Αναζητείται μια κανονικότητα (Sportday / Αντώνης Καρπετόπουλος)

Διαβάζω ότι ο Τροντ Σόλιντ ετοιμάζεται να αντιμετωπίσει την ΑΕΚ βάζοντας τρεις αριστεροπόδαρους στη μεσαία γραμμή (τον Στολτίδη, τον «Τζόλε» και τον Ριβάλντο), τον Γεωργάτο αριστερό μπακ χαφ και στην επίθεση τον Οκκά, τον Καστίγιο και τον Κωνσταντίνου. Κάποιος θα μιλούσε για ρίσκο, αλλά δεν είναι ακριβώς έτσι: και πέρυσι στο ντέρμπι του δεύτερου γύρου με τον Παναθηναϊκό, όταν είχε απουσιάσει ο Τουρέ, η σύνθεση του Ολυμπιακού ήταν ανάλογη. Το ενδιαφέρον είναι αλλού: στα ίδια ρεπορτάζ τονίζεται ότι ο Σόλιντ σκέφτεται στην Ουκρανία να παρατάξει τον Ολυμπιακό με τρία στόπερ ή με πέντε χαφ, αλλάζοντάς τον ριζικά. Συγγνώμη, αλλά άλλη ομάδα στον κόσμο με ανάλογους προβληματισμούς δεν γνωρίζω.

Μπορεί μια ομάδα να είναι σούπερ επιθετική την Κυριακή και σούπερ αμυντική την Τετάρτη; Θεωρητικά, ναι. Από το 1994 κι έπειτα (μετά τον Αγιαξ του Φαν Γκάαλ, που υπήρξε η τελευταία πραγματικά διαφορετική ομάδα της ιστορίας), στο ποδόσφαιρο κατά κάποιον τρόπο όλα έγιναν ίδια. Οι διατάξεις που χρησιμοποιούνται είναι τρεις-τέσσερις και η διαφορετικότητα των ομάδων προκύπτει πλέον από τον τρόπο που αμύνονται, το ύψος στο οποίο κινείται η άμυνα, την προσχεδιασμένη ή όχι επίθεση και άλλες τέτοιες διαολιές. Δεν μετρά στην πραγματικότητα αν παίζεις 4-4-2 ή 4-3-3, αλλά το πόσο συμπαγής είναι η ομάδα σου. Δεν έχει σημασία πώς είναι στημένη στο γήπεδο, αλλά τι είδους αλληλουχία υπάρχει στις γραμμές –το πρόβλημα συνήθως δεν είναι ο αριθμός των αμυντικών, αλλά η στατικότητα των παικτών: οι ομάδες που δεν λειτουργούν συνολικά σε άμυνα και επίθεση έχουν πρόβλημα. Ως εκ τούτου, οι διατάξεις μικρή σημασία έχουν: οι προπονητές, όταν μπορούν να μεταβάλουν τη διάταξη, το κάνουν χωρίς πρόβλημα και χωρίς δεύτερη σκέψη. Περίπου όπως συμβαίνει και στο μπάσκετ.

Ταυτότητα

Με μία μόνο υποχρεωτική προαίρεση: η ομάδα να έχει μια κανονικότητα! Η κανονικότητα αυτή δεν αφορά τόσο τη διάταξη, αλλά άλλα πράγματα: μια καλή ομάδα πρέπει να είναι ισορροπημένη, να μην έχει μεγάλες διαφορές ποιότητας στις γραμμές της και να μη μεταβάλλονται συγκλονιστικά η σταθερότητα του παιχνιδιού της και τα λεγόμενα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της. Για να το κάνω πιο απλό: μια ομάδα που κάνει κατοχή μπάλας πρέπει να μπορεί να το κάνει αυτό είτε παίζει με πέντε αμυντικούς είτε με τρεις. Ομοίως, μια ομάδα που πρεσάρει πρέπει να πρεσάρει είτε παίζει με δύο επιθετικούς είτε με έναν είτε με τρεις. Μια ομάδα που αμύνεται ψηλά πρέπει να παίζει το τεχνητό οφσάιντ άφοβα είτε παίζει με τέσσερις παίκτες στην ευθεία είτε με βάθος: την κανονικότητα την εγγυάται όχι το σχήμα, αλλά οι μηχανισμοί λειτουργίας της ομάδας, οι σταθερές αξίες της. Τα παιχνίδια και η ταυτότητά της.

