιδιαίτερα του Αγγλου υπουργού Αθλητισμού, Ρίτσαρντ Κάμπορν, γίνεται μία προσπάθεια να διαμορφωθεί ένα άλλο περιβάλλον στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο, που θα δίνει τη δυνατότητα σε περισσότερες ομάδες να συμμετέχουν, ενώ γίνεται μία προσπάθεια να διαμορφωθεί ένα ποδόσφαιρο περισσότερο διαφανές, περισσότερο ισορροπημένο, στο οποίο η δύναμη των οικονομικά ισχυρών δεν θα καθορίζει τα πάντα και οι εθνικές ομάδες και οι γηγενείς ποδοσφαιριστές θα μπορούν να «αναπνεύσουν».

Θυμίζω ότι οι προτάσεις της βρετανικής προεδρίας που τέθηκαν σε ένα δημόσιο διάλογο –και υιοθετήθηκαν από φορείς φιλάθλων, ομάδων, παραγόντων και ποδοσφαιριστών αλλά και την ΟΥΕΦΑ– κωδικοποιήθηκαν μετά τον δημόσιο διάλογο (για τον οποίο, ως συνήθως, στην Ελλάδα δεν πήραμε μυρωδιά) και με τις επισημάνσεις και της ΟΥΕΦΑ, με τον τίτλο Independent European Sport Review 2006 κατατέθηκαν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Μπορεί στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο να τζιράρονται τεράστια ποσά αλλά η οικονομική κατάσταση των περισσότερων πρωταθλημάτων κάθε άλλο παρά ρόδινη είναι.
Οι ομάδες της ισπανικής λίγκας χρωστάνε συνολικά γύρω στα 2 δισ. ευρώ, οι ομάδες της ιταλικής λίγκας γύρω στα 450 εκατομμύρια ευρώ, ενώ στην Αγγλία, την πατρίδα του οικονομικού φιλελευθερισμού στο ποδόσφαιρο, οι περισσότερες ομάδες προσδοκούν σε βαθιές οικονομικές ανάσες με την καινούργια τηλεοπτική συμφωνία, ενώ ελάχιστες -ούτε καν 3- είναι οι ομάδες που θα μπορέσουν να παρουσιάσουν κέρδη. Στον αντίποδα των τριών μεγάλων πρωταθλημάτων, η γερμανική νοικοκυροσύνη και αυστηρότητα στη διαχείριση εκφράζονται στην Μπουντεσλίγκα, η οποία την περασμένη περίοδο είχε συνολικά κέρδη 7,5 εκατ. ευρώ, χάρη στα γεμάτα γήπεδα και στην αύξηση των τηλεοπτικών δικαιωμάτων. Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει και στους Γάλλους, που ύστερα από πέντε χρόνια ζημιών το Σαμπιονά κατέγραψαν πέρυσι συνολικά κέρδη 27,7 εκατ. ευρώ, χάρη σε ένα πλουσιότατο τηλεοπτικό συμβόλαιο, που απέφερε 600 εκατ. ευρώ στις 20 ομάδες του.

Η έκθεση Αρνό
Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και η υιοθέτηση της έκθεσης Αρνό από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τον περασμένο μήνα για τις προοπτικές και το μέλλον του επαγγελματικού ποδοσφαίρου στην Ευρώπη. Με την έκθεση Αρνό το Ευρωκοινοβούλιο εκτιμά ότι η αυξανόμενη επαγγελματοποίηση και εμπορευματοποίηση του ποδοσφαίρου έχουν δημιουργήσει μία νομική αβεβαιότητα για την αυτονομία και τις εξουσίες τόσο της ΟΥΕΦΑ όσο και των εθνικών ενώσεων, γεγονός που δημιουργεί προβλήματα σε ό,τι αφορά την κοινωνική, πολιτιστική και εκπαιδευτική αποστολή του ποδοσφαίρου.

Επίσης, σημειώνεται ότι οι επαγγελματικοί ποδοσφαιρικοί σύλλογοι δεν μπορούν να λειτουργούν με τους ίδιους όρους της αγοράς βάσει των οποίων λειτουργούν άλλοι οικονομικοί κλάδοι, αφού οι διαφορετικοί εθνικοί κανόνες που ισχύουν στην Ευρώπη έχουν αποτέλεσμα τη διαμόρφωση άνισων όρων ανταγωνισμού σε οικονομικό και νομικό επίπεδο, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται σημαντικά εμπόδια στον ελεύθερο και δίκαιο αθλητικό ανταγωνισμό μεταξύ των ομάδων στα εθνικά και ευρωπαϊκά πρωταθλήματα. Το Ευρωκοινοβούλιο παρατηρεί επίσης ότι η απόφαση Μποσμάν είχε και αρνητικές συνέπειες για το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο και αποδέχεται ότι πολλές παράνομες δραστηριότητες (στήσιμο αγώνων, διαφθορά κ.λπ.) οφείλονται στην κλιμάκωση των δαπανών, στον πληθωρισμό των αμοιβών και στην οικονομική κρίση που αντιμετωπίζουν πολλές ομάδες.

Σε ό,τι αφορά την υπόθεση Σαρλερουά, που εκδικάζεται τώρα στο ευρωπαϊκό δικαστήριο, το Ευρωκοινοβούλιο πιστεύει πως οι σύλλογοι πρέπει να αποδεσμεύουν τους παίκτες τους για τα καθήκοντά τους στις εθνικές ομάδες χωρίς να δικαιούνται αποζημίωση. Την ίδια στιγμή θεωρεί ότι πρέπει να αναπτυχθεί ένα σύστημα συλλογικής ασφάλισης των ποδοσφαιριστών. Στην έκθεση σημειώνεται ότι το Ευρωκοινοβούλιο στηρίζει το σύστημα αδειοδότησης της ΟΥΕΦΑ, όπως και τα μέτρα που έχει πάρει για τη στήριξη των γηγενών ποδοσφαιριστών, τα οποία πιστεύει ότι πρέπει να ενισχυθούν.
Στην έκθεση υπογραμμίζεται ότι η υιοθέτηση ενός είδους σάλαρι καπ μπορεί να συμβάλει στην ενίσχυση της οικονομικής σταθερότητας και τη διασφάλιση της ανταγωνιστικής ισορροπίας των ομάδων και προτείνεται η οικονομική ενίσχυση των ομάδων για τη δημιουργία προπονητικών κέντρων. Ανάμεσα στις πολλές ενδιαφέρουσες επισημάνσεις και προτάσεις της έκθεσης αξίζει να ξεχωρίσουμε την άποψη του Ευρωκοινοβουλίου για τον τρόπο που μοιράζονται στις ομάδες τα έσοδα από την πώληση των τηλεοπτικών δικαιωμάτων. Το Ευρωκοινοβούλιο, τασσόμενο ουσιαστικά υπέρ της συλλογικής διαπραγμάτευσης, πιστεύει ότι αυτά τα έσοδα θα πρέπει να μοιράζονται με δίκαιο και αναδιανεμητικό τρόπο και θεωρεί πως το σημερινό σύστημα διανομής των εσόδων των τηλεοπτικών δικαιωμάτων του Τσάμπιονς Λιγκ ευνοεί τις ομάδες από τις μεγάλες χώρες, περιορίζοντας τις δυνατότητες των ομάδων των μικρών χωρών να διακριθούν.