Μέθοδος

Στο ελληνικό ποδόσφαιρο αυτό έχει χαθεί χρόνια τώρα. Ο Ολυμπιακός του Σόλιντ είναι το πιο προφανές παράδειγμα: οι σταθερές αξίες του είναι οι παίκτες του. Ο Σόλιντ πριν από κάθε ντέρμπι ψάχνει έναν τρόπο να τους βολέψει όλους, αδιαφορώντας για το αν το σχήμα που θα παραταχθεί στο γήπεδο είναι λογικό: η αναρχία του πρωταθλητή (για την οποία εκτός από μένα μίλησε και ο προπονητής της Βαλένθια) στη συγκεκριμένη περίπτωση προκύπτει από τη νοοτροπία του προπονητή, που έχοντας αναλύσει την κατάσταση έχει φτάσει στο συμπέρασμα ότι στην Ελλάδα για να κερδίζεις δεν χρειάζεσαι μια κανονική ομάδα, αλλά μια ενδεκάδα με όλες τις διαθέσιμες πριμαντόνες! Το ωραίο είναι ότι η ανάλυση του Σόλιντ είναι απολύτως σωστή. Μόνο που ο ίδιος προπονητής στα ευρωπαϊκά ματς δεν μένει σταθερός σε ό,τι πρεσβεύει και ψάχνει κάτι άλλο. Και πάλι η ανάλυση είναι σωστή: το λάθος είναι η όλη μέθοδος.

Ρεάλ

Στα ευρωπαϊκά ματς η παρουσία των αστέρων στην ενδεκάδα δεν σώνει ούτε τη Ρεάλ Μαδρίτης! Οι συνθήκες είναι διαφορετικές, η ψυχολογία άλλη, ακόμα και η σιγουριά της γνώσης του αντιπάλου παίζεται. Η ΑΕΚ π.χ. είναι για όλους γνωστό μέγεθος –οι αρετές της δεν φαίνεται ότι τρομάζουν τους βασικούς του Ολυμπιακού, που πέρυσι τη νίκησαν τρεις φορές σπεκουλάροντας στα προβλήματά της. Η Σαχτάρ όμως; Ποιος την ξέρει τόσο καλά ώστε να αντιμετωπίσει τον αγώνα μαζί της χωρίς την αμφιβολία που γεννάει το μυστήριο; Πώς μπορείς να αντεπεξέλθεις στη δυσκολία της αμφιβολίας ή στον φόβο που δημιουργεί η υποψία ότι ο άλλος –η Βάλενθια π.χ.– είναι πιο δυνατός; Μόνο με έναν τρόπο: αν η ενδεκάδα σου είναι τόσο κανονική, που να μπορεί να αντιμετωπίσει κάθε αντίπαλο βασιζόμενη στην ποιότητα του παιχνιδιού της και όχι στα κέφια (ή τα μυαλά) των παικτών που την αποτελούν.

Διαφορά

Λεπτομέρειες, θα πείτε. Πολύ σωστά. Μόνο που εν τέλει αυτές οι λεπτομέρειες κάνουν τη διαφορά. Αν μια ενδεκάδα ενδείκνυται για να αντιμετωπίσει το ντέρμπι με την ΑΕΚ, αλλά δεν ενδείκνυται για να αγωνιστεί στο Ντόνετσκ, είναι μια μη κανονική ενδεκάδα. Το αληθινό πρόβλημα είναι ότι μια ομάδα με μη κανονική ενδεκάδα μπορεί να κερδίσει ένα ελληνικό ντέρμπι, δύσκολα όμως μπορεί να αντεπεξέλθει στις δυσκολίες ενός ευρωπαϊκού ματς: αυτό δεν συμβαίνει με τον Ολυμπιακό μόνο, αλλά σχεδόν με όλους! Το ελληνικό πρωτάθλημα έχει γίνει μια βιτρίνα έκθεσης κάθε τακτικής αυθαιρεσίας, γι' αυτό στην Ευρώπη σχεδόν κανένας δεν σταυρώνει αποτέλεσμα! Στην Ελλάδα μπορεί να δεις ομάδες με τρεις αργούς στόπερ, ομάδες χωρίς ακραία μπακ, ομάδες με επτά αριστεροπόδαρους, ομάδες με δύο αριστεροπόδαρους δεξιά, ομάδες με ένα ή με τέσσερα αμυντικά χαφ, ομάδες χωρίς φορ, ομάδες με μισό κόφτη, ομάδες που παίζουν ζώνη στο πρώτο ημίχρονο και με τρία μαν του μαν στο δεύτερο, ομάδες με επιθετικούς που μεταμορφώνονται σε στόπερ και το αντίθετο! Το μόνο που αποκλείεται να δεις είναι κανονικές ομάδες: η τελευταία πέρυσι ήταν ο Ηρακλής! Αντε και λίγο η Λάρισα και η Ξάνθη του πρώτου γύρου.

Θεοί

Στο ποδόσφαιρο, δυστυχώς, ισχύει η θεωρία του τρένου: χρειάζεται μία ατμομηχανή για να τραβήξει τα βαγόνια. Στην Ελλάδα κανείς δεν πιστεύει αυτό τον καιρό στην κανονικότητα του παιχνιδιού –προτιμούν άλλους Θεούς: το «μπάτζετ», τους παίκτες που με μια–δυο ενέργειες κάνουν τη διαφορά, τους προέδρους που ξέρουν, τους διαιτητές κ.λπ.